ΕΛΛΑΔΑ: ΟΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΕΝΕΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΑΣΦΑΛΙΖΟΥΝ ΤΟΝ ΠΛΗΡΗ ΣΕΒΑΣΜΟ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΡΡΗΣΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ
ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΗΛΩΣΗ
Αθήνα, 14 Μαΐου 2010
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για την Αντίρρηση Συνείδησης (15/05), η Διεθνής Αμνηστία καλεί τις ελληνικές αρχές να διασφαλίσουν ότι τα κυβερνητικά σχέδια που αφορούν τη μεταρρύθμιση του νομοθετικού πλαισίου το οποίο διέπει το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης θα σέβονται πλήρως τα διεθνή πρότυπα.
Δεκατρία χρόνια μετά την υιοθέτηση του πρώτου νόμου που παρείχε τη δυνατότητα εκπλήρωσης εναλλακτικής υπηρεσίας, η Ελλάδα επιμένει να παραβιάζει κατάφωρα τα δικαιώματα των αντιρρησιών συνείδησης, αγνοώντας τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα.
Εκτός από τις ποινικές διώξεις και τις επαναλαμβανόμενες καταδίκες για τις πεποιθήσεις τους, οι αντιρρησίες συνείδησης στην Ελλάδα έρχονται αντιμέτωποι με σειρά άλλων εμποδίων. Η διεκδίκηση της αναγνώρισης της ιδιότητας του αντιρρησία συνείδησης μπορεί να γίνει μόνο πριν την κατάταξή του στις ένοπλες δυνάμεις και μπορεί να ανακληθεί για λόγους, όπως η συμμετοχή σε συνδικαλιστικές δραστηριότητες ή η απλή συμμετοχή σε απεργία. Επίσης, οι νομοθετικές ρυθμίσεις για την εναλλακτική πολιτική υπηρεσία μπορεί να ανασταλούν με απόφαση του Υπουργού Εθνικής Άμυνας, σε καιρό πολέμου. Επιπρόσθετα, η διοίκηση της εναλλακτικής υπηρεσίας δεν υπάγεται εξ’ολοκλήρου σε πολιτική αρχή, αλλά στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας αποφασίζει σχετικά με τις αιτήσεις, μετά τη γνωμοδότηση πενταμελούς επιτροπής, στην οποία συμμετέχουν δύο μέλη του στρατού.
Υπάρχουν, επίσης, πολλά προβλήματα κατά τη διαδικασία υποβολής αιτήματος αναγνώρισης της ιδιότητας του αντιρρησία συνείδησης, λόγω εμποδίων όπως οι αυστηρές προθεσμίες, οι δυσκολίες στην απόκτηση των απαιτούμενων δικαιολογητικών, καθώς επίσης, και οι αμφισβητούμενες αποφάσεις τις ειδικής πενταμελούς επιτροπής, κυρίως, στις αιτήσεις των μη-θρησκευτικών αντιρρησιών. Επιπλέον, η μεγάλη πλειονότητα των κληρωτών δεν ενημερώνονται για τη δυνατότητα της εναλλακτικής πολιτικής υπηρεσίας αντί της στρατιωτικής θητείας.
Η Διεθνής Αμνηστία σημειώνει ότι η πρόσφατη ανακοίνωση του Υπουργού Εθνικής Άμυνας σχετικά με τη μείωση της εναλλακτικής πολιτικής υπηρεσίας από τους 17 στους 15 μήνες αποτελεί ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Ωστόσο, η Διεθνής Αμνηστία θεωρεί ότι, ακόμα κι αν υιοθετηθούν αυτές οι αλλαγές, η εναλλακτική πολιτική υπηρεσία παραμένει τιμωρητικής φύσης και διάρκειας για την πλειονότητα των κληρωτών, δεδομένου ότι το μεγαλύτερο ποσοστό (γύρω στο 80%, σύμφωνα με πρόσφατους υπολογισμούς) υπηρετεί στον στρατό ξηράς, όπου η στρατιωτική θητεία διαρκεί εννέα μήνες.
Η Διεθνής Αμνηστία καλεί τις ελληνικές αρχές να προχωρήσουν σε άμεσες τροποποιήσεις στο σχετικό θεσμικό πλαίσιο, ώστε να διασφαλιστεί ότι:
- Η εναλλακτική υπηρεσία δεν θα έχει διάρκεια με χαρακτήρα διάκρισης και τιμωρίας για όλους τους κληρωτούς στις ένοπλες δυνάμεις,συμπεριλαμβανομένων και αυτών στο στρατό ξηράς,
- Η διαχείριση της εναλλακτικής υπηρεσίας, συμπεριλαμβανομένων της εξέτασης των αιτήσεων και κάθε πιθανής επακόλουθης δικαστικής εξέλιξης, θα υπάγεται εξ’ ολοκλήρου σε μη στρατιωτικές αρχές,
- Οι αντιρρησίες συνείδησης θα έχουν το δικαίωμα να αξιώσουν την ιδιότητα του αντιρρησία συνείδησης οποιαδήποτε στιγμή, τόσο πριν, όσο και μετά την κατάταξή τους στις ένοπλες δυνάμεις,
- Το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης θα ισχύει πάντοτε, τόσο σε καιρό ειρήνης, όσο και σε καιρό πολέμου,
- Η ιδιότητα του αντιρρησία συνείδησης, και, συνεπώς, το δικαίωμα στην εναλλακτική υπηρεσία δεν θα ανακαλούνται ποτέ για λόγους είτε άσκησης συνδικαλιστικής δραστηριότητας, είτε συμμετοχής σε απεργία, είτε πειθαρχικών παραπτωμάτων. Σήμερα, προβλέπεται έκπτωση για τους λόγους αυτούς.
Η Διεθνής Αμνηστία καλεί επίσης τις ελληνικές αρχές:
- Να θέσουν τέλος στις διώξεις των αντιρρησιών συνείδησης και να τους επιτρέψουν να ανακτήσουν πλήρως τα ατομικά και πολιτικά τους δικαιώματα,
- Να διασφαλίσουν ότι, τόσο στο νόμο, όσο και στην πράξη, οι αντιρρησίες συνείδησης δεν θα υφίστανται διακρίσεις όσον αφορά τους όρους και τις συνθήκες της υπηρεσίας, ή όσον αφορά οποιαδήποτε οικονομικά, πολιτισμικά, αστικά και πολιτικά δικαιώματα,
- Να εξαλείψουν τα προβλήματα στη διαδικασία αίτησης,
- Να εγγυηθούν τη διαθεσιμότητα επαρκούς και έγκαιρης πληροφόρησης για το δικαίωμα της αντίρρησης συνείδησης στη στρατιωτική θητεία και τον τρόπο απόκτησης της ιδιότητας του αντιρρησία συνείδησης προς όλους όσους αφορά η στρατιωτική θητεία.
Επίσης, η Διεθνής Αμνηστία επισημαίνει στις ελληνικές αρχές την πρόσφατη Σύσταση CM/Rec (2010)4 της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα των μελών των στρατιωτικών δυνάμεων (24 Φεβρουαρίου 2010). Η Σύσταση ορίζει, μεταξύ άλλων, ότι οι κληρωτοί έχουν το δικαίωμα αναγνώρισης της ιδιότητας του αντιρρησία συνείδησης και ότι πρέπει να τους προτείνεται εναλλακτική υπηρεσία πολιτικής φύσης. Η Σύσταση, επίσης, ορίζει ότι οι επαγγελματίες μέλη των στρατιωτικών δυνάμεων πρέπει να έχουν το δικαίωμα να εγκαταλείπουν τις δυνάμεις του στρατού για λόγους συνείδησης και ότι τα μέλη των στρατιωτικών δυνάμεων, εφόσον έχουν νομίμως εγκαταλείψει το στρατό για λόγους συνείδησης, δεν θα υφίστανται διακρίσεις ή οποιαδήποτε ποινική δίωξη.
Πληροφορίες υποβάθρου
Οι καταδικαστικές αποφάσεις κατά αντιρρησιών συνείδησης συνεχίστηκαν και κατά το 2010. Στις 18 Φεβρουαρίου, το Αναθεωρητικό Στρατοδικείο Αθηνών επικύρωσε την καταδίκη του Γιώργου Μοναστηριώτη για λιποταξία από το Ναυτοδικείο Πειραιά και τον καταδίκασε σε ποινή φυλάκισης πέντε μηνών με αναστολή. Τον Φεβρουάριο του 2008, το Ναυτοδικείο Πειραιά τον είχε καταδικάσει σε 10μηνη ποινή φυλάκισης με αναστολή για την τρίτη κατά σειρά κατηγορία για λιποταξία, επειδή δεν επέστρεψε στη μονάδα όπου υπηρετούσε μετά τη δεύτερη αποφυλάκισή του. Ο Γιώργος Μοναστηριώτης, πρώην επαγγελματίας οπλίτης, αρνήθηκε να ακολουθήσει τη μονάδα του, όταν κλήθηκε να συμμετάσχει στον Περσικό Κόλπο, το 2003, επικαλούμενος λόγους συνείδησης κι από τότε καταδικάζεται κατ’επανάληψιν για τις πεποιθήσεις του.
Στις 19 Φεβρουαρίου, ο Ευάγγελος Μιχαλόπουλος ο οποίος αρνήθηκε να υπηρετήσει εναλλακτική υπηρεσία, το 2007, για λόγους συνείδησης, καταδικάστηκε σε 8μηνη ποινή φυλάκισης με αναστολή από το Στρατοδικείο Αθηνών.
Το δικαίωμα της αντίρρησης συνείδησης στην στρατιωτική θητεία αποτελεί θεμιτή άσκηση του θεμελιώδους δικαιώματος στην ελευθερία σκέψης, συνείδησης και θρησκείας, που κατοχυρώνεται στο Σύνταγμα της Ελλάδας (Άρθρα 13 και 14), καθώς και σε διεθνείς συνθήκες ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στις οποίες είναι η Ελλάδα κράτος μέλος, συμπεριλαμβανομένων της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Άρθρο 18), του Διεθνούς Συμφώνου για τα Αστικά και Πολιτικά Δικαιώματα (Άρθρο 18) και της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την Προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των Θεμελιωδών Ελευθεριών (Άρθρο 9).
Το Άρθρο 14, παράγραφος 7, του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα ορίζει ότι «κανένας δεν πρέπει να δικάζεται ή να τιμωρείται ξανά για αδίκημα, για το οποίο έχει τελεσίδικα καταδικαστεί ή αθωωθεί, σύμφωνα με το δίκαιο και τον κώδικα ποινικής δικονομίας κάθε χώρας».
Ακτιβισμός κατά των παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο στρατό της Ερυθραίας (Πλατεία Μοναστηρακίου)
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για την Αντίρρηση Συνείδησης (15 Μαΐου), η θεματική ομάδα για το Δικαίωμα στην Αντίρρηση Συνείδησης της Διεθνούς Αμνηστίας θα πραγματοποιήσει το Σάββατο, 15 Μαΐου, κατά τις ώρες 12:00-14:00, στην Πλατεία Μοναστηρακίου, ακτιβιστικό δρώμενο ενημέρωσης και συλλογής υπογραφών για τις πολύ σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράττονται στο στρατό της Ερυθραίας στην Αφρική. Αντιρρησίες συνείδησης φυλακίζονται επ' αόριστον χωρίς δίκη. Γυναίκες πέφτουν θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης των αξιωματικών τους. Στρατευμένοι εκτελούνται και βασανίζονται. Ποινές επιβάλλονται αυθαίρετα από τους αξιωματικούς, χωρίς κανενός είδους δίκη, ούτε καν σε στρατοδικείο. Συγγενείς ατόμων που δεν κατατάσσονται φυλακίζονται. Πολίτες διώκονται και φυλακίζονται μόνο και μόνο εξαιτίας της θρησκείας τους. Κρατούμενοι/ες παραμένουν χωρίς επικοινωνία επί χρόνια.
Στις 12 Μαΐου, η φοιτητική ομάδα της Διεθνούς Αμνηστίας στη Νομική Αθηνών πραγματοποίησε εκδήλωση - συζήτηση για το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης.