ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΘΑΝΑΤΙΚΗΣ ΠΟΙΝΗΣ 2015

Ανησυχητικά πολλές χώρες παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο, καταδικάζοντας ανθρώπους σε θάνατο για εγκλήματα που σχετίζονται με ναρκωτικά

Η θανατική ποινή εξακολουθεί να χρησιμοποιείται σαν όπλο στον αποκαλούμενο «πόλεμο κατά των ναρκωτικών». Αυτό σημαίνει πως ανησυχητικά πολλές χώρες ανά τον κόσμο εκτελούν ανθρώπους για εγκλήματα που σχετίζονται με ναρκωτικά, παραβιάζοντας έτσι ξεκάθαρα το διεθνές δίκαιο, δήλωσε η Διεθνής Αμνηστία την Παγκόσμιας Ημέρας κατά της Θανατικής Ποινής (10 Οκτωβρίου).

Τουλάχιστον 11 χώρες ανά τον κόσμο –ανάμεσα στις οποίες η Κίνα, η Ινδονησία, το Ιράν, η Μαλαισία και η Σαουδική Αραβία- έχουν αποδώσει τη θανατική ποινή ή έχουν εκτελέσει ανθρώπους τα τελευταία δύο χρόνια για εγκλήματα που σχετίζονται με τα ναρκωτικά, ενώ δεκάδες άλλες χώρες διατηρούν τη θανατική ποινή για τέτοια εγκλήματα.

«Είναι αποκαρδιωτικό το πόσες χώρες ακόμα υποστηρίζουν τη λανθασμένη ιδέα, ότι σκοτώνοντας ανθρώπους μπορούμε να καταπολεμήσουμε την εξάρτηση ή να μειώσουμε την εγκληματικότητα. Η θανατική ποινή δε συνεισφέρει καθόλου στη μείωση της εγκληματικότητας και δε διευκολύνει καθόλου τους ανθρώπους που χρειάζονται βοήθεια να μπουν στην διαδικασία απεξάρτησης», δήλωσε η Chiara Sangiorgio, η ειδικός της Διεθνούς Αμνηστίας για τη θανατική ποινή.

Το διεθνές δίκαιο περιορίζει τη χρήση της θανατικής ποινής μόνο στα «σοβαρότερα εγκλήματα», που γενικώς συμπεριλαμβάνουν μόνο τις δολοφονίες εκ προ μελέτης. Τα εγκλήματα που έχουν να κάνουν με τα ναρκωτικά δεν εμπίπτουν σε αυτή την κατηγορία. Το διεθνές δίκαιο επίσης θέτει ως στόχο για τα κράτη την εξάλειψη της θανατικής ποινής.

Παρόλα αυτά, πολλά κράτη αιτιολογούν τη χρήση της θανατικής ποινής ως τρόπο καταπολέμησης της διακίνησης ναρκωτικών ή της προβληματικής χρήσης τους. Αυτά τα κράτη αγνοούν ότι μία αντιμετώπιση του προβλήματος που να βασίζεται στα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημόσια υγεία, με πρόληψη της χρήσης ουσιών και πρόσβαση σε κατάλληλες θεραπείες, έχει αποδειχθεί αποτελεσματική τόσο για την εξάλειψη των θανάτων από τη χρήση ναρκωτικών όσο για την αποφυγή της μετάδοσης μεταδιδόμενων ασθενειών. Ακόμα και για τα βίαια εγκλήματα, δεν υπάρχει ούτε το παραμικρό αποδεικτικό στοιχείο ότι η απειλή της εκτέλεσης είναι ισχυρότερος αποτρεπτικός παράγοντας από οποιαδήποτε άλλη μορφή τιμωρίας.

Στην Ινδονησία, για παράδειγμα, η κυβέρνηση του Προέδρου Joko Widodo ορκίστηκε να χρησιμοποιήσει τη θανατική ποινή για να καταπολεμήσει την «εθνική κατάσταση έκτακτης ανάγκης που έχουν δημιουργήσει τα ναρκωτικά». Δεκατέσσερις άνθρωποι που καταδικάστηκαν για εγκλήματα που σχετίζονται με τα ναρκωτικά έχουν θανατωθεί μέσα στο 2015 μέχρι στιγμής και η κυβέρνηση δήλωσε ότι θα αρνηθεί κάθε έκκληση για επιείκεια που προέρχεται από τους καταδικασθέντες με τέτοιες κατηγορίες.

«Η χρήση της θανατικής ποινής για εγκλήματα που έχουν να κάνουν με τα ναρκωτικά δεν είναι η μόνη πηγή ανησυχίας. Ο Shahrul Izani Suparman, για παράδειγμα, ήταν μόλις 19 χρονών όταν βρέθηκε με πάνω από 200 γρ. κάνναβης στην κατοχή του, κρίθηκε αυτομάτως ένοχος για διακίνηση ναρκωτικών και αργότερα καταδικάστηκε σε θάνατο στη Μαλαισία», είπε η Chiara Sangiorgio.

Σε πολλές από τις χώρες όπου τα εγκλήματα που έχουν σχέση με τα ναρκωτικά τιμωρούνται με θανατική ποινή, η αδικία επιτείνεται με θανατικές ποινές που αποδίδονται μετά από μη δίκαιες δίκες. Σε χώρες όπως η Ινδονησία, το Ιράν ή η Σαουδική Αραβία, οι κατηγορούμενοι συνήθως δεν έχουν πρόσβαση σε δικηγόρο και βασανίζονται ή υποβάλλονται σε κακομεταχείριση για να «ομολογήσουν», ομολογίες που αργότερα παρουσιάζονται ως στοιχεία στο δικαστήριο.

Τον Απρίλιο του 2016 η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, το κύριο διαβουλευτικό σώμα των Ηνωμένων εθνών, θα συνεδριάσει σε έκτακτη σύνοδο για τα ναρκωτικά για να συζητήσει τις παγκόσμιες πολιτικές για τον έλεγχο των ναρκωτικών, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης της θανατικής ποινής για σχετικές παραβιάσεις. Η τελευταία φορά που είχε συγκληθεί έκτακτη σύνοδος για τα ναρκωτικά ήταν το 1998.

«Η έκτακτη σύνοδος της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών την επόμενη χρονιά παρέχει μία κρίσιμη ευκαιρία για τα κράτη να εξασφαλίσουν τη συμμόρφωση τόσο των εθνικών, όσο και των διεθνών πολιτικών δίωξης ναρκωτικών με το διεθνές ανθρωπιστικό  δίκαιο. Όλα τα κράτη πρέπει να εξαλείψουν μια και καλή τη χρήση της θανατικής ποινής για εγκλήματα που σχετίζονται με τα ναρκωτικά ως ένα πρώτο βήμα για την πλήρη κατάργησή  της», είπε η Chiara Sangiorgio.

Παραδείγματα χωρών

- Τον περασμένο χρόνο η Κίνα εκτέλεσε περισσότερους ανθρώπους από όλο τον υπόλοιπο κόσμο μαζί, αλλά καθώς ο αριθμός των εκτελέσεων θεωρείται κρατικό μυστικό, είναι αδύνατο να εξακριβωθεί ο ακριβής αριθμός. Σύμφωνα με τα στοιχεία που μπορούν να επιβεβαιωθούν, ένα σημαντικό ποσοστό των ανθρώπων που εκτελέστηκαν είχαν καταδικαστεί για εγκλήματα που σχετίζονται με τα ναρκωτικά. Η Κίνα έχει κάνει συγκρατημένα βήματα για τη μείωση των θανατικών ποινών τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, για τα εγκλήματα που σχετίζονται με τα ναρκωτικά εξακολουθεί να επιβάλλεται η θανατική ποινή.

- Η Ινδονησία εκτέλεσε 14 ανθρώπους φέτος, όλους για διακίνηση ναρκωτικών. Αυτό αποτελεί ένα βήμα πίσω για μία χώρα που φαινόταν πριν μόλις μερικά χρόνια να κινείται προς την εξάλειψη των εκτελέσεων και που είχε κάνει επιτυχημένες προσπάθειες για τη μετατροπή θανατικών ποινών σε Ινδονήσιους πολίτες που είχαν καταδικαστεί σε άλλες χώρες. Η χρήση της θανατικής ποινής στην Ινδονησία βρίθει λαθών, αφού οι ύποπτοι συχνά υποβάλλονται σε βασανιστήρια για να «ομολογήσουν» ή σε μη δίκαιες δίκες.

- Το Ιράν είναι η δεύτερη πιο γνωστή χώρα εκτελέσεων του κόσμου μετά την Κίνα. Η χώρα αυτή έχει θανατώσει χιλιάδες ανθρώπους τις τελευταίες δεκαετίες για εγκλήματα που σχετίζονται με τα ναρκωτικά. Η νομοθεσία του Ιράν για τα ναρκωτικά είναι τόσο σκληρή που μπορεί κάποιος να καταδικαστεί σε θάνατο για κατοχή 30 γρ. ηρωίνης ή κοκαΐνης. Μόνο το 2015 εκτελέσθηκαν πάνω από 700 άνθρωποι, πολλοί από άλλες χώρες και άνθρωποι με μειωμένο κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο.

- Η διακίνηση ναρκωτικών στη Μαλαισία επιφέρει υποχρεωτικά τη θανατική ποινή και όποιος έχει στην κατοχή του ορισμένη ποσότητα παράνομων ουσιών θεωρείται αυτόματα ότι διακινεί ναρκωτικά. Η Μαλαισία δεν δημοσιεύει καμία πληροφορία σχετικά με τις εκτελέσεις, αλλά η έρευνα της Διεθνούς Αμνηστίας υποδηλώνει ότι οι μισές θανατικές ποινές που εφαρμόστηκαν τα τελευταία χρόνια ήταν για διακίνηση ναρκωτικών.

- Οι εκτελέσεις για εγκλήματα που σχετίζονται με τα ναρκωτικά έχουν αυξηθεί κατακόρυφα τα τελευταία τρία χρόνια στη Σαουδική Αραβία. Το 2014, από τα 92 άτομα που είναι γνωστό ότι εκτελέστηκαν, σχεδόν οι μισοί είχαν καταδικαστεί για εγκλήματα σχετικά με τα ναρκωτικά. Το δικαστικό σύστημα της Σαουδικής Αραβίας στερείται ακόμα και των πιο βασικών ρητρών διασφάλισης του δικαιώματος σε δίκαιη δίκη. Συχνά αποδίδονται θανατικές ποινές μετά από μη δίκαιες και συνοπτικές διαδικασίες, που σε μερικές περιπτώσεις γίνονται κρυφά.

Υπόβαθρο

Το 2014 και το 2015 η Διεθνής Αμνηστία κατέγραψε εκτελέσεις για εγκλήματα που σχετίζονται με τα ναρκωτικά στις ακόλουθες χώρες: Κίνα, Ινδονησία, Ιράν, Κουβέιτ, Μαλαισία, Σαουδική Αραβία, Σιγκαπούρη, Σρι Λάνκα, Ταϊλάνδη, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Βιετνάμ.

Αυτή τη στιγμή, τα εγκλήματα που σχετίζονται με τα ναρκωτικά, τα οποία περιλαμβάνουν κατηγορίες από διακίνηση μέχρι κατοχή ναρκωτικών, τιμωρούνται με θάνατο σε περισσότερες από 30 χώρες.

Η Διεθνής Αμνηστία αντιτίθεται στη θανατική ποινή σε όλες τις περιπτώσεις, ανεξάρτητα από τη φύση ή τις συνθήκες του εγκλήματος, ανεξάρτητα από την ενοχή, αθωότητα ή άλλα χαρακτηριστικά του ατόμου και ανεξάρτητα από τη μέθοδο που χρησιμοποιείται για την εκτέλεση της ποινής. Η θανατική ποινή παραβιάζει το δικαίωμα στη ζωή, όπως αναφέρεται στην Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και συνιστά την εσχάτως σκληρή, απάνθρωπη και ταπεινωτική τιμωρία.