ΚΙΝΑ: ΦΟΙΤΗΤΡΙΕΣ ΚΑΙ ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΝ ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΕΙΣ ΣΕ ΜΙΑ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΚΑΤΑΣΤΟΛΗΣ

Φοιτήτριες και φοιτητές από την Κίνα και το Χονγκ Κονγκ που σπουδάζουν στο εξωτερικό ζουν υπό τον φόβο του εκφοβισμού, της παρενόχλησης και της παρακολούθησης, καθώς οι κινεζικές αρχές προσπαθούν να τους εμποδίσουν να ασχοληθούν με «ευαίσθητα» ή πολιτικά θέματα ενώ βρίσκονται στο εξωτερικό, αναφέρει η Διεθνής Αμνηστία σε νέα έκθεση που δημοσιεύθηκε σήμερα.

Φοιτήτριες και φοιτητές με έδρα την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική που έδωσαν συνέντευξη για την έκθεση με τίτλο «Στην πανεπιστημιούπολη μου, φοβάμαι», περιέγραψαν ότι τους φωτογράφιζαν και τους παρακολουθούσαν σε διαδηλώσεις στις πόλεις υποδοχής τους, ενώ πολλοί δήλωσαν ότι οι οικογένειές τους στην Κίνα είχαν στοχοποιηθεί και απειληθεί από την αστυνομία σε σχέση με τον ακτιβισμό των φοιτητριών/ων στο εξωτερικό.

«Οι μαρτυρίες που συγκεντρώθηκαν σε αυτή την έκθεση δίνουν μια ανατριχιαστική εικόνα του τρόπου με τον οποίο οι κυβερνήσεις της Κίνας και του Χονγκ Κονγκ προσπαθούν να φιμώσουν τις φοιτήτριες και τους φοιτητές ακόμη και όταν βρίσκονται χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από την πατρίδα τους, αφήνοντας πολλούς από αυτούς να ζουν στον φόβο», δήλωσε η Sarah Brooks, διευθύντρια της Διεθνούς Αμνηστίας για την Κίνα.

«Η επίθεση των κινεζικών αρχών στον ακτιβισμό για τα ανθρώπινα δικαιώματα διαδραματίζεται στους διαδρόμους και τις αίθουσες διδασκαλίας των πολλών πανεπιστημίων που φιλοξενούν φοιτήτριες και φοιτητές από την Κίνα και το Χονγκ Κονγκ. Ο αντίκτυπος της διεθνούς καταστολής της Κίνας αποτελεί σοβαρή απειλή για την ελεύθερη ανταλλαγή ιδεών που βρίσκεται στο επίκεντρο της ακαδημαϊκής ελευθερίας και οι κυβερνήσεις και τα πανεπιστήμια πρέπει να κάνουν περισσότερα για να την αντιμετωπίσουν».

«Σας παρακολουθούν»

Στην πιο εκτεταμένη μέχρι σήμερα καταγραφή της διεθνούς καταστολής της κινεζικής κυβέρνησης σε ξένα πανεπιστήμια, η Διεθνής Αμνηστία πραγματοποίησε εις βάθος συνεντεύξεις με 32 Κινέζους φοιτητές και φοιτήτριες, συμπεριλαμβανομένων 12 από το Χονγκ Κονγκ, που σπουδάζουν σε πανεπιστήμια σε οκτώ χώρες - Βέλγιο, Καναδά, Γαλλία, Γερμανία, Ολλανδία, Ελβετία, Ηνωμένο Βασίλειο και ΗΠΑ.

Μια φοιτήτρια, η Rowan*, περιέγραψε πώς μέσα σε λίγες ώρες από τη συμμετοχή της σε μια εκδήλωση μνήμης για την καταστολή της πλατείας Τιενανμέν το 1989, επικοινώνησε με τον πατέρα της στην Κίνα, με τον οποίο είχαν έρθει σε επαφή αξιωματούχοι ασφαλείας. Του είπαν να «μάθει στην κόρη του που σπουδάζει στο εξωτερικό να μην παρευρίσκεται σε εκδηλώσεις που μπορεί να βλάψουν τη φήμη της Κίνας στον κόσμο».

Η Rowan δεν είχε μοιραστεί το πραγματικό της όνομα με κανέναν που συμμετείχε στη διαμαρτυρία ούτε είχε δημοσιεύσει στο διαδίκτυο κάτι σχετικά με τη δική της συμμετοχή, οπότε σοκαρίστηκε από την ταχύτητα με την οποία οι Κινέζοι αξιωματούχοι την αναγνώρισαν ως συμμετέχουσα, εντόπισαν τον πατέρα της και τον χρησιμοποίησαν για να την προειδοποιήσουν για οποιαδήποτε περαιτέρω διαφωνία. Η Rowan δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία ότι το μήνυμα ήταν σαφές: «Σε παρακολουθούν, και παρόλο που βρισκόμαστε στην άλλη άκρη του πλανήτη, ακόμα και έτσι μπορούμε να σε φτάσουμε».

Παρακολούθηση, λογοκρισία και στοχοποίηση οικογενειών στην Κίνα

Τα τελευταία χρόνια, πολλοί Κινέζοι φοιτητές και φοιτήτριες από το εξωτερικό έχουν συμμετάσχει σε δημόσιες επικρίσεις της κινεζικής κυβέρνησης, μεταξύ άλλων γύρω από τις διαδηλώσεις της «Λευκής Σελίδας» του 2022 στην ηπειρωτική Κίνα, τις διαδηλώσεις υπέρ της δημοκρατίας το 2019 στο Χονγκ Κονγκ και τις ετήσιες εκδηλώσεις μνήμης για την καταστολή της Τιενανμέν το 1989 στο Πεκίνο. Η έκθεση της Αμνηστίας καταδεικνύει πώς οι δραστηριότητες αυτές έχουν προσελκύσει την προσοχή των κινεζικών αρχών - και συχνά τις επιπτώσεις τους. Η έκθεση προσδιορίζει αυτό το φαινόμενο ως διεθνή καταστολή: κυβερνητικές ενέργειες για τη φίμωση, τον έλεγχο ή την αποτροπή της διαφωνίας και της κριτικής από υπηκόους στο εξωτερικό, κατά παράβαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους.

Σχεδόν το ένα τρίτο των φοιτητριών/ων που ερωτήθηκαν από την Αμνηστία δήλωσαν ότι Κινέζοι αξιωματούχοι είχαν παρενοχλήσει τις οικογένειές τους για να εμποδίσουν τις φοιτήτριες και τους φοιτητές να επικρίνουν την κινεζική κυβέρνηση ή τις πολιτικές της ενώ βρίσκονταν στο εξωτερικό. Οι απειλές προς τα μέλη των οικογενειών στην ηπειρωτική Κίνα περιλάμβαναν την ανάκληση των διαβατηρίων τους, την απόλυσή τους από τις δουλειές τους, την παρεμπόδισή τους να λάβουν προαγωγές και συνταξιοδοτικές παροχές ή ακόμη και τον περιορισμό της φυσικής τους ελευθερίας. Η κινεζική αστυνομία άσκησε επίσης πιέσεις ή έδωσε οδηγίες στα μέλη των οικογενειών των φοιτητριών/ων που βρίσκονται στην Κίνα να διακόψουν την οικονομική υποστήριξη προς τα παιδιά τους για να τα εξαναγκάσουν σε σιωπή σε τουλάχιστον τρεις περιπτώσεις.

Αρκετοί φοιτητές και φοιτήτριες δήλωσαν στην Αμνηστία ότι, ενώ βρίσκονταν στο εξωτερικό, πίστευαν ότι παρακολουθούνταν από τις κινεζικές αρχές ή τους πράκτορές τους. Σχεδόν οι μισοί ισχυρίστηκαν ότι είχαν φωτογραφηθεί ή καταγραφεί σε εκδηλώσεις όπως διαδηλώσεις από άτομα που πίστευαν ότι ενεργούσαν για λογαριασμό του κράτους. Και παρόλο που οι φοιτήτριες και οι φοιτητές δεν μπορούσαν να παράσχουν πειστικές αποδείξεις για την ταυτότητα αυτών των ατόμων, η έρευνα της Αμνηστίας κατέγραψε ένα μοτίβο σχεδόν πανομοιότυπων παρατηρήσεων σε διάφορες τοποθεσίες και περιβάλλοντα, υποστηρίζοντας τις πεποιθήσεις των φοιτητριών/ων.

«Για πολλούς Κινέζους φοιτητές και φοιτήτριες, τα ταξίδια στο εξωτερικό προσφέρουν την υπόσχεση μιας ευκαιρίας να ανθίσουν, απαλλαγμένοι από τους περιορισμούς που τίθενται στον πολιτικό και ακαδημαϊκό διάλογο στην πατρίδα τους. Αλλά η έρευνα της Αμνηστίας δείχνει ότι οι φοιτήτριες και οι φοιτητές αυτοί δεν μπορούν να ξεφύγουν από τις κατασταλτικές πρακτικές της κινεζικής κυβέρνησης, ακόμη και όταν βρίσκονται εκτός των συνόρων της Κίνας», δήλωσε η Sarah Brooks.

«Οι κινεζικές αρχές έχουν δημιουργήσει μια στρατηγική για να περιορίσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα των φοιτητριών/ων όπου κι αν βρίσκονται στον κόσμο. Η παρακολούθηση των φοιτητριών/ων στο εξωτερικό και η στοχοποίηση των μελών της οικογένειάς τους που βρίσκονται στην Κίνα είναι συστηματικές τακτικές που έχουν σχεδιαστεί για να ελέγχουν τους υπηκόους από μακριά».

Η δυνατότητα των κινεζικών αρχών να παρακολουθεί τις δραστηριότητες των φοιτητριών/ων του εξωτερικού καθίσταται επίσης δυνατή από την εκτεταμένη λογοκρισία και τις δυνατότητες ψηφιακής παρακολούθησης του Πεκίνου πίσω από το «Μεγάλο Τείχος Προστασίας», το οποίο απαιτεί από τις φοιτήτριες και τους φοιτητές να βασίζονται σε εκμεταλλεύσιμες κινεζικές εφαρμογές εγκεκριμένες από το κράτος για να επικοινωνούν με την οικογένεια και τους φίλους τους στην Κίνα.

Περισσότεροι από τους μισούς φοιτητές και φοιτήτριες που ερωτήθηκαν από την Αμνηστία αυτολογοκρίνονταν τακτικά στις συνομιλίες και τις αναρτήσεις τους σε ψηφιακές πλατφόρμες από φόβο ότι οι κινεζικές αρχές παρακολουθούν τις δραστηριότητές τους, συμπεριλαμβανομένων των μη κινεζικών πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης όπως το X, το Facebook και το Instagram. Αρκετοί φοιτητές και φοιτήτριες ήταν σε θέση να παράσχουν ισχυρές αποδείξεις της συγκεκριμένης ψηφιακής παρακολούθησης, όπως όταν η αστυνομία έδειξε στους γονείς ενός φοιτητή απομαγνητοφωνήσεις των διαδικτυακών συνομιλιών του στο WeChat με μέλη της οικογένειας.

Σχεδόν το ένα τρίτο των φοιτητριών/ων που ερωτήθηκαν από τη Διεθνή Αμνηστία βίωσαν λογοκρισία στις κινεζικές πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, όπως το WeChat, σε παρόμοιο βαθμό όπως στην ηπειρωτική Κίνα, παρά το γεγονός ότι βρίσκονταν στο εξωτερικό. Ορισμένοι φοιτητές και φοιτήτριες προσπάθησαν να δηλώσουν λογαριασμούς σε αριθμούς τηλεφώνου στο εξωτερικό, αλλά εξακολουθούσαν να αντιμετωπίζουν λογοκρισία. Ο λογαριασμός ενός φοιτητή στο WeChat απαγορεύτηκε προσωρινά μετά τις αναρτήσεις του σχετικά με μια διαμαρτυρία της Λευκής Σελίδας στη Γερμανία.

Κλίμα φόβου στην πανεπιστημιούπολη

Σχεδόν όλοι οι φοιτητές και οι φοιτήτριες που ερωτήθηκαν δήλωσαν ότι αυτολογοκρίθηκαν σε κάποιο βαθμό στις κοινωνικές τους αλληλεπιδράσεις ενώ βρίσκονταν στο εξωτερικό, φοβούμενοι αντίποινα από τις κινεζικές αρχές. Η πλειονότητα περιέγραψε τον περιορισμό της συμμετοχής τους στην τάξη εξαιτίας του κινδύνου να μεταφερθούν τα σχόλια και οι απόψεις τους στις κινεζικές κρατικές αρχές, ενώ το ένα τρίτο των φοιτητριών/ων δήλωσε ότι οι κίνδυνοι αυτοί τους οδήγησαν να αλλάξουν την κατεύθυνση των σπουδών τους ή να εγκαταλείψουν εντελώς τις προοπτικές σταδιοδρομίας στον ακαδημαϊκό χώρο.

Φοιτήτριες και φοιτητές από το Χονγκ Κονγκ δήλωσαν ότι οι κατασταλτικοί νόμοι της πόλης, όπως ο νόμος περί εθνικής ασφάλειας και ο πρόσφατα θεσπισμένος νόμος του άρθρου 23, επιδείνωσαν τους φόβους τους κατά τη διάρκεια των σπουδών τους στο εξωτερικό, επειδή οι νόμοι αυτοί μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη στοχοποίηση ανθρώπων οπουδήποτε στον κόσμο.

Ο Logan* δήλωσε στην Αμνηστία ότι ο φόβος του να αναγνωριστεί από τις αρχές του Χονγκ Κονγκ υπονόμευσε την ικανότητά του να ακολουθήσει ακαδημαϊκή καριέρα στον τομέα που επέλεξε. «Θα ήθελα πραγματικά να δημοσιεύσω τη διατριβή μου... αλλά ανησυχώ, οπότε επέλεξα να μην το κάνω», είπε.

Περισσότεροι από τους μισούς φοιτητές και φοιτήτριες που ερωτήθηκαν δήλωσαν ότι υπέφεραν από προβλήματα ψυχικής υγείας που συνδέονται με τους φόβους τους, που κυμαίνονταν από άγχος και τραύμα έως παράνοια και κατάθλιψη, ενώ μία περίπτωση οδηγήθηκε σε νοσηλεία. Οκτώ φοιτητές και φοιτήτριες δήλωσαν στη Διεθνή Αμνηστία ότι είχαν διακόψει τις επαφές με τους αγαπημένους τους στην πατρίδα τους για να τους προστατεύσουν από στοχοποίηση από τις κινεζικές αρχές, αφήνοντάς τους ακόμη πιο απομονωμένους και μόνους.

Πολλοί φοιτητές και φοιτήτριες θεώρησαν επίσης απαραίτητο να αποστασιοποιηθούν από τους Κινέζους συμφοιτητές και συμφοιτήτριές τους από φόβο ότι τα σχόλια ή οι πολιτικές τους απόψεις θα μπορούσαν να μεταφερθούν στις αρχές της Κίνας, επιτείνοντας την αίσθηση απομόνωσης. Ορισμένοι φοιτητές και φοιτήτριες εξήγησαν ότι η ύπαρξη επίσημων τηλεφωνικών γραμμών εθνικής ασφάλειας της κινεζικής κυβέρνησης και της κυβέρνησης του Χονγκ Κονγκ για να μπορούν να καταγγέλλουν άλλους συμβάλλει σε αυτόν τον φόβο.

Σχεδόν οι μισοί από τους ερωτηθέντες δήλωσαν ότι φοβούνται να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, ενώ έξι φοιτητές και φοιτήτριες δήλωσαν ότι δεν έβλεπαν άλλη επιλογή από το να υποβάλουν αίτηση για πολιτικό άσυλο μετά τις σπουδές τους, καθώς πίστευαν ότι θα αντιμετώπιζαν διώξεις αν επέστρεφαν στην Κίνα.

Αρκετοί ερωτηθέντες δήλωσαν ότι ακόμη και κάποιοι μη Κινέζοι υπάλληλοι πανεπιστημίων λογοκρίνονται σε δραστηριότητες που σχετίζονται με την Κίνα και συνδέονται με τον ακτιβισμό. Ένας φοιτητής δήλωσε ότι μια ερευνήτρια διέκοψε τις σχέσεις μαζί του λόγω της υποστήριξής του στις διαμαρτυρίες της Λευκής Σελίδας, καθώς η ερευνήτρια φοβήθηκε ότι η σύνδεση αυτή θα μπορούσε να επηρεάσει την πρόσβασή της σε ερευνητικές ευκαιρίες στην Κίνα.

Τα πανεπιστήμια δεν είναι επαρκώς εξοπλισμένα για να υποστηρίξουν τους Κινέζους φοιτητές και φοιτήτριες

Υπολογίζεται ότι 900.000 Κινέζες/οι φοιτήτριες/ες σπουδάζουν στο εξωτερικό, και η Διεθνής Αμνηστία καλεί τις κυβερνήσεις υποδοχής και τα πανεπιστήμια να κάνουν περισσότερα για να προστατεύσουν τα δικαιώματα εκείνων ανάμεσά τους που αντιμετωπίζουν την απειλή της εθνικής καταστολής.

«Στον απόηχο αυτής της έκθεσης, οι κυβερνήσεις υποδοχής μπορούν και πρέπει να λάβουν συγκεκριμένα μέτρα για να αντιμετωπίσουν το κλίμα φόβου που περιγράφουν οι φοιτήτριες/ες, όπως με την εκπαίδευση των κοινοτήτων τους, τη δημιουργία μηχανισμών αναφοράς για φερόμενες πράξεις εθνικής καταστολής καθώς και να μιλάνε ανοιχτά όταν συμβαίνουν τέτοια περιστατικά», δήλωσε η Sarah Brooks.

«Οι οκτώ χώρες που παρουσιάζονται σε αυτή την έκθεση, καθώς και πολλές άλλες που φιλοξενούν φοιτήτριες/ες από την Κίνα και το Χονγκ Κονγκ, έχουν την υποχρέωση να προστατεύουν τις/τους διεθνείς φοιτήτριες/ες που υπάγονται στη δικαιοδοσία τους».

Στις αρχές του 2024, η Διεθνής Αμνηστία έστειλε επιστολή σε 55 κορυφαία πανεπιστήμια στις οκτώ χώρες της έρευνας για να ενημερωθεί σχετικά με τις υφιστάμενες διατάξεις τους για την προστασία των φοιτητριών/ων από τη εθνική καταστολή. Η Αμνηστία έλαβε 24 ουσιώδης απαντήσεις (20 από την Ευρώπη και τέσσερις από τη Βόρεια Αμερική).

«Τα πανεπιστήμια στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική συχνά αγνοούν και δεν είναι κατάλληλα εξοπλισμένα για να αντιμετωπίσουν την εθνική καταστολή και το συνακόλουθο ανατριχιαστικό αποτέλεσμα που λαμβάνει χώρα στις πανεπιστημιουπόλεις τους», δήλωσε η Sarah Brooks.

Ενώ ορισμένα ιδρύματα είχαν δεσμεύσει πόρους για την υποστήριξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των φοιτητριών/ων γενικά, οι περισσότεροι από αυτούς τους πόρους φαινόταν απίθανο να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τα ζητήματα που αντιμετώπιζαν οι φοιτητές και οι φοιτήτριες, τα οποία αναδείχθηκαν στην έρευνα της Αμνηστίας.

Παράλληλα, η κατασταλτική αντίδραση πολλών πανεπιστημίων στις ΗΠΑ σε φοιτητές και φοιτήτριες που διαμαρτύρονταν για την υποστήριξη των παλαιστινιακών δικαιωμάτων τις τελευταίες εβδομάδες, με ένα παρόμοιο μοτίβο να εμφανίζεται επίσης πιο πρόσφατα στην Ευρώπη, υπογραμμίζει ότι οι διοικητικοί υπάλληλοι των πανεπιστημίων πρέπει να κάνουν περισσότερα για να εκπληρώσουν την ευθύνη τους για την προστασία των δικαιωμάτων των φοιτητριών/ων στην ελεύθερη έκφραση και την ειρηνική συνάθροιση.

«Ενώ τα πανεπιστήμια και οι κυβερνήσεις υποδοχής έχουν την ευθύνη να προστατεύουν τους φοιτητές και τις φοιτήτριες, τελικά οι κινεζικές αρχές είναι οι κύριοι ενορχηστρωτές της καταστολής που περιγράφεται λεπτομερώς στην έκθεση. Καλούμε τις αρχές του Πεκίνου και του Χονγκ Κονγκ να σταματήσουν όλες τις πρακτικές που συνιστούν εθνική καταστολή και να επιτρέψουν στους φοιτητές και τις φοιτήτριες του εξωτερικού να επικεντρωθούν στις σπουδές τους χωρίς να φοβούνται για την ασφάλειά τους».

*Τα ονόματα όλων των φοιτητριών/ων, καθώς και τα πανεπιστήμιά τους, έχουν ανωνυμοποιηθεί για την προστασία της ασφάλειας των συμμετεχουσών/οντων.