ΔΥΣΑΡΕΣΤΗ ΕΚΠΛΗΞΗ Η ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΠΑΡΑΒΙΑΖΕΙ ΚΑΤΑΦΩΡΑ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΗΛΩΣΗ
Αθήνα, 23 Ιουνίου 2009
Την εντονότατη ανησυχία του και τον βαθύτατο αποτροπιασμό του για την επιχειρούμενη κατάργηση των βασικών συνταγματικών ελευθεριών και των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων (προσφύγων, μεταναστών, αιτούντων άσυλο) εκφράζει το Ελληνικό Τμήμα της Διεθνούς Αμνηστίας, με αφορμή τροπολογία διατάξεων του νόμου 3386/2005 στο υπό συζήτηση σχέδιο νόμου «Μεταρρυθμίσεις στην οργάνωση της ιατροδικαστικής υπηρεσίας, στη θεραπευτική μεταχείριση χρηστών ναρκωτικών ουσιών και άλλες διατάξεις».

Αν και στην αιτιολογική έκθεση επισημαίνεται ότι το πρόβλημα της παράτυπης μετανάστευσης «έχει λάβει τα τελευταία χρόνια εκρηκτικές διαστάσεις στη χώρα μας και έχει αναδειχθεί ως μείζον κοινωνικό, αλλά και εθνικό ζήτημα», η αντιμετώπισή του από τις αρχές αποδεικνύει τουλάχιστον προχειρότητα και σκόπιμη άγνοια, η οποία οδηγεί σε παραβίαση βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Εν μέσω θερινής περιόδου και στο πλαίσιο μη συναφούς νομοσχεδίου, η ελληνική κυβέρνηση επιχειρεί να προωθήσει τροπολογία σχετικά με την κράτηση των προς απέλαση αλλοδαπών, «ώστε να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το εν λόγω πρόβλημα», όπως αναφέρεται σχετικά στην αιτιολογική έκθεση.

Αδιακρίτως και συλλήβδην μπορεί ένας αλλοδαπός (πρόσφυγας, αιτών άσυλο, μετανάστης, πολίτης της Ε.Ε. ή απλός τουρίστας από οποιαδήποτε χώρα) να θεωρηθεί επικίνδυνος για τη δημόσια τάξη και ασφάλεια, εάν ασκηθεί ποινική δίωξη εις βάρος του για αδικήματα τα οποία επισύρουν ποινή φυλάκισης τουλάχιστον τριών μηνών.

Εφόσον ο αλλοδαπός…«κρίνεται ύποπτος φυγής ή επικίνδυνος για τη δημόσια τάξη ή αποφεύγει ή παρεμποδίζει την προετοιμασία της αναχώρησής του ή τη διαδικασία απομάκρυνσής του.....διατάσσεται η προσωρινή κράτησή του μέχρι την έκδοση εντός 3 ημερών απόφασης ως προς την απέλασή του». Η Διεθνής Αμνηστία εκτιμά ότι με αυτή την απαράδεκτη πρόβλεψη για το κράτος Δικαίου και την υφισταμένη εθνική και διεθνή νομοθεσία, αλλά και το ίδιο το Ελληνικό Σύνταγμα, το άτομο υφίσταται κατάφωρες παραβιάσεις των δικαιωμάτων του, προτού διαπιστωθεί η ενοχή του και προτού ασκήσει το νόμιμο δικαίωμά του για την υπεράσπισή του. Είναι προφανές ότι μια τέτοια απαράδεκτη τροποποίηση ουσιαστικά αίρει το τεκμήριο αθωότητας του κατηγορουμένου.

Η αιτιολόγηση της επιμήκυνσης της κράτησης από τρεις σε έξι και έως δώδεκα μήνες με το αιτιολογικό ότι, απελευθερούμενοι, οι αλλοδαποί «διαβιούν ομαδικά υπό άθλιες συνθήκες με κινδύνους για τη δημόσια υγεία» και «προβαίνουν στη διάπραξη σοβαρών εγκλημάτων και δημιουργούνται φαινόμενα ρατσισμού, αίσθημα ανασφάλειας και ξενοφοβίας...» οδηγεί σε αυθαίρετες γενικεύσεις για όλες τις ομάδες των παράτυπων μεταναστών και προσφύγων, συμβάλλοντας αντίθετα στη δημιουργία επικινδύνων στερεοτύπων.

Επίσης, προκαλεί την έντονη ανησυχία της Διεθνούς Αμνηστίας το ότι μεταξύ των κρατουμένων προς απέλαση ενδέχεται να συμπεριλαμβάνονται και αιτούντες άσυλο, οι οποίοι δεν εξαιρούνται ρητά από το σχέδιο νόμου και κινδυνεύουν. Οι αιτούντες/αιτούσες  άσυλο δεν δύνανται να απελαθούν πριν την οριστική κρίση του
αιτήματός τους.

Η Διεθνής Αμνηστία έχει εκφράσει επανειλημμένως και εντόνως την ανησυχία της για τις αδυναμίες του συστήματος χορήγησης ασύλου στην Ελλάδα, τη συστηματική και μαζική απόρριψη αιτήσεων χορήγησης ασύλου σε πρώτο βαθμό και την αυθαιρεσία της κράτησης μεταναστών και αιτούντων άσυλο. Επιπλέον, αντιτίθεται στην κράτηση αιτούντων άσυλο, με εξαίρεση πολύ ιδιαίτερες περιπτώσεις, όπως ορίζεται από το διεθνές δίκαιο. Υπό το πρίσμα αυτό, στην προτεινόμενη τροπολογία θα πρέπει να ορίζεται σαφώς ότι το διοικητικό πρωτοδικείο οφείλει να εξετάζει πιθανές αντιρρήσεις του αλλοδαπού κατά της απόφασης κράτησής του ή παράτασης της κράτησης.

Σύμφωνα με την προτεινόμενη τροπολογία, πολλά ερωτηματικά εγείρονται και με τους αναφερομένους λόγους που υπαγορεύουν την παράταση της κράτησης, όπως η «άρνηση του αλλοδαπού να συνεργαστεί ή το να καθυστερεί η λήψη των ....εγγράφων από τη χώρα καταγωγής ή προέλευσης». Η απουσία των απαραιτήτων υποδομών (διερμηνεία, νομική υποστήριξη) δυσχεραίνει ή καθιστά αδύνατη την πλήρη ενημέρωση και τη μετέπειτα απόφαση του/της  αλλοδαπού για τις συνέπειες της μη συνεργασίας του/της, καθώς και τη δυνατότητά του/της να προσφύγει δικαστικά κατά της απόφασης κράτησης ή παράτασης της κράτησης.

Επιπλέον, ο δεύτερος λόγος είναι νομικά αντίθετος με το δικαίωμα στην ελευθερία και την ασφάλεια, εφόσον ο αλλοδαπός «τιμωρείται» για τη καθυστέρηση των απαραίτητων εγγράφων, για την οποία δεν ευθύνεται. Η Διεθνής Αμνηστία έχει τεκμηριώσει ότι κάποιοι μετανάστες και αιτούντες άσυλο συνεχίζουν να κρατούνται στην Ελλάδα κάτω από φρικτές συνθήκες συνωστισμού και έλλειψης υγιεινής. Επίσης, έχει εκφράσει την ανησυχία της ότι τέτοιες συνθήκες συνιστούν σκληρή, απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση, κατά παράβαση της διεθνούς νομοθεσίας για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Τέλος, η Διεθνής Αμνηστία καλεί τους/τις βουλευτές του θερινού τμήματος της Βουλής να λάβουν υπ’ όψιν τους τις παραπάνω επισημάνσεις σχετικά με τις επικείμενες τροποποιήσεις του νόμου 3386/2005, οι οποίες, εάν εφαρμοσθούν, μπορούν να θέσουν σε σοβαρό κίνδυνο τα ανθρώπινα δικαιώματα των προσφύγων, των αιτούντων άσυλο και των μεταναστών στη χώρα μας.