Η ΑΔΙΑΦΟΡΙΑ ΤΩΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΝ ΗΓΕΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΚΑΤΑΔΙΚΑΖΕΙ ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΣΕ ΜΙΑ ΖΩΗ ΓΕΜΑΤΗ ΔΥΣΤΥΧΙΑ ΚΑΙ ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΣΤΟ ΘΑΝΑΤΟ

Δελτίο Τύπου

• Η χειρότερη κρίση προσφύγων από το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

• Ένα εκατομμύριο πρόσφυγες σε επείγουσα ανάγκη επανεγκατάστασης

• Τέσσερα εκατομμύρια Σύροι πρόσφυγες αγωνίζονται να επιζήσουν στην Τουρκία, το Λίβανο, την Ιορδανία, το Ιράκ και την Αίγυπτο.

• Περισσότεροι από τρία εκατομμύρια πρόσφυγες στην Υποσαχάρια Αφρική, και μόνο σε ένα μικρό μέρος δόθηκε η δυνατότητα επανεγκατάστασης από το 2013.

• 3.500 άνθρωποι πνίγηκαν προσπαθώντας να διασχίσουν τη Μεσόγειο το 2014 -- 1,865 μέχρι τώρα το 2015.

• 300 άνθρωποι πέθαναν στη θάλασσα Andaman τους πρώτους τρεις μήνες του 2015 από υποσιτισμό, αφυδάτωση και  κακομεταχείριση από τα πληρώματα των πλοίων.

Οι παγκόσμιοι ηγέτες καταδικάζουν τα εκατομμύρια των προσφύγων σε μια αφόρητη ζωή και χιλιάδες στο θάνατο αποτυγχάνοντας να παράσχουν απαραίτητη ανθρωπιστική προστασία, είπε η Διεθνής Αμνηστία καθώς δημοσίευσε μια νέα σύντομη έκθεση στη Βηρυτό χθες, λίγο πριν την Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων στις 20 Ιουνίου.

Η έκθεση «Παγκόσμια Προσφυγική Κρίση: Μια συνωμοσία αμέλειας» διερευνά τις τρομακτικές κακουχίες εκατομμυρίων προσφύγων, από το Λίβανο έως την Κένυα, τη θάλασσα Andaman και τη Μεσόγειο και καλεί για μια ριζική αλλαγή στον τρόπο που ο κόσμος αντιμετωπίζει τους πρόσφυγες.

«Γινόμαστε μάρτυρες της χειρότερης προσφυγικής κρίσης της εποχής μας, με εκατομμύρια γυναίκες, άνδρες και παιδιά να παλεύουν να επιβιώσουν εν μέσω αιματηρών πολέμων, της εκμετάλλευσης δικτύων δουλεμπόρων και κυβερνήσεων που επιδιώκουν εγωιστικά πολιτικά συμφέροντα αντί να δείχνουν τη βασική ανθρώπινη συμπόνια», είπε ο Salil Shetty, Γενικός Γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας.

«Η προσφυγική κρίση είναι μια από τις καθοριστικές προκλήσεις του 21ου αιώνα, αλλά η απάντηση της διεθνούς κοινότητας είναι μια ντροπιαστική αποτυχία. Χρειαζόμαστε μια ριζική εξέταση της πολιτικής και της πρακτικής ώστε να δημιουργήσουμε μια συνεκτική και διεξοδική παγκόσμια στρατηγική.»

Η Διεθνής Αμνηστία έχει διαμορφώσει μια πρόταση με σκοπό να ενδυναμώσει το σύστημα της προστασίας προσφύγων και πιέζει τα κράτη να δεσμευθούν να σταθούν στο ύψος των δικών τους νομικών υποχρεώσεων  και να ανανεώσουν τη δέσμευσή τους στο διεθνή καταμερισμό ευθυνών. Μεταξύ των ενεργειών που η Διεθνής Αμνηστία προτρέπει τις κυβερνήσεις να προβούν είναι:

• Δέσμευση να επανεγκαταστήσουν συλλογικά το ένα εκατομμύριο πρόσφυγες που χρειάζεται τη δεδομένη στιγμή επανεγκατάσταση μέσα στα επόμενα τέσσερα χρόνια.

• Να δημιουργήσουν ένα παγκόσμιο ταμείο προσφύγων που θα εκπληρώσει όλες τις ανθρωπιστικές εκκλήσεις του ΟΗΕ για τις κρίσεις προσφύγων και θα παράσχει οικονομική ενίσχυση στις χώρες που φιλοξενούν μεγάλους αριθμούς προσφύγων.

• Να επικυρωθεί παγκοσμίως η Συνθήκη Προσφύγων του ΟΗΕ.

• Να αναπτύξουν δίκαια εγχώρια συστήματα που θα αξιολογούν τα δικαιώματα των προσφύγων και να εγγυηθούν ότι οι πρόσφυγες έχουν πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες όπως η εκπαίδευση και η υγειονομική περίθαλψη.

«Ο κόσμος δεν μπορεί πλέον να κάθεται να παρακολουθεί ενώ χώρες όπως ο Λίβανος και η Τουρκία αναλαμβάνουν τέτοια τεράστια φορτία. Καμία χώρα δεν πρέπει να αφήνεται να αντιμετωπίζει μια μαζική ανθρωπιστική έκτακτη ανάγκη με τόσο λίγη βοήθεια από τις υπόλοιπες, επειδή τυγχάνει να μοιράζεται τα σύνορα με μια χώρα σε σύγκρουση,» είπε ο Salil Shetty.

«Οι κυβερνήσεις ανά τον κόσμο έχουν το καθήκον να εξασφαλίσουν ότι οι άνθρωποι δεν θα πεθαίνουν αναζητώντας ασφάλεια. Είναι σημαντικό να προσφέρουν ένα ασφαλές καταφύγιο για τους απελπισμένους πρόσφυγες, να δημιουργήσουν ένα παγκόσμιο ταμείο για τους πρόσφυγες και να αναλάβουν αποτελεσματική δράση για να ασκήσουν διώξεις εναντίον των συμμοριών σωματεμπορίας. Τώρα είναι η ώρα να ενισχύσουν την προστασία των προσφύγων, οτιδήποτε λιγότερο θα κάνει τους ηγέτες του κόσμου συνένοχους σε αυτή την τραγωδία, η οποία μπορεί να προληφθεί»

Συρία: η μεγαλύτερη κρίση προσφύγων στον κόσμο

Περισσότερα από τέσσερα εκατομμύρια πρόσφυγες εγκατέλειψαν τη Συρία, το 95% από αυτούς βρίσκονται σε μόνο πέντε κύριες χώρες υποδοχής: στην Τουρκία, το Λίβανο, την Ιορδανία, το Ιράκ και την Αίγυπτο.

Οι χώρες αυτές αγωνίζονται τώρα να ανταπεξέλθουν. Η διεθνής κοινότητα ή οι ανθρωπιστικοί οργανισμοί στήριξης των προσφύγων δεν κατάφεραν να τους στηρίξουν με επαρκείς πόρους. Παρά τις εκκλήσεις της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, την υπηρεσία προσφύγων του ΟΗΕ, πολύ λίγοι τόποι επανεγκατάστασης έχουν προσφερθεί στους Σύριους πρόσφυγες.

Η κατάσταση είναι τόσο απελπιστική ώστε κάποιες γειτονικές από τη Συρία χώρες έχουν καταφύγει σε σοβαρά ανησυχητικά μέτρα, συμπεριλαμβανομένου την άρνηση της εισόδου σε απελπισμένους ανθρώπους στα εδάφη τους αναγκάζοντας τους ανθρώπους να γυρίσουν πίσω στη σύγκρουση.

Από τις αρχές του 2015, ο Λίβανος έχει αυστηρώς περιορίσει την είσοδο σε άτομα που προσπαθούν να διαφύγουν από την Συρία. Οι αρχές του Λιβάνου παρουσίασαν νέες κατευθυντήριες γραμμές κατά τις οποίες οι Σύριοι υπήκοοι υποχρεούνται να πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια, προκειμένου να εισέλθουν. Από τότε που τα κριτήρια αυτά επιβλήθηκαν, υπήρξε μια σημαντική πτώση στην καταγραφή των  Σύριων προσφύγων- κατά τους τρεις πρώτους μήνες του 2015 η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες καταχώρησε 80% λιγότερους Σύριους πρόσφυγες συγκριτικά με την ίδια περίοδο το 2014.

Μεσόγειος: Η πιο επικίνδυνη θαλάσσια οδός

Η Μεσόγειος είναι η πιο επικίνδυνη θαλάσσια διαδρομή για πρόσφυγες και μετανάστες/ριες. Το 2014, 219.000 άτομα τη διέσχισαν υπό εξαιρετικά επικίνδυνες συνθήκες και 3.500 πέθαναν στην προσπάθεια αυτή.

Το 2014, οι ιταλικές αρχές διέσωσαν πάνω από 170.000 άτομα. Ωστόσο, τον Οκτώβριο του 2014, η Ιταλία, κάτω από την πίεση άλλων κρατών μελών της ΕΕ, ακύρωσε την Επιχείρηση διάσωσης, Mare Nostrum, η οποία αντικαταστάθηκε από την πολύ πιο περιορισμένη Επιχείρηση Triton (από την υπηρεσία συνόρων της ΕΕ, Frontex).

Η Επιχείρηση Triton είχε λιγότερα σκάφη και η περιοχή δραστηριότητας της ήταν αρκετά μακριά από την περιοχή όπου εκπέμπεται η πλειοψηφία των SOS σημάτων.  Αυτό συνέβαλε σε μια δραματική αύξηση του αριθμού των ανθρώπινων ζωών που χάθηκαν στη Μεσόγειο. Στις 31 Μαΐου 2015, 1.865 άτομα πέθαναν προσπαθώντας να διασχίσουν τη Μεσόγειο, σε σύγκριση με 425 κατά την ίδια περίοδο το 2014 (σύμφωνα με το ΔOM).

Αφού ακολούθησαν αρκετές φρικιαστικές περιπτώσεις απώλειας ζωής στη Μεσόγειο, στο τέλος Απριλίου, οι Ευρωπαίοι ηγέτες τελικά αύξησαν τα κονδύλια για έρευνα και διάσωση. Οι πόροι και η περιοχή  δραστηριότητας της Triton αυξήθηκαν ώστε να συνάδουν με εκείνους της Επιχείρησης Mare Nostrum. Επιπλέον, ευρωπαϊκά κράτη όπως η Γερμανία, η Ιρλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο διέθεσαν πλοία και αεροσκάφη, συμπληρωματικά των πόρων της Επιχείρησης Triton, για περαιτέρω ενίσχυση της ικανότητας βοήθειας ατόμων στη θάλασσα. Τα μέτρα αυτά, τα οποία υποστήριζε από καιρό η Διεθνής  Αμνηστία, αποτελούν ένα σημαντικό βήμα προς την αύξηση της ασφάλειας στη θάλασσα για πρόσφυγες και μετανάστες.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε επίσης στα κράτη μέλη της ΕΕ να προσφέρουν 20.000 επιπλέον θέσεις επανεγκατάστασης προσφύγων από χώρες εκτός της ΕΕ. Ενώ η πρόταση αυτή είναι ένα βήμα προς τα εμπρός, οι 20.000 είναι ένας πολύ μικρός αριθμός ώστε να μπορέσει να συμβάλει επαρκώς στο διεθνή καταμερισμό ευθυνών.

Για παράδειγμα, Σύριοι πρόσφυγες που ήρθαν αντιμέτωποι με μειωμένη ανθρωπιστική βοήθεια στις κύριες χώρες υποδοχής και με καμία προοπτική επιστροφής στο σπίτι τους στο εγγύς μέλλον, είναι πιθανό να συνεχίσουν τις προσπάθειες να διασχίσουν τη Μεσόγειο για να φθάσουν στην Ευρώπη. Χωρίς επαρκείς ασφαλείς και νόμιμες εναλλακτικές διαδρομές για τους πρόσφυγες - αλλά επίσης και για τους μετανάστες - οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να διακινδυνεύουν τη ζωή τους.

Αφρική: ξεχασμένη κρίση

Υπάρχουν περισσότεροι από τρία εκατομμύρια πρόσφυγες στην υποσαχάρια Αφρική. Συγκρούσεις σε χώρες όπως το Νότιο Σουδάν και στην Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία (CAR) οδήγησαν σε αύξηση του αριθμού των ατόμων σε κίνηση – που προσπαθούν να διαφύγουν από τις συγκρούσεις και τις διώξεις. Στην κορυφή των 10 χωρών παγκοσμίως, που οι άνθρωποι εγκαταλείπουν ως πρόσφυγες, οι πέντε βρίσκονται στην υποσαχάρια Αφρική. Τέσσερις από τις  κορυφαίες δέκα χώρες που φιλοξενούν πρόσφυγες βρίσκονται στην υποσαχάρια Αφρική.

Οι συγκρούσεις και η κρίση στην περιοχή οδήγησαν σε μια εισροή προσφύγων στις γειτονικές χώρες, πολλές από τις οποίες ήδη φιλοξενούν δεκάδες χιλιάδες μακροχρόνιους προσφυγικούς πληθυσμούς από χώρες όπως η Σομαλία, το Σουδάν, η Ερυθρά Θάλασσα και η Αιθιοπία, μεταξύ άλλων.

Σε ορισμένες από αυτές τις καταστάσεις, όπως στην περίπτωση του Νοτίου Σουδάν και το Σουδάν, οι πρόσφυγες φιλοξενούνται από χώρες που οι ίδιες μαστίζονται από συγκρούσεις.

Η προσφυγική κρίση στην Αφρική τυγχάνει ελάχιστης ή καθόλου προσοχής από τα περιφερειακά ή παγκόσμια πολιτικά φόρα. Το 2013 λιγότεροι από 15.000 πρόσφυγες από αφρικανικές χώρες είχαν επανεγκατασταθεί και οι εκκλήσεις ανθρωπιστικής βοήθειας του ΟΗΕ είχαν σε μεγάλο βαθμό υποχρηματοδοτηθεί. Για παράδειγμα, ως αποτέλεσμα της διαμάχης που ξέσπασε στο Νότιο Σουδάν το Δεκέμβριο του 2013, περισσότερα από 550.000 άτομα έγιναν πρόσφυγες, η πλειοψηφία των οποίων βρίσκεται τώρα στην Αιθιοπία, το Σουδάν, την Κένυα και την Ουγκάντα. Μόνο το 11% του περιφερειακού σχεδίου  των Ηνωμένων Εθνών για τη Νότια Αφρική χρηματοδοτήθηκε από την 3η Ιουνίου 2015.

Νοτιοανατολική Ασία: Απορρίπτοντας τους απελπισμένους

Κατά το πρώτο τρίμηνο του 2015, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες ανακοίνωσε ότι περίπου 25.000 άνθρωποι προσπάθησαν να διασχίσουν τον Κόλπο της Βεγγάλης. Αυτό είναι περίπου το διπλάσιο από το ποσό σε σχέση με την ίδια περίοδο του 2014. Αυτή η θαλάσσια διαδρομή από τον κόλπο της Βεγγάλης χρησιμοποιείται κυρίως από Μουσουλμάνους Rohingya από τη Μυανμάρ και από υπηκόους του Μπανγκλαντές.

Στις 11 Μαΐου, ο Διεθνής Οργανισμός για τη μετανάστευση εκτίμησε ότι υπήρχαν 8.000 άτομα που επιβιβάστηκαν σε πλοία κοντά στην Ταϊλάνδη. Πολλοί από τους επιβαίνοντες πιστεύεται ότι είναι Rohingya που δραπετεύουν από κρατικά επιβαλλόμενες διώξεις στο Μυανμάρ.

Κατά τη διάρκεια του Μαΐου, η Ινδονησία, η Μαλαισία και η Ταϊλάνδη γύρισαν πίσω πλοία που μετέφεραν εκατοντάδες απελπισμένους για βοήθεια πρόσφυγες και μετανάστες/ριες, παρά τους κινδύνους που αντιμετώπισαν. Η UNHCR εκτιμάει ότι 300 άτομα έχασαν τη ζωή τους στη θάλασσα κατά το πρώτο τρίμηνο του 2015 λόγω «υποσιτισμού, αφυδάτωσης και κακοποίησης από το πλήρωμα των πλοίων».

Στις 20 Μαΐου η Ινδονησία και η Μαλαισία άλλαξαν τη στάση τους, ανακοινώνοντας ότι θα δώσουν «προσωρινό καταφύγιο» σε 7.000 άτομα που βρίσκονται ακόμη στη θάλασσα. Ωστόσο, αυτή η προσωρινή προστασία θα διαρκέσει μόνο ένα έτος και με την προϋπόθεση ότι η διεθνής κοινότητα θα βοηθήσει στον επαναπατρισμό ή την επανεγκατάσταση του λαού. Η Ινδονησία, η Μαλαισία και η Ταϊλάνδη δεν έχουν επικυρώσει τη Σύμβαση του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες.

Σε άλλο μέρος, η κυβέρνηση της Αυστραλίας προέβη σε ντροπιαστικά κινήσεις χωρίς προηγούμενο στην περιοχή, της οποίας η σκληρή γραμμή προσέγγισης των αιτούντων άσυλο που προσπαθούν να φτάσουν με πλοίο, με το πρόσχημα ότι σώζουν ζωές, παραβίασε τις υποχρεώσεις της που απορρέουν από το προσφυγικό και το δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

«Από τη θάλασσα Andaman έως τη Μεσόγειο άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους, καθώς απεγνωσμένα αναζητούν ασφαλές καταφύγιο. Η τρέχουσα κρίση των προσφύγων δεν θα λυθεί αν η διεθνής κοινότητα δεν αναγνωρίσει ότι είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα που απαιτεί από τα κράτη να επιτύχουν σημαντικά ενισχυμένη διεθνή συνεργασία. Αργότερα αυτή την εβδομάδα, η UNHCR θα δημοσιεύσει τις ετήσιες στατιστικές της σχετικά με τους πρόσφυγες και είναι πιθανό να δούμε ότι η κρίση επιδεινώνεται. Είναι ώρα για δράση», δήλωσε ο Salil Shetty.