ΔΙΕΘΝΕΣ ΠΟΙΝΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΩΗΝ ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΑ: ΜΗΝ ΚΛΕΙΣΕΤΕ ΤΙΣ ΠΟΡΤΕΣ ΣΤΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
6 Ιουνίου 2005
Δεν μπορεί να υπάρξει συμφιλίωση και διαρκής ειρήνη στην πρώην Γιουγκοσλαβία χωρίς δικαιοσύνη για τα θύματα των πολέμων της δεκαετίας του 1990, δήλωσε σήμερα η Διεθνής Αμνηστία. Η οργάνωση καλεί το Συμβούλιο Ασφαλείας των Η.Ε. να παρατείνει τη λειτουργία του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου για την πρώην Γιουγκοσλαβία πέρα από το 2010, ημερομηνία που προβλέπεται βάσει της «στρατηγικής ολοκλήρωσης» του Δικαστηρίου, καθώς και αν παράσχει επαρκείς πόρους ώστε το Δικαστήριο να εκπληρώσει αποτελεσματικά το καθήκον του.

«Χιλιάδες άνθρωποι δεν έχουν ακόμη δικαστεί για τα εγκλήματα πολέμου, τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και τις πράξεις γενοκτονίας που διαπράχθηκαν κατά τη βίαιη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας. Εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες συνεχίζουν να μην είναι σε θέση να επιστρέψουν στα σπίτια τους και να λάβουν πλήρη αποζημίωση για τις καταστροφές», δήλωσε η Νίκολα Ντάκγουερθ, Διευθύντρια της Διεθνούς Αμνηστίας για θέματα Ευρώπης και Κεντρικής Ασίας, καθώς το Συμβούλιο Ασφαλείας ετοιμάζεται να εξετάσει τις εκθέσεις του Προέδρου και της Εισαγγελέα του Δικαστηρίου για την εφαρμογή της «στρατηγικής ολοκλήρωσης».

Το Δικαστήριο έχει διαδραματίσει μείζονα ρόλο στην αντιμετώπιση της ατιμωρησίας για τα εγκλήματα αυτού του είδους και, μέσω των κρίσεων και των αποφάσεών του, έχει συμβάλει σημαντικά στην ανάπτυξη του διεθνούς, του ανθρωπιστικού και του ποινικού δικαίου. Όμως μέχρι σήμερα μόλις 37 άνθρωποι έχουν καταδικαστεί τελεσίδικα για τα εγκλήματά τους στους πολέμους της Γιουγκοσλαβίας.

Με βάση τη «στρατηγική ολοκλήρωσης», που έχει διατυπώσει το Συμβούλιο Ασφαλείας, το Δικαστήριο ολοκλήρωσε μέχρι το τέλος του 2004 όλες τις έρευνες και εξέδωσε όλα τα κατηγορητήρια, ενώ αναμένεται να ολοκληρώσει την εκδίκαση όλων των υποθέσεων, περιλαμβανομένων των εφέσεων, μέχρι το 2010. Οι εισαγγελείς ζήτησαν πρόσφατα να μεταφερθούν 18 υποθέσεις σε τοπικά δικαστήρια της πρώην Γιουγκοσλαβίας, ένα βήμα που φαίνεται να υπαγορεύεται από την πιεστική προθεσμία που επιβάλλει η «στρατηγική ολοκλήρωσης».

«Αν και η Διεθνής Αμνηστία χαιρετίζει την πρόσφατη παράδοση αρκετών εξεχόντων κατηγορουμένων στο Δικαστήριο, μεταξύ άλλων για πρώτη φορά από τη Ρεπούμπλικα Σέρπσκα, εντούτοις παραμένουν ασύλληπτοι δέκα άνθρωποι στους οποίους έχουν απαγγελθεί δημοσίως κατηγορίες από το Δικαστήριο. Τρεις από αυτούς, ο Ράντοβαν Κάρατζιτς, ο Ράτκο Μλάντιτς και ο ʼντε Γκοτοβίνα, είναι καίριοι κατηγορούμενοι, τα ονόματα των οποίων αναφέρονται επανειλημμένα σε αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας. Η Εισαγγελέας του Δικαστηρίου έχει δηλώσει σαφώς ότι να δεν συλληφθούν και μεταχθούν τους αμέσως επόμενους μήνες, ίσως είναι απαραίτητο να αναθεωρηθούν οι προθεσμίες της 'στρατηγικής ολοκλήρωσης'», επισήμανε η Νίκολα Ντάκγουερθ.

Η Διεθνής Αμνηστία πιστεύει ότι η «στρατηγική ολοκλήρωσης» του Δικαστηρίου φαίνεται να υπαγορεύεται κυρίως από οικονομικούς περιορισμούς, που επηρεάζονται από το μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό σκηνικό, και να βασίζεται στην υπόθεση ότι τα τοπικά δικαστήρια των χωρών της πρώην Γιουγκοσλαβίας έχουν τη δυνατότητα να συνεχίσουν το έργο του Δικαστηρίου.

Η Διεθνής Αμνηστία πιστεύει ότι η προθεσμία του 2010, οπότε το Δικαστήριο αναμένεται να ολοκληρώσει το έργο του, ενδέχεται να υπονομεύσει σοβαρά την απονομή δικαιοσύνης και ζητά να αναθεωρηθεί η «στρατηγική ολοκλήρωσης» καθώς παραγνωρίζει ορισμένα κρίσιμα γεγονότα:

• Χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας έχουν αθετήσει την υποχρέωσή τους να συλλάβουν και να παραδώσουν τους καταζητούμενους υπόπτους ή να προσφέρουν άλλης μορφής βοήθεια στο Δικαστήριο.
• Συνεχίζει να υπάρχει έλλειψη πολιτικής βούλησης να διερευνηθούν όλα τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν κατά τη βίαιη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και να διωχθούν ποινικά όλοι οι ύποπτοι.
• Τα εγχώρια νομικά πλαίσια ορίζουν τα εγκλήματα και τις αρχές ποινικής ευθύνης με τρόπο ασύμβατο προς το διεθνές δίκαιο και το Καταστατικό του Δικαστηρίου.
• Η προστασία θυμάτων και μαρτύρων είναι σε γενικές γραμμές ανύπαρκτη ή δεν επαρκεί για αποτελεσματικές έρευνες ή επιτυχείς ποινικές διώξεις.
• Οι διατάξεις περί επανορθώσεων, περιλαμβανομένης της αποζημίωσης στα θύματα και τις οικογένειές τους, είναι ανεπαρκείς.

«Όσο οι αρχές των χωρών της πρώην Γιουγκοσλαβίας είναι απρόθυμες ή ανίκανες να αντιμετωπίσουν την ατιμωρησία για τα εγκλήματα πολέμου, τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και τη γενοκτονία, είναι καθήκον της διεθνούς κοινότητας να διασφαλίσει ότι θα απονεμηθεί δικαιοσύνη, τόσο σε διεθνές όσο και σε εθνικό επίπεδο, τόσο στο εσωτερικό των χωρών της πρώην Γιουγκοσλαβίας όσο και σε άλλες χώρες», κατέληξε η Νίκολα Ντάκγουερθ.

Η Διεθνής Αμνηστία προτρέπει το Συμβούλιο Ασφαλείας και τα κράτη-μέλη των Ηνωμένων Εθνών να παρατείνουν τις δραστηριότητες του Δικαστηρίου πέρα από την αρχική προθεσμία του 2010, να διασφαλίσουν ότι ο προϋπολογισμός του Δικαστηρίου είναι επαρκής για το καθήκον του, και να αναπτύξουν μακροπρόθεσμο, συνολικό σχέδιο δράσης για τον τερματισμό της ατιμωρησίας στις χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας.

Βλ. επίσης την έκθεση “Amnesty International's concerns on the implementation of the "completion strategy" of the International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia”