ΛΕΥΚΟΡΩΣΙΑ: ΕΝΔΟΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΒΙΑ - ΕΝΑ ΜΥΣΤΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
9 Νοεμβρίου 2006
«Κρατούσε το παιδί στην αγκαλιά του και με έδερνε... Ξέρετε, είναι πραγματικά τρομαχτικό, τα ρούχα του παιδιού να είναι λουσμένα στο αίμα κι αυτός να γελάει και να λέει 'Εμπρός, πέσε στα γόνατα τώρα και ικέτευσε με να μη σε σκοτώσω'».

Γελένα, θύμα βίας στην οικογένεια

Χιλιάδες γυναίκες στη Λευκορωσία πέφτουν θύματα ενδοοικογενειακής βίας, έχοντας ελάχιστη προστασία από τον νόμο και σχεδόν καθόλου υπηρεσίες υποστήριξης, σύμφωνα με τη νέα έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας.

Σύμφωνα με επίσημες πληροφορίες, που συνέλεξε η οργάνωση το 2006, στη Λευκορωσία το 2005 καταγράφηκαν ως θύματα βίας στο σπίτι σχεδόν 3.000 γυναίκες, αν και ο πραγματικός αριθμός πιστεύεται ότι είναι πολύ μεγαλύτερος. Καθώς δεν υπάρχουν καταφύγια για τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας πουθενά στη χώρα, οι γυναίκες αυτές δεν μπορούν να ξεφύγουν. Τα τρία υπάρχοντα κρατικά κέντρα άμεσης υποστήριξης δεν χρηματοδοτούνται αρκετά και δεν παρέχουν επαρκή υποστήριξη στα θύματα. Πολλές μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ), που έχουν τη γνώση και τη θέληση να βοηθήσουν, ασφυκτιούν από τους περιορισμούς που επιβάλλει η κυβέρνηση στις δραστηριότητές τους και στη χρηματοδότησή τους.

Στην τελευταία έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας, με τίτλο «Λευκορωσία: Ενδοοικογενειακή βία - κάτι παραπάνω από ένα ιδιωτικό σκάνδαλο», αναδεικνύεται η αξιόλογη δουλειά που γίνεται, τόσο από συγκεκριμένα άτομα και από ΜΚΟ, όσο και από το κράτος. Ενώ η κυβέρνηση της Λευκορωσίας έχει αναγνωρίσει την ενδοοικογενειακή βία ως πρόβλημα και έχει κάνει βήματα για να αντιμετωπίσει το ζήτημα πρακτικά και νομοθετικά, τα μέτρα αυτά είναι μέχρι στιγμής ανεπαρκή.

«Παρά τα μέτρα που έχουν λάβει οι αρχές, η Λευκορωσία υπολείπεται ακόμα των διεθνών υποχρεώσεών της για την προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών», αναφέρει η Χέδερ Μακτζίλ, ερευνήτρια της Διεθνούς Αμνηστίας για τη Λευκορωσία.

Στον Ποινικό της Κώδικα η ενδοοικογενειακή βία μέχρι στιγμής δεν ορίζεται, ούτε προβλέπεται ως ποινικό αδίκημα, αν και το 2002 συντάχθηκε ένα σχέδιο νόμου για την πρόληψη και την εξάλειψη της ενδοοικογενειακής βίας. Η Διεθνής Αμνηστία θεωρεί θετικό βήμα αυτό το σχέδιο νόμου, όμως κάποια στοιχεία του προκαλούν ανησυχία. Συγκεκριμένα, το άρθρο που αναφέρεται στη «συμπεριφορά του θύματος» θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την ενοχοποίηση των γυναικών γιατί προκάλεσαν τη βία κι έτσι να υπονομεύσει την υποχρέωση του κράτους να τις προστατέψει. Η οργάνωση πιστεύει ότι αυτή η διάταξη πρέπει να αφαιρεθεί και ότι ο ορισμός της ενδοοικογενειακής βίας, τόσο στον Ποινικό Κώδικα όσο και στον Κώδικα Διοικητικού Δικαίου, πρέπει να ευθυγραμμίζεται με τη Διακήρυξη του ΟΗΕ για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών.

Δράστες ενδοοικογενειακής βίας εξακολουθούν να δρουν χωρίς να τιμωρούνται, επειδή μόνο μικρό ποσοστό των γυναικών που κακοποιούνται στο σπίτι καταγγέλλουν το έγκλημα στην αστυνομία. Οι γυναίκες δεν καταγγέλλουν τη βία γιατί φοβούνται ότι οι σύντροφοί τους θα τις εκδικηθούν, ότι θα τους ασκηθεί δίωξη για άλλα αδικήματα, γιατί κατηγορούν τον εαυτό τους, γιατί φοβούνται ότι θα ντροπιάσουν την οικογένειά τους, γιατί έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και γιατί δεν έχουν οικονομική ασφάλεια.

«Η έλλειψη πολιτικής βούλησης για την καταπολέμηση της ενδοοικογενειακής βίας, σε συνάρτηση με τις διακρίσεις που προκαλούνται από τα στερεότυπα του φύλου στερεί από τις γυναίκες τα στοιχειώδη τους δικαιώματα».

Η έκθεση καλεί την κυβέρνηση να λάβει μέτρα για να αυξήσει την ευαισθητοποίηση του κοινού για την ενδοοικογενειακή βία και να ενθαρρύνει τις γυναίκες να μιλήσουν άφοβα.

Ο άνδρας της Βέρα, ο Όλεγκ, τη χτυπούσε και σχεδόν τη στραγγάλιζε για τη σεξουαλική του ευχαρίστηση επί 23 ολόκληρα χρόνια, μέχρι τον θάνατό της το 2005. Οι γείτονες είχαν καλέσει την αστυνομία επανειλημμένα, αλλά η Βέρα δεν έκανε καταγγελία, γιατί φοβόταν τον άνδρα της, που ήταν πρώην αστυνομικός. Μεταφέρθηκε τέσσερις φορές στο νοσοκομείο μετά από άγριο ξυλοδαρμό, αλλά ο άνδρας της δωροδόκησε τους αστυνομικούς και το ιατρικό προσωπικό ώστε τα αδικήματά του να μην καταγγελθούν. Η Βέρα βρέθηκε νεκρή με μια θηλιά στον λαιμό της. Στις 26 Μαΐου 2006, ο Όλεγκ, κατηγορήθηκε ότι οδήγησε τη γυναίκα του στην αυτοκτονία. Η οικογένεια της Βέρα πιστεύει ότι δολοφονήθηκε και προσβάλει τις κατηγορίες.

«Οι γυναίκες θα εμπιστευθούν τη Δικαιοσύνη μόνο αν έχουν λόγους να πιστέψουν ότι μια ποινική δίωξη θα οδηγήσει τις ίδιες και τα παιδιά τους σε μια ζωή χωρίς βία. Μόνο όταν θα υπάρξει ένα συντονισμένο διυπουργικό σύστημα υποστήριξης και προστασίας, θα εμπιστευτούν οι γυναίκες τη Δικαιοσύνη», λέει η Χέδερ Μακτζίλ.

«Μόλις βγουν από τη φυλακή, οι άνδρες συχνά συνεχίζουν να κακοποιούν τις συντρόφους τους. Ένα σύστημα υποστήριξης και προστασίας των γυναικών θα έπρεπε να εμπεριέχει πρόσβαση σε καταφύγια και, μακροπρόθεσμα, φθηνή εναλλακτική στέγη για τις ίδιες και τα παιδιά τους».

Η Διεθνής Αμνηστία πιστεύει ότι η προστασία των θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας πρέπει να βελτιωθεί πολύ και ότι η ατιμωρησία των θυτών πρέπει να μειωθεί στη Λευκορωσία και καλεί την κυβέρνησή της να τιμήσει τις υποχρεώσεις της κατά το Διεθνές Δίκαιο με έμφαση στα εξής σημεία:

- Προστατέψτε τις γυναίκες από την ενδοοικογενειακή βία. Όλες οι γυναίκες που έχουν υποστεί ενδοοικογενειακή βία πρέπει να μπορούν να έχουν πρόσβαση σε πλήρη ένδικα μέσα και αποζημίωση. Πρέπει να τους παρέχεται προσωρινό καταφύγιο και μακροπρόθεσμη στέγαση.

- Δώστε τέλος στην ατιμωρησία. Αφαιρέστε από το σχέδιο νόμου το άρθρο που αναφέρεται στη «συμπεριφορά του θύματος» και ορίστε την ενδοοικογενειακή βία σύμφωνα με τη Διακήρυξη του ΟΗΕ για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών, τόσο στον Ποινικό Κώδικα όσο και στον Κώδικα Διοικητικού Δικαίου.

- Ενημερώστε το κοινό. Η κυβέρνηση πρέπει να οργανώσει εκστρατείες ενημέρωσης του κοινού ώστε να ξεπεραστεί ο στιγματισμός των θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας και να ενθαρρύνει τις γυναίκες να καταγγέλλουν αυτά τα εγκλήματα στην αστυνομία.

- Το πλήρες κείμενο της έκθεσης στη διεύθυνση web.amnesty.org/library/index/engeur490142006

- Πληροφορίες για την εκστρατεία της Διεθνούς Αμνηστίας «Να Σταματήσουμε τη Βία κατά των Γυναικών» στη διεύθυνση http://www.amnesty.gr/actforwomen