ΕΛΛΑΔΑ: ΥΠΟΒΟΛΗ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΑΜΝΗΣΤΙΑΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ ΕΠΙΣΤΡΟΦΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΤΡΙΤΩΝ ΧΩΡΩΝ – ΛΟΙΠΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ
Στις 17 Ιουλίου 2025, ο Έλληνας Υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Θάνος Πλεύρης υπέβαλε προς δημόσια διαβούλευση νομοθετική πρόταση με τίτλο «Αναμόρφωση Πλαισίου και Διαδικασιών Επιστροφών Πολιτών Τρίτων Χωρών – Λοιπές Ρυθμίσεις του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου». Η Διεθνής Αμνηστία εκφράζει ανησυχίες ότι οι προτεινόμενες αλλαγές στη νομοθεσία σχετικά με την επιστροφή πολιτών τρίτων χωρών εισάγουν στοιχεία που επηρεάζουν αρνητικά τα δικαιώματα των ανθρώπων στο πλαίσιο των διαδικασιών επιστροφής, σε σημεία που παραβιάζουν ανοιχτά το ισχύον δίκαιο και τα πρότυπα της ΕΕ, και δίνουν μια σαφώς τιμωρητική κατεύθυνση στη μεταναστευτική πολιτική της χώρας. Η παρούσα υποβολή περιγράφει τη θέση της Διεθνούς Αμνηστίας σχετικά με τα προτεινόμενα μέτρα και τις τροποποιήσεις που παρουσιάζονται στην ελληνική πρόταση.
Τον Μάιο του 2025, ο τότε υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Μάκης Βορίδης, είχε ανακοινώσει την πρόθεση της Ελλάδας να προχωρήσει σε αναμόρφωση του νομοθετικού της πλαισίου για τις επιστροφές προς μια πιο καταναγκαστική και τιμωρητική κατεύθυνση. Τον Ιούλιο, ο Πλεύρης επανέφερε το σχέδιο του προκατόχου του, με το σύνθημα ότι οι παράτυπες/οι μετανάστριες/ες στην Ελλάδα θα αντιμετωπίσουν «φυλακή ή επιστροφή». Η παρούσα υποβολή περιγράφει τη θέση της Διεθνούς Αμνηστίας σχετικά με τα προτεινόμενα μέτρα και τις τροποποιήσεις που παρουσιάζονται στην ελληνική πρόταση. Δεν αποτελεί μια ολοκληρωμένη έκθεση των ανησυχιών της οργάνωσης, αλλά αποτυπώνει τις απόψεις μας σχετικά με τις προτάσεις που θεωρούμε ότι ενδέχεται να έχουν τις πιο σημαντικές επιπτώσεις στα ανθρώπινα δικαιώματα.
Είναι σημαντικό να ληφθεί υπόψη ότι η πρόταση της Ελλάδας ακολουθεί και εμπνέεται σε μεγάλο βαθμό από την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για ένα Νέο Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Επιστροφών (Κανονισμός Επιστροφών), που δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο του 2025. Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προσφέρει ένα νέο νομοθετικό πλαίσιο για την κράτηση και την επιστροφή μεταναστριών/ών, με τη μορφή κανονισμού που αντικαθιστά την ισχύουσα οδηγία 2008/115/ΕΚ της ΕΕ («Οδηγία Επιστροφής»).
Ο κανονισμός αποσκοπεί στην επέκταση και την παράταση της κράτησης των ατόμων που υπόκεινται σε αποφάσεις επιστροφής. Προβλέπει επίσης νέες κυρώσεις για άτομα που δεν «συνεργάζονται» επαρκώς με τις διαδικασίες επιστροφής, αυξημένη χρήση απαγορεύσεων εισόδου, περιορισμένες επιλογές για εθελοντική αναχώρηση και εκτεταμένες παρεκκλίσεις για άτομα που θεωρούνται κίνδυνος για την ασφάλεια – παρακάμπτοντας τις ποινικές διαδικασίες και τις εγγυήσεις δίκαιης δίκης. Η ελληνική πρόταση αποσκοπεί στη μεταρρύθμιση του τρόπου με τον οποίο η Οδηγία Επιστροφής εφαρμόζεται επί του παρόντος στο ελληνικό δίκαιο, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, αλλά και σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές της πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (άρθρο 2 της ελληνικής πρότασης). Ωστόσο, η πρόταση αυτή δεν έχει δεσμευτική ισχύ για τα κράτη μέλη, καθώς πρέπει να υποβληθεί σε διαπραγματεύσεις μεταξύ του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο πλαίσιο της νομοθετικής διαδικασίας της ΕΕ, προτού υιοθετηθεί ως νομοθεσία. Η Διεθνής Αμνηστία εκφράζει τη βαθιά ανησυχία της για το γεγονός ότι η ελληνική πρόταση φαίνεται να προωθεί τα πιο τιμωρητικά στοιχεία της πρότασης της Επιτροπής και θέτει σε κίνδυνο τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρη τη δήλωση της Διεθνούς Αμνηστίας εδώ.