ΡΟΜΑ: ΟΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΑΡΧΙΖΟΥΝ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (ΒΟΣΝΙΑ-ΕΡΖΕΓΟΒΙΝΗ, ΚΡΟΑΤΙΑ, ΣΛΟΒΕΝΙΑ)
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
16 Νοεμβρίου 2006
Τα παιδιά δεν έρχονται σχολείο γιατί δεν έχουν ρούχα ή ένα σάντουιτς να φέρουν μαζί.
Δάσκαλος στην Τούζλα, Βοσνία-Ερζεγοβίνη
Στο σπίτι είναι πολύ στριμωγμένα για να κάνεις τα μαθήματά σου.
Παιδί Ρομά που πηγαίνει στο δημοτικό σχολείο του Μάτσινετς, Κροατία
Τα παιδιά Ρομά δεν ενδιαφέρονται για τη φυσική ή τα μαθηματικά. Μπορεί να μάθουν ισπανικά, γιατί βλέπουν πάρα πολλές σαπουνόπερες.
Δάσκαλος δημοτικού σχολείου στην περιοχή Ντολένισκα, Σλοβενία
Η ακραία φτώχεια, οι διακρίσεις στα σχολεία και η έλλειψη προγραμμάτων σπουδών που να είναι πραγματικά πολυπολιτισμικά και να συμπεριλαμβάνουν όλα τα παιδιά, είναι οι παράγοντες που εμποδίζουν τα παιδιά Ρομά στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, την Κροατία και τη Σλοβενία να απολαύσουν το δικαίωμά τους στην παιδεία. Η νέα έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας επικεντρώνεται στον αποκλεισμό των παιδιών Ρομά από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση σε αυτές τις τρεις χώρες και στη μέχρι στιγμής παράλειψη των κυβερνήσεων να καλύψουν τις ανάγκες τους.
«Οι φραγμοί που αντιμετωπίζουν τα παιδιά Ρομά για να έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση τους στερούν την ευκαιρία να πραγματώσουν τις αληθινές τους δυνατότητες και διαιωνίζουν την περιθωριοποίηση των κοινοτήτων των Ρομά», υπογράμμισε ο Όμερ Φίσερ, ερευνητής της Διεθνούς Αμνηστίας για τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, την Κροατία και τη Σλοβενία.
«Η άρση αυτών των φραγμών στην εκπαίδευση είναι ευθύνη των κυβερνήσεων».
Τα δικαιώματα στην εκπαίδευση και στην ελευθερία από διακρίσεις κατοχυρώνονται στο διεθνές δίκαιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα και στα συντάγματα των τριών χωρών. Οι κυβερνήσεις τους έχουν υιοθετήσει ειδικά προγράμματα και σχέδια δράσης που έχουν στόχο να συμπεριλάβουν στην παροχή παιδείας τα παιδιά Ρομά. Εντούτοις, τόσο οι κυβερνήσεις όσο και οι μη κυβερνητικές οργανώσεις παραδέχονται ότι η πρόσβαση των παιδιών Ρομά στην εκπαίδευση είναι στην καλύτερη περίπτωση μερική.
Μερικές φορές παρέχονται στα παιδιά Ρομά δωρεάν σίτιση, σχολικά βιβλία και μεταφορικά μέσα. Όμως μπορεί να είναι αδύνατον και μόνο το φτάσεις μέχρι το σχολείο, όταν αυτό είναι πολύ μακριά για να πας με τα πόδια και τα ρούχα σου δεν είναι αρκετά ζεστά για να αντεπεξέλθουν στο ψύχος του χειμώνα. Τα παιδιά συχνά δεν είναι σε θέση να μελετήσουν ή να κάνουν τα μαθήματά τους στις κρύες και συνωστισμένες κατοικίες τους. Όπως δήλωσαν στη Διεθνή Αμνηστία μέλη της κοινότητας των Ρομά στη Σλοβενία: «Μερικοί από εμάς ζούμε σε καλύβια. Πώς να πάνε καλά τα παιδιά στο σχολείο;»
Τα παιδιά Ρομά σε μερικές περιπτώσεις υφίστανται διακρίσεις από τους ίδιους τους δασκάλους τους. Μερικές φορές, τα παιδιά διαχωρίζονται σε ομάδες ή τάξεις «μόνο για Ρομά» και τους προσφέρεται μειωμένο πρόγραμμα σπουδών. Τα αρνητικά στερεότυπα για τον «τρόπο ζωής των Ρομά» ή τη στάση τους απέναντι στην παιδεία χρησιμοποιούνται συχνά για να εξηγηθεί γιατί τόσο λίγα παιδιά πηγαίνουν σχολείο και γιατί έχουν κακούς βαθμούς. Δάσκαλοι του δημοτικού σχολείου του Μάτσινετς στην Κροατία χρησιμοποίησαν τα εξής επιχειρήματα σε έγγραφο που κατέθεσαν στο δικαστήριο για να εξηγήσουν την απόφασή τους να διαχωρίσουν τα παιδιά Ρομά: «Οι γονείς Ρομά είναι συχνά αλκοολικοί, τα παιδιά τους είναι επιρρεπή στις κλοπές, τις ύβρεις και τους καυγάδες, ενώ μόλις οι δάσκαλοι γυρίσουν την πλάτη εξαφανίζονται πράγματα, συνήθως ασήμαντα και άχρηστα πράγματα, όμως το σημαντικό είναι η κλοπή».
Δάσκαλοι, παιδιά και γονείς Ρομά αναγνωρίζουν γενικά ότι πολλές από τις δυσκολίες που συναντούν τα παιδιά Ρομά στα δημοτικά σχολεία οφείλονται σε φραγμούς της γλώσσας. Πολλά παιδιά Ρομά δεν γνωρίζουν καθόλου ή γνωρίζουν σε περιορισμένο βαθμό τη γλώσσα που μιλά ο πλειονοτικός πληθυσμός. Αυτή τη στιγμή, οι γλώσσες που μιλούν οι Ρομά ουσιαστικά απουσιάζουν από τα σχολεία των τριών χωρών, σε αντίθεση με άλλες μειονοτικές γλώσσες. ’λλα μέτρα, που θα μπορούσαν να συμβάλουν ώστε να ξεπεραστούν οι γλωσσικοί φραγμοί, όπως η βελτίωση της πρόσβασης σε προσχολική αγωγή για τα παιδιά Ρομά και η απασχόληση κατάλληλα εκπαιδευμένων Ρομά ως διδακτικών βοηθών, δεν έχουν εφαρμοστεί με συστηματικό και περιεκτικό εκτενή τρόπο. Ο πολιτισμός και η ιστορία των Ρομά δεν περιλαμβάνονται με συστηματικό τρόπο στα προγράμματα σπουδών στα σχολεία της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, της Κροατίας και της Σλοβενίας.
«Οι αρχές στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, την Κροατία και τη Σλοβενία πρέπει να υιοθετήσουν μια προσέγγιση στην εκπαίδευση των παιδιών Ρομά, βασισμένη στην ένταξή τους σε ένα σχολικό σύστημα που να προσαρμόζεται στις ανάγκες και τον πολιτισμό τους», επισήμανε ο Όμερ Φίσερ.
Η Διεθνής Αμνηστία ζητά άμεσες ενέργειες για να αντιμετωπιστούν οι διακρίσεις κατά των Ρομά στα σχολεία, με τους εξής τρόπους: Διασφαλίζοντας ότι κανένα παιδί Ρομά δεν τοποθετείται σε ειδική τάξη ή ομάδα απλώς και μόνο επειδή είναι Ρομά, παρακολουθώντας τη σύνθεση των σχολικών τάξεων και, όπου χρειάζεται, τις δραστηριότητες των δασκάλων που εργάζονται με παιδιά Ρομά, και παρέχοντας στους δασκάλους των δημοτικών σχολείων εκπαίδευση που να στοχεύει στην εξάλειψη των αρνητικών στερεοτύπων και προκαταλήψεων.
Η αντιμετώπιση των εμποδίων στην πρόσβαση στην παιδεία που οφείλονται στην ακραία φτώχεια, καθώς και η συμπερίληψη της γλώσσας και του πολιτισμού των Ρομά στα σχολεία, αποτελούν μέρη μιας μακροπρόθεσμης διαδικασίας που πρέπει να στοχεύει στην πλήρη συμπερίληψη των παιδιών Ρομά στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση.
«Τα παιδιά Ρομά, όπως όλα τα άλλα παιδιά, δικαιούνται μια παιδεία που θα τους δώσει τις δυνάμεις να πάρουν τη θέση τους στην κοινωνία της χώρας όπου ζουν και να συμβάλουν σε αυτήν», κατέληξε ο Όμερ Φίσερ.
«Είναι ευθύνη των κυβερνήσεων να σπάσουν τον φαύλο κύκλο του αναλφαβητισμού, της φτώχειας και της περιθωριοποίησης και να εντάξουν την πιο ευπαθή ομάδα των πληθυσμών τους».
- Για περισσότερες πληροφορίες:
False start: The exclusion of Romani children from primary education in Bosnia and Herzegovina, Croatia and Slovenia (AI Index: EUR 05/002/2006) http://web.amnesty.org/library/index/engeur050022006
Bosnia and Herzegovina: Roma and the right to education Factsheet (AI Index: EUR 63/014/2006) http://web.amnesty.org/library/index/engeur630142006
Croatia: The Roma and the right to education Factsheet (AI Index: EUR 64/001/2006) http://web.amnesty.org/library/index/engeur640012006
Slovenia: Roma and the right to education Factsheet (AI Index: EUR 68/002/2006) http://web.amnesty.org/library/index/engeur680022006