ΧΙΛΗ: 50 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑ, Η ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΜΝΗΜΗΣ ΕΙΝΑΙ ΖΩΤΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ

Προκειμένου η Χιλή να επουλώσει τις πληγές που της προκάλεσε το στρατιωτικό καθεστώς του Αουγκούστο Πινοσέτ, θα πρέπει να διδαχτεί από την ιστορία της και να ανοικοδομήσει τα θεμέλια μιας κοινωνίας που θα σέβεται περισσότερο την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, δήλωσε η Διεθνής Αμνηστία κατά τη συμπλήρωση 50 ετών από το πραξικόπημα που είχε αποτέλεσμα αμέτρητα εγκλήματα σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και σκληρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα.

Κατά τη διάρκεια του καθεστώτος Πινοσέτ, οι συνταγματικές εγγυήσεις ανεστάλησαν, το κογκρέσο διαλύθηκε και κηρύχτηκε κατάσταση έκτακτης ανάγκης σε ολόκληρη τη χώρα. Η επιβολή βασανιστηρίων και η εξαφάνιση ανθρώπων, μεταξύ άλλων πρακτικών, έγιναν κρατική πολιτική. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, το καθεστώς άφησε πίσω του 40.175 θύματα, που αντιμετώπισαν βασανιστήρια, εκτελέσεις, συλλήψεις και εξαφανίσεις, ενώ τα αρχεία του Παρατηρητηρίου Μεταβατικής Δικαιοσύνης δείχνουν ότι δεν υπήρξε δικαιοσύνη, αλήθεια ή αποζημιώσεις για πάνω από το 70% των περιπτώσεων εκτελέσεων ή εξαφανίσεων.

Μεταξύ 1973 και 1990, 3.216 άτομα δολοφονήθηκαν ή εξαφανίστηκαν αιφνιδίως. Μέχρι σήμερα, εκτιμάται ότι ακόμη δεν έχουν βρεθεί 1.469 πτώματα κρατουμένων και εκτελεσθέντων ατόμων. Το Εθνικό Σχέδιο Αναζήτησης που ανακοίνωσε ο Πρόεδρος Gabriel Boric είναι σημαντικό να επιτρέψει την αποσαφήνιση των συνθηκών εξαφάνισης και της τύχης αυτών των ανθρώπων. Το πρόγραμμα αυτό πρέπει να υλοποιηθεί σε πλήρη συντονισμό με τις οικογένειες, να διαθέτει επαρκείς πόρους για την αποτελεσματική εφαρμογή του και να οδηγήσει σε ποινικές έρευνες κατά όλων όσων θεωρούνται ύποπτοι για ατομική ευθύνη.

«Η αναζήτηση των κρατουμένων που εξαφανίστηκαν δεν είναι απλώς ζήτημα δικαιοσύνης αλλά και ζήτημα ανθρωπιάς. Η ανεύρεση του τόπου διαμονής τους, η ταυτοποίησή τους και η επιστροφή των σορών τους όχι μόνο θα ανακουφίσει τις οικογένειές τους, αλλά και θα συμβάλει στην επούλωση της βαθιάς πληγής που είναι εμφανής στη χιλιανή κοινωνία. Για να επιτευχθεί αυτό, είναι επιτακτική ανάγκη όσοι επίμονα απέκρυψαν πληροφορίες σχετικά με τα γεγονότα να τις παρουσιάσουν επιτέλους. Αυτό και άλλα μέτρα που ανακοίνωσε πρόσφατα η κυβέρνηση είναι απαραίτητα για να μπορέσει το Εθνικό Σχέδιο Αναζήτησης να λειτουργήσει», δήλωσε ο Rodrigo Bustos, εκτελεστικός διευθυντής της Διεθνούς Αμνηστίας Χιλής.

Το Κογκρέσο της Χιλής πρέπει να είναι έτοιμο και πρόθυμο να κινηθεί προς την κατεύθυνση της δικαιοσύνης και να υποστηρίξει τις πρωτοβουλίες που προτείνει η κυβέρνηση. Η Διεθνής Αμνηστία πιστεύει ότι η εξάλειψη του απόρρητου χαρακτήρα των νόμων που ψηφίστηκαν κατά τη διάρκεια του καθεστώτος Πινοσέτ και η άρση του απορρήτου των μαρτυριών των θυμάτων που υπέστησαν βασανιστήρια στην Επιτροπή Βάλεχ θα βάλει τη Χιλή στον δρόμο για να γίνει μια χώρα που αντιμετωπίζει τα χρέη της στα ανθρώπινα δικαιώματα.

Η ιστορική μνήμη είναι θεμελιώδης για να αποτραπεί η επανάληψη τέτοιων καταστροφικών γεγονότων. Πενήντα χρόνια μετά το πραξικόπημα, η Χιλή δεν έχει ακόμη νόμο για την προστασία των χώρων μνήμης ή κάποιο εθνικό αρχείο μνήμης. Είναι ζωτικής σημασίας οι αρχές να υλοποιήσουν τα σχέδιά τους για τη δημιουργία ενός αρχείου, να δοθούν σαφείς κατευθυντήριες γραμμές για τη λειτουργία του και να ενθαρρυνθεί η συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών. Οι απαραίτητες προϋποθέσεις για ένα δίκτυο χώρων μνήμης πρέπει επίσης να καλυφθούν επειγόντως, εξασφαλίζοντας την προστασία και τη διατήρηση των τόπων παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σε αυτό το πλαίσιο, η πρόσφατη ανακοίνωση της κυβέρνησης για μια Εθνική Πολιτική για τη Μνήμη και την Κληρονομιά είναι ευπρόσδεκτη και είναι σημαντικό το κογκρέσο να υποστηρίξει αυτή την πρωτοβουλία.

«Οι χώροι μνήμης πρέπει να θεωρούνται αξιοσέβαστοι, να φροντίζονται και να τιμώνται ώστε να μπορούν να εκπληρώνουν την εκπαιδευτική τους λειτουργία. Η παρουσία τους θα αποτελεί υπενθύμιση για τις μελλοντικές γενιές ότι δεν πρέπει ποτέ να ξεχνούν τις φρικαλεότητες που διαπράχθηκαν εκεί και θα διασφαλίζει ότι θα μεγαλώνουν με την πεποίθηση πως τέτοιες πρακτικές δεν θα επαναληφθούν ποτέ», δήλωσε ο Ροντρίγκο Μπούστος.

Σήμερα, έπειτα από δεκαετίες συνεχών προσπαθειών των θυμάτων, των οικογενειών και των ομάδων ανθρωπίνων δικαιωμάτων για την αναζήτηση δικαιοσύνης, ορισμένα δημόσια πρόσωπα και κρατικές αρχές διαδίδουν ανεύθυνα ρητορική μίσους. Οι ενέργειες αυτές είναι πραγματικά επικίνδυνες, διότι ελαχιστοποιούν τα βάσανα των θυμάτων, αρνούνται το δικαίωμα στην αλήθεια, παραπληροφορούν, αποδυναμώνουν τους θεσμούς και ενθαρρύνουν την ατιμωρησία και την επανάληψη της ιστορίας.

«Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε τη διάδοση της ρητορικής μίσους και την απώλεια της μνήμης στην κοινωνία μας. Η διατήρηση της μνήμης είναι ζωτικής σημασίας αν θέλουμε να αποτρέψουμε τις μελλοντικές γενιές να βιώσουν τις φρικαλεότητες που αναγκαστήκαμε να ζήσουμε στο παρελθόν. Η σταθερή απόρριψη των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η ακλόνητη δέσμευση για την προώθηση της αλήθειας, της δικαιοσύνης, των αποζημιώσεων και των εγγυήσεων μη επανάληψης θα αποτελούσε ένα ισχυρό μήνυμα ότι, ως χώρα, αξίζουμε να ζούμε», κατέληξε ο Rodrigo Bustos.