ΠΩΣ Η ΞΑΦΝΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ FACEBOOK ΕΜΠΟΔΙΖΕΙ ΤΙΣ ΕΡΕΥΝΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Κάθε φορά που ξεσπούν κρίσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων, η Διεθνής Αμνηστία βρίσκεται πάντα στο επίκεντρο προκειμένου να ελέγχει από πρώτο χέρι τι συμβαίνει ώστε να εκθέτει τις παραβιάσεις. Ωστόσο, μερικές φορές ζητήματα ασφάλειας, διπλωματικών ή διοικητικών ζητημάτων μας εμποδίζουν. Τότε στρεφόμαστε στη χρήση απομακρυσμένων εργαλείων - συμπεριλαμβανομένων των μέσων κοινωνικής δικτύωσης - για να παρακολουθήσουμε τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια τέτοιων κρίσεων σε πραγματικό χρόνο.

Σε όλο τον κόσμο, απλοί υπερασπιστές/ριες των ανθρώπινων δικαιωμάτων ριψοκινδυνεύουν για να βιντεοσκοπήσουν τις παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων και να τις προωθήσουν σε εκείνα τα μέσα που γνωρίζουν ότι μπορούν να ενισχύσουν τις φωνές τους περισσότερο - όπως το Facebook, το YouTube και το Twitter.

Αυτά τα κοινωνικά δίκτυα βασίστηκαν στην αρχή του εκδημοκρατισμού των πληροφοριών, υποσχόμενα ένα νέο ευρύ πεδίο για να προωθούνται ιδέες και να οικοδομούνται συνδέσεις μεταξύ ατόμων σε διάφορες περιοχές του κόσμου. Ως εκ τούτου προσέλκυσαν τους υπερασπιστές/ριες των ανθρώπινων δικαιωμάτων με μια υπόσχεση: «Αναρτήστε το περιεχόμενό σας εδώ και ο κόσμος θα δει τι συμβαίνει στην κοινότητά σας». Έτσι, οι άνθρωποι δημοσίευαν φωτογραφίες και βίντεο από τις χειρότερες παραβιάσεις -εξωδικαστικές εκτελέσεις, βόμβες, βασανιστήρια- παρέχοντας στο ευρύ κοινό μερικές από τις πλέον σοβαρές αποδείξεις που καταλογίζονται στους δράστες.

Οι οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα ανταποκρίθηκαν και προσαρμόστηκαν σε αυτό το νέο περιβάλλον. Σήμερα, βασιζόμαστε σε αυτούς τους ψηφιακούς χώρους διαβουλεύσεων που έχουν δημιουργήσει οι πλατφόρμες κοινωνικών μέσων. Η έρευνα της Διεθνούς Αμνηστίας ενσωματώνει όλο και περισσότερο από τα κοινωνικά μέσα συνεντεύξεις με αυτόπτες μάρτυρες με επιβεβαιωμένο περιεχόμενο. Ένα παράδειγμα είναι το Digital Verification Corps, ένα δίκτυο εκπαιδευόμενων που δημιουργήσαμε για την παρακολούθηση, την ανεύρεση, την επαλήθευση και την επιβεβαίωση αποδεικτικών στοιχείων για παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Πρόσφατα όμως, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν αρχίσει να αλλάζουν τα εργαλεία στα οποία βασιζόμαστε, χωρίς καμία ή ελάχιστη διαβούλευση. Πολλές από αυτές τις πλατφόρμες, μέσα σε όλο αυτό το χρονικό διάστημα, μας προσκαλούσαν σε εργαστήρια και συνομιλίες, λέγοντας μας πόσο εκτιμούν το έργο μας και πόσο σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Τους ακούσαμε. Ωστόσο, ξαφνικά τραβούν το χαλί κάτω από τα πόδια μας, εμποδίζοντας μας να υπερασπιστούμε τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Αυτόν τον μήνα, ολόκληρη η ερευνητική κοινότητα ανοιχτού κώδικα αντιμετώπισε μια ξαφνική και αιφνιδιαστική αλλαγή στη λειτουργία αναζήτησης του Facebook. Η αναζήτηση γραφημάτων είναι ένα εργαλείο του Facebook που επέτρεψε στους ερευνητές/ριες να βρίσκουν το, διαθέσιμο στο κοινό, περιεχόμενο που διαφορετικά θα είχε θαφτεί - σαν μια βελόνα στα άχυρα.

Θυμηθείτε την περίπτωση του Mahmoud al-Werfalli, ενός αδίστακτου πρώην διοικητή ένοπλης ομάδας από τη Λιβύη, ο οποίος καταζητείται από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο βάσει βίντεο που έχει αναρτηθεί κυρίως στο Facebook. Οι ερευνητές/ριες εκ μέρους της κοινωνίας των πολιτών, ενημέρωσαν τους νομικούς ανακριτές μετά τη χρήση του εργαλείου Graph Search [Αναζήτηση Γραφημάτων] να βρουν βίντεο που καταγράφουν τον Al-Werfalli να εκτελεί ή να διατάζει εξωδικαστικές εκτελέσεις. Χωρίς τη λειτουργία της Αναζήτησης Γραφημάτων, δεν θα είχαμε καταφέρει να συγκεκριμένες καταδικαστικές αποδείξεις γύρω από τα εγκλήματα πολέμου του στρατού της Μιανμάρ και την πιθανή γενοκτονία των Rohingya στη Μιανμάρ στα τέλη του 2017. Δεν θα είχαμε βρει ούτε τα βίντεο από τον βομβαρδισμό του νοσοκομείου, από το καθεστώς του Ασάντ στην πόλη Idlib της Συρίας, επιβεβαιώνοντας τη μαρτυρία του γιατρού που είδε τη μονάδα υγειονομικής περίθαλψης να καταστρέφεται.

Πλέον το Facebook έχει κλείσει την υπηρεσία Αναζήτησης Γραφημάτων με οδυνηρά αποτελέσματα.

Δεν είναι η πρώτη φορά που μία εταιρεία ψηφιακής κοινωνικής δικτύωσης, προδίδει την κοινότητα υπεράσπισης των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Στα μέσα του 2017, υπό την πίεση των κυβερνήσεων να αφαιρεθεί από διαδικτυακές εφαρμογές περιεχόμενο που απεικόνιζε ή επευφημούσε την τρομοκρατία, το Youtube αφαίρεσε από την πλατφόρμα αναπαραγωγής βίντεο, ένα πλήθος βίντεο των συγκρούσεων στη Συρία. Το Συριακό Αρχείο (Syrian Archive), μία ΜΚΟ με έδρα το Βερολίνο, που δημιουργήθηκε για να καταγράψει τα εγκλήματα ενόψει της συριακής διαμάχης, με την ελπίδα της ενδεχόμενης άσκησης συνηγορίας, έχασε εκατοντάδες χιλιάδες βίντεο, για την λήψη των οποίων, οι δημοσιογράφοι και οι απλοί πολίτες είχαν πάρει τεράστιο ρίσκο, διακινδυνεύοντας τη ζωή τους για να μεταδώσουν την πληροφορία στα κοινωνικά μέσα. Αφού η κοινότητα των υπερασπιστών/ριών των ανθρώπινων δικαιωμάτων συγκεντρώθηκε και παρενέβη, το Youtube ξεχώρισε και επέστρεψε κάποια από αυτά τα βίντεο. Ωστόσο, η πολιτική της αφαίρεσης τέτοιου υλικού παραμένει σε ισχύ, πράγμα που σημαίνει ότι η μάχη για τη διάσωση του συγκεκριμένου υλικού είναι διαρκής.

Το 2018, η υπηρεσία Google Earth έπληξε κατάφορα την κοινότητα των υπερασπιστών/ριών των ανθρώπινων δικαιωμάτων, όταν αφαιρέθηκε η διαθέσιμη εφαρμογή που ονομαζόταν Panoramio. Έχοντας ενσωματωθεί ως λειτουργία στο Google Earth Pro (ένα από τα δύο εργαλεία που πρέπει να έχει κάθε ερευνητής/ρια ανθρώπινων δικαιωμάτων που χρησιμοποιεί το διαδικτυακό περιεχόμενο), επέτρεψε στους ερευνητές/ριες των ανθρώπινων δικαιωμάτων να επιστρέψουν και να δουν φωτογραφίες διακοπών ψηφιακά από άτομα που είχαν επισκεφτεί, για παράδειγμα, το Aleppo πριν το 2010, ή μέρη της Νιγηρίας και του Καμερούν που βρίσκονται τώρα σε σύγκρουση. Η συγκεκριμένη εφαρμογή εξυπηρετούσε στο χρονοβόρο έργο της αναζήτησης ενός αεροπλάνου που είχε καταγραφεί σε βίντεο ή μίας σκηνής βασανιστηρίων ή ταυτοποίησης ενός θύματος λαθρεμπορίας.

Δεν έχουμε τίποτα ενάντια στις πλατφόρμες που βελτιώνουν την ιδιωτικότητα – είναι αναφαίρετο και σεβαστό ανθρώπινο δικαίωμα. Ωστόσο δεν καταφέρνουν να πετύχουν την κατάλληλη ισορροπία απλά και μόνο με την άρση των λειτουργιών συνολικά, χωρίς περαιτέρω διαβούλευση με τους ερευνητές/ριες των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Και σίγουρα δεν εμπνέει καμία εμπιστοσύνη ο απλοϊκός ισχυρισμός εκ μέρους τους, ότι υποστηρίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Ένας εκπρόσωπος εκ μέρους της Facebook δήλωσε ότι η εταιρεία είχε «διακόψει (κάποιες) λειτουργίες της αναζήτησης γραφημάτων» και εργάζεται «στενά με τους ερευνητές/ριες για να διαβεβαιώσει ότι έχουν τα εργαλεία που χρειάζονται».

Είμαστε διαθέσιμοι/ες να συζητήσουμε –ακόμη και να συνεργαστούμε- με τις πλατφόρμες των κοινωνικών μέσων δικτύωσης ώστε να βοηθήσουμε στην επίτευξη ισορροπίας μεταξύ του σεβασμού της ιδιωτικής ζωής και της βοήθειας των υπερασπιστών/ριών των ανθρώπινων δικαιωμάτων και των επιζώντων παραβιάσεων, στις πιο δύσκολες καταστάσεις, και να δυναμώσουμε τη φωνή τους. Ζητάμε απλά από τα παραπάνω μέσα να αναγνωρίσουν το ρόλο που θα μπορούσαν, και θα έπρεπε, να έχουν στην τεκμηρίωση αυτών των ιστοριών και στη μάχη για την απόδοση δικαιοσύνης.

https://www.amnesty.org/en/latest/news/2017/11/youtube-removals-threaten...