ΤΥΝΗΣΙΑ: ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ ΔΥΟ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΕΔΡΟ ΣΑΓΙΕΝΤ
Στον δεύτερο χρόνο από την κατάληψη της εξουσίας από τον Τυνήσιο πρόεδρο Καΐς Σάγιεντ, οι αρχές της Τυνησίας έκαναν περαιτέρω βήματα προς την κατεύθυνση της καταστολής, φυλακίζοντας δεκάδες πολιτικούς αντιπάλους και επικριτές του κράτους, ενώ επίσης παραβίασαν την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, κατήργησαν τις θεσμικές εγγυήσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα και υποκίνησαν διακρίσεις κατά των μεταναστριών/-ών, δήλωσε η Διεθνής Αμνηστία.
«Διάταγμα με διάταγμα, χτύπημα με χτύπημα, ο πρόεδρος Σάγιεντ και η κυβέρνησή του έχουν υπονομεύσει δραματικά τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τυνησία από τότε που κατέλαβε την εξουσία τον Ιούλιο του 2021. Με τον τρόπο αυτόν, αφαίρεσε βασικές ελευθερίες που οι Τυνήσιες/-οι πάλεψαν σκληρά για να κερδίσουν και καλλιέργησε ένα κλίμα καταστολής και ατιμωρησίας. Οι αρχές της Τυνησίας πρέπει να αντιστρέψουν αμέσως αυτή την επικίνδυνη πορεία και να τηρήσουν τις διεθνείς υποχρεώσεις τους για τα ανθρώπινα δικαιώματα», δήλωσε η Heba Morayef, περιφερειακή διευθύντρια της Διεθνούς Αμνηστίας για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική.
Καταστολή της πολιτικής αντιπολίτευσης
Από τον Φεβρουάριο του 2023, οι αρχές έχουν χρησιμοποιήσει ψεύτικες ποινικές έρευνες και συλλήψεις για να στοχοποιήσουν πολιτικούς αντιπάλους, επικριτές του κράτους και θεωρούμενους εχθρούς του προέδρου Σάγιεντ.
Σε μια πολύκροτη υπόθεση, οι αρχές ξεκίνησαν ποινική έρευνα εναντίον τουλάχιστον 21 ατόμων, συμπεριλαμβανομένων μελών της πολιτικής αντιπολίτευσης, δικηγόρων και επιχειρηματιών, με αβάσιμες κατηγορίες για «συνωμοσία κατά του κράτους». Τουλάχιστον 7 άτομα παραμένουν σε αυθαίρετη κράτηση για τον πολιτικό ακτιβισμό ή τον λόγο τους, συμπεριλαμβανομένων των αντιπολιτευόμενων Jaouhar Ben Mbarek και Khayam Turki.
Οι αρχές της Τυνησίας έχουν στοχοποιήσει ιδιαίτερα τα μέλη του Ennahda, του μεγαλύτερου κόμματος της αντιπολίτευσης της χώρας, ξεκινώντας ποινικές έρευνες εναντίον τουλάχιστον 21 μελών του κόμματος, 12 από τα οποία βρίσκονται υπό κράτηση. Οι αρχές συνέλαβαν τον Rached Ghannouchi, τον ηγέτη του Ennahda και πρώην πρόεδρο του διαλυμένου κοινοβουλίου της Τυνησίας, τον Απρίλιο του 2023, και διεξάγουν έρευνα εναντίον του με κατηγορίες που περιλαμβάνουν «συνωμοσία κατά του κράτους» και «προσπάθεια αλλαγής της φύσης του κράτους». Στις 15 Μαΐου 2023, αντιτρομοκρατικό δικαστήριο τον καταδίκασε σε φυλάκιση ενός έτους για τα δημόσια σχόλια που έκανε πέρυσι σε μια κηδεία, στα οποία εξήρε τον εκλιπόντα ως «θαρραλέο άντρα» που δεν φοβόταν «έναν κυβερνήτη ή τύραννο».
Επιθέσεις κατά της ελεύθερης έκφρασης
Από τις 25 Ιουλίου 2021, η Διεθνής Αμνηστία έχει καταγράψει τις περιπτώσεις τουλάχιστον 39 ατόμων που έχουν ερευνηθεί ή έχουν διωχθεί μόνο και μόνο επειδή άσκησαν το δικαίωμά τους στην ελευθερία της έκφρασης. Οι κατηγορίες εναντίον τους περιλαμβάνουν την «προσβολή» των αρχών ή τη «διασπορά ψευδών ειδήσεων», που δεν αποτελούν αναγνωρισμένα αδικήματα σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.
Σε νέο χτύπημα, τον Σεπτέμβριο του 2022, ο πρόεδρος Σάγιεντ εξέδωσε το νομοθετικό διάταγμα 54, ένα δρακόντειο νομοθετικό διάταγμα για εγκλήματα στον κυβερνοχώρο που παρέχει στις αρχές ευρείες εξουσίες για την καταστολή της ελευθερίας της έκφρασης στο διαδίκτυο. Από την έκδοσή του, οι αρχές χρησιμοποίησαν τον εν λόγω νόμο για να κινήσουν έρευνες εναντίον τουλάχιστον 9 ατόμων, μεταξύ των οποίων δημοσιογράφοι, δικηγόροι και πολιτικές/-οί ακτιβίστριες/-ιστές, για δημόσια σχόλια επικριτικά προς τις αρχές, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου Σάγιεντ και της πρωθυπουργού Ναζλά Μπουντέν.
Διακρίσεις εις βάρος μεταναστών και προσφύγων
Τον Φεβρουάριο του 2023, ο πρόεδρος Σάγιεντ έκανε ξενοφοβικά και ρατσιστικά σχόλια, τα οποία προκάλεσαν κύμα βίας κατά των μαύρων ανθρώπων, το οποίο περιλάμβανε μεταξύ άλλων επιθέσεις, εξώσεις με συνοπτικές διαδικασίες και αυθαίρετες συλλήψεις μεταναστριών/-ών αφρικανικής καταγωγής. Η αστυνομία συνέλαβε επίσης τουλάχιστον 840 μετανάστριες/-άστες, προσφύγισσες/-όσφυγες και αιτούσες/-ντες άσυλο. Ορισμένα από αυτά τα άτομα κατέληξαν σε αυθαίρετη κράτηση στο κέντρο κράτησης της Ουάρντια, μια εγκατάσταση που χρησιμοποιείται αποκλειστικά για την κράτηση ατόμων για αδικήματα σχετικά με τη μετανάστευση.
Οι επιθέσεις κατά των Μαύρων Αφρικανών αυξήθηκαν σημαντικά τις δύο εβδομάδες που ακολούθησαν τα σχόλια του προέδρου, με τον όχλο να βγαίνει στους δρόμους και να επιτίθεται σε μετανάστριες/-άστες, προσφύγισσες/-όσφυγες και αιτούσες/-ντες άσυλο, και με την αστυνομία να συλλαμβάνει αυθαίρετα δεκάδες άτομα. Τον Μάιο, οι φυλετικές εντάσεις στη νότια πόλη Σφαξ κορυφώθηκαν με τον θάνατο ενός μετανάστη και τον Ιούλιο ενός Τυνήσιου. Μετά τους θανάτους, οι αρχές απομάκρυναν με τη βία δεκάδες Μαύρους Αφρικανούς μετανάστριες/-άστες και αιτούσες/-ντες άσυλο στη γειτονική Λιβύη.
«Οι αρχές πρέπει να λάβουν άμεσα μέτρα για την προστασία των δικαιωμάτων των Μαύρων Αφρικανών αλλοδαπών υπηκόων, συμπεριλαμβανομένων των μεταναστριών/-ών, των αιτουσών/-ούντων άσυλο και των προσφυγισσών/-ύγων. Πρέπει επίσης να σταματήσουν την αυθαίρετη κράτησή τους ή τη βίαιη απομάκρυνσή τους από τη χώρα, ιδίως χωρίς να εξετάζουν αν θα υποστούν διώξεις κατά την επιστροφή τους».
Τα επιτεύγματα της επανάστασης του 2011 σε κίνδυνο
Τον Φεβρουάριο του 2022, ο πρόεδρος Σάγιεντ κατηγόρησε τις ομάδες της κοινωνίας των πολιτών ότι εξυπηρετούν τα συμφέροντα ξένων δυνάμεων και δήλωσε ότι σκοπεύει να απαγορεύσει τη «χρηματοδότηση από το εξωτερικό», οι αρχές διέρρευσαν ένα σχέδιο περιοριστικού νέου νόμου για τη δημιουργία ενώσεων. Εάν εφαρμοστεί, η νομοθεσία θα καταργήσει κρίσιμες προστασίες που καλύπτουν το δικαίωμα στην ελευθερία της συνάθροισης. Το σχέδιο αποτελεί τροποποίηση του νομοθετικού διατάγματος 2011-88, το οποίο ρυθμίζει τις ενώσεις της κοινωνίας των πολιτών και τους παρέχει το δικαίωμα να υπάρχουν και να λειτουργούν ελεύθερα.
Ο πρόεδρος Σάγιεντ έχει υπονομεύσει την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης με την έκδοση δύο διαταγμάτων που του παρέχουν την εξουσία να παρεμβαίνει στη σταδιοδρομία δικαστών και εισαγγελέων, συμπεριλαμβανομένης της εξουσίας να τους απολύει αυθαίρετα. Την 1η Ιουνίου 2022, ο Σάγιεντ απέλυσε 57 δικαστές με βάση ασαφείς και πολιτικά υποκινούμενες κατηγορίες για τρομοκρατία, οικονομική ή ηθική διαφθορά, μοιχεία και συμμετοχή σε «πάρτι με αλκοόλ».
Ο πρόεδρος Σάγιεντ εδραίωσε την εξουσία στις 25 Ιουλίου 2022, αφού το νέο Σύνταγμα που πρότεινε εγκρίθηκε σε δημοψήφισμα. Το Σύνταγμα, το οποίο παρουσιάστηκε μετά από ταχεία διαδικασία σύνταξης και χωρίς ουσιαστική διαβούλευση με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών ή τα άλλα πολιτικά κόμματα, αύξησε τις εξουσίες του Σάγιεντ και αποδυνάμωσε την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, ενέργειες που απειλούν να επαναφέρουν τη χώρα στα προ του 2011 επίπεδα καταστολής.
«Οι αρχές της Τυνησίας πρέπει να σταματήσουν αμέσως την καταστολή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η οποία ακυρώνει σταθερά τα σκληρά κερδισμένα επιτεύγματα της επανάστασης του 2011. Θα πρέπει να ξεκινήσουν με την απελευθέρωση όλων όσων έχουν τεθεί αυθαίρετα υπό κράτηση και να απέχουν από τη χρήση ποινικών ερευνών και διώξεων κατά πολιτικών αντιπάλων, ακτιβιστριών/-ών για τα ανθρώπινα δικαιώματα και άλλων, απλώς και μόνο επειδή άσκησαν τα δικαιώματά τους στην ελευθερία της έκφρασης και της ειρηνικής συνάθροισης», δήλωσε η Morayef.
