Η FIFA ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΕΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΥΠΕΛΛΑ ΤΟΥ 2030 ΚΑΙ ΤΟΥ 2034 ΚΑΘΩΣ ΛΗΓΕΙ Η ΠΡΟΘΕΣΜΙΑ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΩΝ

Η FIFA πρέπει να εξασφαλίσει σαφείς και δεσμευτικούς όρους για τη βελτίωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις χώρες που ενδέχεται να φιλοξενήσουν τα Παγκόσμια Κύπελλα Ποδοσφαίρου αντρών του 2030 και του 2034, ώστε να αποτραπούν σοβαρές πιθανές καταχρήσεις που συνδέονται με την κορυφαία εκδήλωση ναυαρχίδα της, δήλωσε στις 31 Οκτωβρίου η Sport & Rights Alliance.

Η προειδοποίηση της Συμμαχίας έρχεται καθώς η Σαουδική Αραβία είναι η μοναδική υποψήφια για τη διοργάνωση του 2034 λίγο πριν λήξει η προθεσμία τα μεσάνυχτα της 31ης Οκτωβρίου, ενώ η κοινή προσφορά του Μαρόκου, της Πορτογαλίας και της Ισπανίας είναι η μόνη που εξετάζεται για το 2030. Ο συνασπισμός οργανώσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την καταπολέμηση της διαφθοράς, συνδικαλιστικών οργανώσεων, εκπροσώπων φιλάθλων, ομάδων επιζώντων αθλητών και ενώσεων παικτών πιστεύει ότι η έλλειψη ανταγωνισμού για τη διοργάνωση των τουρνουά κινδυνεύει να υπονομεύσει τη δύναμη της FIFA και σημαίνει ότι είναι ζωτικής σημασίας το παγκόσμιο διοικητικό όργανο του ποδοσφαίρου να αναλάβει ηγετικό ρόλο και να εξασφαλίσει δεσμευτικές εγγυήσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα από τους υποψηφίους.

«Με μία μόνο υποψηφιότητα για κάθε τουρνουά στο τραπέζι, η FIFA μπορεί να έβαλε αυτογκόλ. Η FIFA πρέπει τώρα να ξεκαθαρίσει πώς περιμένει από τους οικοδεσπότες να συμμορφωθούν με τις πολιτικές της για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Πρέπει επίσης να είναι έτοιμη να σταματήσει τη διαδικασία υποβολής προσφορών εάν δεν αντιμετωπιστούν αξιόπιστα οι σοβαροί κίνδυνοι για τα ανθρώπινα δικαιώματα», δήλωσε ο Steve Cockburn, επικεφαλής του τμήματος Οικονομικής και Κοινωνικής Δικαιοσύνης της Διεθνούς Αμνηστίας. 

«Η καλύτερη ευκαιρία να αποκτήσει η FIFA δεσμευτικές εγγυήσεις για την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων, τη διασφάλιση της ελευθερίας της έκφρασης και την αποτροπή των διακρίσεων που συνδέονται με το Παγκόσμιο Κύπελλο είναι κατά τη διάρκεια της διαδικασίας επιλογής οικοδεσπότη - και όχι αφού έχουν επιβεβαιωθεί οι οικοδεσπότες και έχει ξεκινήσει η προετοιμασία του τουρνουά. Οι δεσμεύσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα πρέπει να συμφωνηθούν με τους πιθανούς οικοδεσπότες πριν ληφθούν οι τελικές αποφάσεις για τη διεξαγωγή των τουρνουά».

Η διαδικασία υποβολής υποψηφιότητας για το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2030 αναμενόταν να ξεκινήσει επίσημα σε συνεδρίαση του Συμβουλίου της FIFA τον Ιούνιο, αλλά αναβλήθηκε για να «διασφαλιστούν πρόσθετες διαβουλεύσεις με όλα τους βασικά ενδιαφερόμενα μέρη». 

Σε μια αιφνιδιαστική κίνηση στις 4 Οκτωβρίου, το Συμβούλιο της FIFA ανακοίνωσε ότι η μόνη υποψηφιότητα που θα εξεταζόταν για το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2030 θα ήταν αυτή του Μαρόκου, της Πορτογαλίας και της Ισπανίας - με έναν μικρό αριθμό αγώνων που θα διεξαγόταν στην Αργεντινή, την Παραγουάη και την Ουρουγουάη, οι οποίες είχαν προηγουμένως ανακοινώσει την πρόθεσή τους να διεκδικήσουν τη διοργάνωση ολόκληρου του τουρνουά.

Στην ίδια συνεδρίαση του Οκτωβρίου, η FIFA ανακοίνωσε επίσης απροσδόκητα ότι η διαδικασία υποβολής προσφορών για το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2034 θα ξεκινήσει αμέσως, ενώ θα εξεταστούν μόνο οι προσφορές από την Ασία και την Ωκεανία. Με τους πιθανούς υποψηφίους να έχουν προθεσμία μόλις 27 ημερών για να δηλώσουν την πρόθεσή τους, μόνο η Σαουδική Αραβία το έχει κάνει. 

«Δεδομένης της τεράστιας κλίμακας του Παγκοσμίου Κυπέλλου, υπάρχουν εκτεταμένοι κίνδυνοι για τα ανθρώπινα δικαιώματα που πρέπει να εξεταστούν με όλες τις προσφορές για τη διοργάνωση αυτού του τουρνουά - καθώς και ευκαιρίες για αλλαγή που δεν πρέπει να χαθούν», δήλωσε ο Minky Worden, διευθυντής Παγκόσμιων Πρωτοβουλιών στο Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. «Η πολιτική της FIFA για τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν πρέπει να περιορίζεται σε μια άσκηση επί χάρτου όταν πρόκειται για την επιλογή του οικοδεσπότη του πιο πολυσυζητημένου αθλητικού γεγονότος στον κόσμο».

Μια δημοσκόπηση γνώμης σε περισσότερους από 17.000 ενήλικες σε 15 χώρες που δημοσίευσε η Διεθνής Αμνηστία τον Ιούνιο έδειξε ότι η πλειοψηφία των φιλάθλων επιθυμεί τα πρότυπα για τα ανθρώπινα δικαιώματα να αποτελούν βασικό κριτήριο κατά την επιλογή του οικοδεσπότη ενός μεγάλου αθλητικού γεγονότος όπως το Παγκόσμιο Κύπελλο.  

«Η αποτυχία της FIFA το 2010 να επιμείνει στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όταν ανέθεσε το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2022 στο Κατάρ είναι ένας σημαντικός λόγος για τον οποίο οι σοβαρές μεταρρυθμίσεις καθυστέρησαν τόσο πολύ και συχνά εφαρμόστηκαν και επιβλήθηκαν τόσο αδύναμα», δήλωσε ο Ronan Evain, εκτελεστικός διευθυντής της Football Supporters Europe.  «Η FIFA καλείται τώρα βάσει των δικών της κανόνων για τα ανθρώπινα δικαιώματα να λάβει σοβαρά υπόψη της αυτά τα διδάγματα και να αναλάβει αποφασιστική δράση. Θα ήταν ένα πρώτο βήμα για τη διάσωση της ήδη αμαυρωμένης φήμης των Παγκοσμίων Κυπέλλων 2030 και 2034 στους οπαδούς».

Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές που δημοσίευσε η FIFA, κάθε χώρα που διεκδικεί τη διοργάνωση των Παγκοσμίων Κυπέλλων του 2030 ή του 2034 πρέπει να δεσμευτεί ότι «σέβεται τα διεθνώς αναγνωρισμένα ανθρώπινα δικαιώματα» και «"απαιτεί την εφαρμογή των προτύπων ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των εργασιακών κανόνων από τις υποψήφιες ενώσεις-μέλη, την κυβέρνηση (ή τις κυβερνήσεις) και άλλους φορείς που εμπλέκονται στη διοργάνωση των διαγωνισμών». 

Στο πλαίσιο των επίσημων υποψηφιοτήτων τους, οι χώρες πρέπει να αναλάβουν και να δημοσιεύσουν μια ανεξάρτητη αξιολόγηση κινδύνου για τα ανθρώπινα δικαιώματα και να υποβάλουν σχέδιο που περιγράφει πώς θα αντιμετωπιστούν οι βασικοί κίνδυνοι που έχουν εντοπιστεί. Τέτοιοι κίνδυνοι θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, καταχρήσεις των δικαιωμάτων των εργαζομένων, αναγκαστικές εξώσεις, διακρίσεις, περιορισμούς στην ελευθερία της έκφρασης ή διαφθορά. 

Είναι σημαντικό η FIFA να διασφαλίζει ότι οι αξιολογήσεις κινδύνου για τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι πραγματικά ανεξάρτητες. Σε προηγούμενες διαδικασίες, οι υποψήφιες ποδοσφαιρικές ενώσεις ήταν σε θέση να προτείνουν ποιος διεξάγει αυτές τις αξιολογήσεις, αφήνοντας την άσκηση ευάλωτη σε πιθανή προκατάληψη ή κατάχρηση. 

Εάν η FIFA εφάρμοζε πλήρως τις δικές της πολιτικές, οι προσφορές που αξιολογούνται ως «υψηλού κινδύνου» θα μπορούσαν θεωρητικά να απορριφθούν ή να συμφωνηθούν διορθωτικά σχέδια. Σε κάθε περίπτωση, η FIFA θα πρέπει να διασφαλίσει τον συνεχή διάλογο με τη Συμμαχία Αθλητισμού και Δικαιωμάτων για τον εντοπισμό των κινδύνων και των τρόπων αποφυγής και υπέρβασής τους.

Στους εταίρους της Συμμαχίας Αθλητισμού & Δικαιωμάτων (SRA) περιλαμβάνονται: Amnesty International, The Army of Survivors, Committee to Protect Journalists, Football Supporters Europe, Human Rights Watch, ILGA World (The International Lesbian, Gay, Bisexual, Trans and Intersex Association), the International Trade Union Confederation, and World Players Association, UNI Global Union. Ως ένας παγκόσμιος συνασπισμός κορυφαίων ΜΚΟ και συνδικάτων, η SRA συνεργάζεται για να διασφαλίσει ότι οι αθλητικοί φορείς, οι κυβερνήσεις και οι άλλοι σχετικοί ενδιαφερόμενοι φορείς δίνουν αφορμή για έναν κόσμο του αθλητισμού που προστατεύει, σέβεται και εκπληρώνει τα διεθνή πρότυπα για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα εργασιακά δικαιώματα, την ευημερία και τη διασφάλιση των παιδιών και την καταπολέμηση της διαφθοράς.