ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΟ ΑΣΥΛΟ (ΚΑΠΟΙΕΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ)

Διασφάλιση του δικαιώματος στο άσυλο*

«Όλοι όσοι εγκαταλείπουν τη χώρα καταγωγής τους για να αποφύγουν διώξεις ή σοβαρή βλάβη έχουν το δικαίωμα να ζητήσουν διεθνή προστασία. Το άσυλο αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα και η χορήγησή του σε πρόσωπα που πληρούν τα κριτήρια της Σύμβασης της Γενεύης του 1951 σχετικά με το καθεστώς των προσφύγων   αποτελεί διεθνή υποχρέωση για τα συμβαλλόμενα κράτη, μεταξύ των οποίων κράτη μέλη της ΕΕ.  Η ΕΕ έχει ενσωματώσει τις προϋποθέσεις για διεθνή προστασία στη δική της νομοθεσία και έχει διευρύνει την εμβέλειά τους μέσω της δημιουργίας μιας επιπλέον κατηγορίας δικαιούχων διεθνούς προστασίας μετά τους πρόσφυγες, οι οποίοι είναι οι δικαιούχοι επικουρικής προστασίας.

Το δικαίωμα ασύλου κατοχυρώνεται στο: Το άρθρο 19 απαγορεύει τις ομαδικές απελάσεις και ορίζει ότι κανένα πρόσωπο δεν μπορεί να απομακρυνθεί, να απελαθεί ή να εκδοθεί προς κράτος όπου διατρέχει σοβαρό κίνδυνο να του επιβληθεί η ποινή του θανάτου ή να υποβληθεί σε βασανιστήρια ή άλλη απάνθρωπη ή εξευτελιστική ποινή ή μεταχείριση. Τα κράτη μέλη έχουν συμφωνήσει σε μια κοινή Ευρωπαϊκή πολιτική ασύλου, συμπεριλαμβανομένης της επικουρικής ή προσωρινής προστασίας. Οι διαδικασίες χορήγησης ασύλου πρέπει να είναι εξίσου δίκαιες και αποτελεσματικές σε ολόκληρη την Ένωση. Αυτή είναι η βάση του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου (CEAS)».

_________

*Ευρωπαϊκό  Κοινοβούλιο https://www.europarl.europa.eu/about-parliament/el/democracy-and-human-r...

___________

ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, ΧΩΡΑ ΜΕΛΟΣ ΤΗΣ ΕΕ

Δυσκολίες και προσκόμματα

• Πώς το  Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου μεθοδεύει τον αποκλεισμό από την πρόσβαση στο άσυλο

Η εγκύκλιος του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου (Νοέμβριος 2021) αναφέρει μεταξύ άλλων ότι: «Σε περίπτωση προσέλευσης στις υπηρεσίες ατόμου που δεν έχει υποβληθεί κατά το παρελθόν σε διαδικασίες υποδοχής και ταυτοποίησης, ο/η ενδιαφερόμενος/-η θα ενημερώνεται για την υποβολή αιτήματος σε καθορισμένα σημεία  εισόδου της χώρας ή σε αρμόδιες προκαθορισμένες υπηρεσίες πρώτης υποδοχής στην ηπειρωτική Ελλάδα». Στην πράξη όμως τα νέα αιτήματα ασύλου υποβάλλονται μόνο στα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ) της χώρας, δηλαδή στα νησιά του Β. Αιγαίου και στον Έβρο. Τα Περιφερειακά Γραφεία Ασύλου (ΠΓΑ) της ενδοχώρας δέχονται νέα αιτήματα μόνο για ευάλωτα άτομα και για όσες/-ους έχουν Υπηρεσιακό Σημείωμα της ΕΛ.ΑΣ. Για όλες τις υπόλοιπες κατηγορίες αιτουσών/-ούντων άσυλο δεν έχει διευκρινιστεί μέχρι σήμερα ποια είναι τα ΠΓΑ που θα δέχονται νέα αιτήματα ασύλου. Η αλλαγή αυτή αποκλείει στην πράξη μεγάλο μέρος του προσφυγικού πληθυσμού από την υποβολή αιτήματος διεθνούς προστασίας.

• Καταγραφή μέσω skype μόνο για λίγες/-ους

Τα ραντεβού πλήρους καταγραφής με την Υπηρεσία Ασύλου, μέσω της εφαρμογής Skype, αφορούν αποκλειστικά μόνο τις/τους αιτούσες/-ούντες που επιθυμούν  να υποβάλουν μεταγενέστερο αίτημα. Οι διαθέσιμες ώρες επικοινωνίας είναι περιορισμένες και οι περισσότερες κλήσεις παραμένουν αναπάντητες. Μεγάλος αριθμός αιτουσών/-ούντων επιμένει για μήνες προκειμένου να κλείσει ένα ραντεβού μέσω Skype. Επιπλέον στα μεταγενέστερα αιτήματα δίνεται μια απλή βεβαίωση και όχι Δελτίο Αιτούντος Διεθνή Προστασία (ΔΑΔΠ), με αποτέλεσμα η/ο αιτών/-ούσα να αποκλείεται αυτομάτως από την πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες,  υπηρεσίες υγείας κτλ. Επιπλέον αποτρεπτικός παράγοντας είναι και το παράβολο των 100 ευρώ για κάθε μέλος της οικογένειας που θέλει να υποβάλει μεταγενέστερο αίτημα ασύλου. Η υποχρέωση αυτή αποτελεί σοβαρό πρόσκομμα κυρίως για αιτούσες/-ντες που κατάγονται από χώρες όπου οι συνθήκες έχουν αλλάξει σημαντικά από τότε που υποβλήθηκε το πρώτο αίτημα ασύλου.

• Εικονικές επιδόσεις και απώλεια του δικαιώματος προσφυγής

Όσον αφορά την πρόσβαση των αιτουσών/-ούντων στον β΄ βαθμό, η Υπηρεσία Ασύλου δεν καταβάλλει προσπάθεια για τη σωστή ενημέρωση και τον εντοπισμό των αιτουσών/-ούντων, με αποτέλεσμα οι αποφάσεις να επιδίδονται εικονικά στον Διοικητή του ΚΥΤ. Με αυτόν τον τρόπο η/ο αιτούσα/-ών χάνει τις προθεσμίες που προβλέπονται για να κάνει προσφυγή, με αποτέλεσμα το δικαίωμά της/του να καταστρατηγείται. Καλή πρακτική θα ήταν οι επιδόσεις να γίνονται όταν η/ο αιτούσα/-ών προσέρχεται για την ανανέωση του ΔΑΔΠ, όπως ίσχυε με το προηγούμενο καθεστώς.

• Η πλατφόρμα e-services της Υπηρεσίας Ασύλου και διακριτική μεταχείριση

Η πλατφόρμα e-services της Υπηρεσίας Ασύλου απευθύνεται μόνο σε αιτούσες/-ντες άσυλο που έχει ολοκληρωθεί η καταγραφή τους. Η πλατφόρμα δεν είναι διαθέσιμη σε όλες τις γλώσσες. Το αρχικό μενού είναι μόνο στα ελληνικά και τα αγγλικά, ενώ υπάρχει ειδική ενότητα για τις προσφύγισσες και τους πρόσφυγες από την Ουκρανία, κάτι που συνιστά προφανή διακριτική μεταχείριση σε βάρος του υπόλοιπου προσφυγικού πληθυσμού. Σύμφωνα, όμως, με τον Nils Muižnieks, διευθυντή της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ευρώπη «…Η κρίση στην Ουκρανία δείχνει ότι η Ευρώπη έχει την ικανότητα να παρέχει προστασία σε όλους τους ανθρώπους που έχουν ανάγκη χωρίς διακρίσεις – εάν υπάρχει πολιτική βούληση».

• Αν και αναγνωρισμένοι/ες, παραμένουν χωρίς χαρτιά

Η  διαδικασία από την επίδοση της απόφασης μέχρι την ανανέωση της άδειας διαμονής και των ταξιδιωτικών εγγράφων είναι ιδιαίτερα χρονοβόρα, με αποτέλεσμα οι αιτούσες/-ντες στο ενδιάμεσο αυτό διάστημα να βρίσκονται μετέωρες/-οι, χωρίς χαρτιά, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Ως εκ τούτου, η πολιτεία οφείλει να μεριμνήσει να περιοριστούν όσο το δυνατόν οι γραφειοκρατικές διαδικασίες, ώστε οι άνθρωποι να μη βρίσκονται χωρίς τη θέλησή τους σε καθεστώς επισφάλειας.

• Αντιμέτωπες/-οι με τον κυκεώνα του ελληνικού δημοσίου

Σε πολλές περιπτώσεις οι υπηρεσίες του δημοσίου δεν αναγνωρίζουν τα επίσημα έγγραφα της Υπηρεσίας Ασύλου, με αποτέλεσμα οι συναλλασσόμενες/-οι αιτούσες/-ντες να υφίστανται άσκοπα ταλαιπωρία για να αποδείξουν το αυταπόδεικτο. Η διασύνδεση των υπηρεσιών της Υπηρεσίας Ασύλου και η αναγνώριση των εγγράφων  από τις υπόλοιπες υπηρεσίες του δημοσίου θα πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα για το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης.

• Δομές φιλοξενίας και αναγνωρισμένοι πρόσφυγες

Οι αναγνωρισμένες/-οι προσφύγισσες/-όσφυγες από την παραλαβή της απόφασης θα πρέπει σε σύντομο χρονικό διάστημα να εγκαταλείψουν τις δομές φιλοξενίας. Λαμβάνοντας υπόψη την έλλειψη πολιτικής ένταξης για τις/τους προσφύγισσες/-όσφυγες (στέγαση, εργασία, εκπαίδευση κ.ά.), είναι αναγκαία η παράταση της διαμονής των ατόμων αυτών για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στις δομές φιλοξενίας ώστε να μη βρίσκονται από τη μια στιγμή στην άλλη μαζί με την οικογένειά τους σε επισφαλείς συνθήκες, πόσο μάλλον να αντιμετωπίζουν την πιθανότητα αστεγίας.