ΒΟΣΝΙΑ-ΕΡΖΕΓΟΒΙΝΗ: ΔΕΚΑΤΕΣΣΕΡΑ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΒΙΑΣΘΗΚΑΝ ΣΤΕΡΟΥΝΤΑΙ ΑΚΟΜΗ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥΣ

Δελτίο Τύπου
Αθήνα, 30 Σεπτεμβρίου 2009
Αυτό το έθνος ξεχνά τα πάντα. Ξεχνούν εμάς, τα θύματα.
Όμως, εγώ ποτέ δεν θα ξεχάσω αυτό που μου συνέβη.
Σαμπίχα, συνέντευξη στη Διεθνή Αμνηστία

Δεν ξέρω αν είναι δυνατό να τιμωρηθεί αυτό το έγκλημα. Υπάρχει καν δικαιοσύνη;
Ίσως κάπου υπάρχει, όμως όχι εδώ, στη Βοσνία.
Μπακίρα, συνέντευξη στη Διεθνή Αμνηστία
Οι διαδοχικές κυβερνήσεις της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης δεν απέδωσαν δικαιοσύνη στις χιλιάδες γυναίκες και κορίτσια που βιάσθηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου από το 1992 έως το 1995, δήλωσε η Διεθνής Αμνηστία σε έκθεση που έδωσε σήμερα στη δημοσιότητα.

«Κατά τη διάρκεια του πολέμου, χιλιάδες γυναίκες και κορίτσια βιάσθηκαν, συχνά με εξαιρετική αγριότητα. Πολλές κρατήθηκαν αιχμάλωτες σε στρατόπεδα, ξενοδοχεία, σπίτια ιδιωτών, όπου υποβλήθηκαν σε σεξουαλική εκμετάλλευση. Πολλές γυναίκες και κορίτσια σκοτώθηκαν. Μέχρι σήμερα, οι επιζήσασες αυτών των εγκλημάτων έχουν στερηθεί την πρόσβαση στη δικαιοσύνη. Εκείνοι που ευθύνονται για την οδύνη τους, μέλη στρατιωτικών δυνάμεων, της αστυνομίας, παραστρατιωτικών ομάδων, κυκλοφορούν ελεύθεροι. Κάποιοι παραμένουν σε θέσεις εξουσίας ή ζουν στην ίδια κοινότητα με τα θύματά τους», επισήμανε η Νίκολα Ντάκγουόρθ, Διευθύντρια του Προγράμματος Έρευνας και Δράσης της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία.

«Η κυβέρνηση της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης έχει υποχρέωση να παράσχει, σε αυτά τα θύματα παραβιάσεων του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου και εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας, πρόσβαση στη δικαιοσύνη και την πλήρη αποκατάσταση που δικαιούνται.»

«Για να συμβεί αυτό, οι αρχές πρέπει να εξασφαλίσουν ολοκληρωμένες έρευνες που να οδηγήσουν σε ποινικές διώξεις των εγκλημάτων πολέμου σεξουαλικής βίας στη χώρα. Χωρίς ουσιαστική δικαιοσύνη και πλήρη και αποτελεσματική επανόρθωση, τα θύματα θα συνεχίσουν να υποφέρουν από τις συνέπειες των αποτρόπαιων αυτών εγκλημάτων.»

Η έκθεση, με τίτλο Δικαιοσύνη για ποιόν; Οι γυναίκες στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη περιμένουν ακόμα, περιγράφει την αποτυχία του συστήματος δικαιοσύνης στη χώρα. Επίσης, εστιάζει στην αποτυχία των αρχών να παράσχουν στις γυναίκες επανορθώσεις, συμπεριλαμβανομένης αποζημίωσης για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν εναντίον τους και για τις παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους.

«Πολλές γυναίκες που επιβίωσαν της σεξουαλικής βίας κατά τη διάρκεια του πολέμου δεν μπορούν να λάβουν καμία αποζημίωση, εξαιτίας των σύνθετων δομών του δικαστικού συστήματος και του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας στη χώρα. Σε σύγκριση με άλλα θύματα πολέμου, αντιμετωπίζουν διακρίσεις στην πρόσβαση στα κοινωνικά αγαθά», τόνισε η Νίκολα Ντάκγουόρθ.

Η Γιασμίνα, επιζήσασα σεξουαλικής βίας κατά τη διάρκεια του πολέμου, δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία: «Δεν μπορώ να κοιμηθώ χωρίς χάπια. Δεν έχω πάψει να αναστατώνομαι εύκολα όταν κάποιος αναφερθεί στον πόλεμο. Μια εικόνα, μια ανάμνηση, ένα τηλεοπτικό σποτ μπορεί να είναι έναυσμα. Δεν το αντέχω... χρειάζομαι βοήθεια.»

Οι αρχές στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη δεν έχουν παράσχει σε αυτές τις γυναίκες πρόσβαση σε κατάλληλη περίθαλψη ή ψυχολογική υποστήριξη, οι οποίες παρέχονται μόνο από μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ) που εργάζονται με περιορισμένους πόρους. Μια βοσνιακή ΜΚΟ είπε στη Διεθνή Αμνηστία ότι η συντριπτική πλειονότητα των γυναικών που επέζησαν σεξουαλικών εγκλημάτων πολέμου δεν λαμβάνουν καμία ψυχολογική υποστήριξη.

Χιλιάδες γυναίκες που επέζησαν, έχουν εκτός αυτού χάσει μέλη των οικογενειών τους. Πολλές δεν έχουν τη δυνατότητα να βρουν ή να διατηρήσουν την εργασία τους εξαιτίας της ψυχολογικής τους κατάστασης. Πολλές εξακολουθούν να μην διαθέτουν σταθερή πηγή εισοδήματος και ζουν στη φτώχεια, χωρίς τη δυνατότητα να αγοράσουν τα φάρμακα που χρειάζονται.

Καθώς ο βιασμός παραμένει θέμα ταμπού, στις περισσότερες περιπτώσεις οι γυναίκες αντιμετωπίζουν στιγματισμό, αντί για την αναγνώριση και τη ζωτικής σημασίας υποστήριξη που χρειάζονται για να βοηθηθούν να ξαναχτίσουν τη ζωή τους.

«Οι αρχές πρέπει να εργαστούν μαζί με ΜΚΟ για να αναπτύξουν μια συνολική στρατηγική που να διασφαλίσει ότι οι επιζήσασες θα λάβουν επανορθώσεις, μεταξύ των οποίων κατάλληλες συντάξεις, υποστήριξη στην πρόσβαση στην εργασία και το υψηλότερο εφικτό επίπεδο υγειονομικής μέριμνας. Η κυβέρνηση πρέπει να υποστηρίξει τις επιζήσασες σεξουαλικών εγκλημάτων πολέμου, να τους δώσει φωνή ώστε να απαιτήσουν τα δικαιώματά τους και να καταπολεμήσουν τις διακρίσεις και το στιγματισμό που αντιμετωπίζουν στην καθημερινή τους ζωή», κατέληξε η Νίκολα Ντάκγουόρθ.

Γενικές πληροφορίες

Βιασμοί και άλλα εγκλήματα σεξουαλικής βίας διαπράχθηκαν σε μαζική κλίμακα κατά τη διάρκεια του πολέμου τα έτη 1992-1995 στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την Πρώην Γιουγκοσλαβία συστάθηκε το 1993 για να δικάσει σοβαρές παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής βίας. Ωστόσο, το Δικαστήριο κατόρθωσε να ασκήσει ποινικές διώξεις για μερικές μόνος από τις παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου που διαπράχθηκαν κατά τη διάρκεια των πολέμων στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Τον Ιούλιο του 2009, το Δικαστήριο είχε ασκήσει ποινικές διώξεις για δεκαοκτώ υποθέσεις που σχετίζονται με τη σεξουαλική βία στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη.

Το Τμήμα Εγκλημάτων Πολέμου του Κρατικού Δικαστηρίου της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης δημιουργήθηκε το 2005, προκειμένου να διερευνήσει και να δικάσει εγκλήματα που δεν ήταν δυνατό να διωχθούν από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την Πρώην Γιουγκοσλαβία. Μέχρι σήμερα, μόνο δώδεκα άνδρες έχουν καταδικαστεί για εγκλήματα σεξουαλικής βίας.

Δείτε επίσης:
Βοσνία-Ερζεγοβίνη: Η δικαιοσύνη στο ράφι – παράλυση των διώξεων εγκλημάτων πολέμου (AI Index: EUR 63/018/2003)
Βοσνία-Ερζεγοβίνη: Βιασμοί και Σεξουαλική Κακοποίηση από τις Ένοπλες Δυνάμεις (AI Index: EUR 63/01/93