ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ: Η ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΔΑΚΡΥΓΟΝΩΝ ΣΚΟΤΩΝΕΙ ΚΑΙ ΤΡΑΥΜΑΤΙΖΕΙ ΔΙΑΔΗΛΩΤΡΙΕΣ/ΕΣ

Η φρικτή κατάχρηση δακρυγόνων από τις δυνάμεις ασφαλείας κατά τη διάρκεια της βίαιης καταστολής διαδηλώσεων στο Ιράν, στο Περού και τη Σρι Λάνκα πέρυσι συγκαταλέγονται μεταξύ πολλών νέων περιστατικών που περιγράφονται λεπτομερώς στην επικαιροποιημένη έκδοση της έκθεσης της Διεθνούς Αμνηστίας «Δακρυγόνα: Μια έρευνα».

Ο διαδραστικός ιστότοπος περιλαμβάνει τώρα λεπτομέρειες για 30 νέα περιστατικά σε 13 χώρες, όπου η αστυνομία και οι δυνάμεις ασφαλείας προκάλεσαν βλάβες με ακατάλληλη χρήση δακρυγόνων.

Από την έναρξη λειτουργίας του βραβευμένου με Webby Award ιστότοπου το 2020, η Διεθνής Αμνηστία έχει επαληθεύσει περιστατικά κατάχρησης δακρυγόνων σε περισσότερες από 115 χώρες και επικράτειες, όπως η Γαλλία, η Γουατεμάλα, η Ινδία, το Ισραήλ/Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη, ο Λίβανος, το Μάλι, η Μιανμάρ, η Νιγηρία, η Σερβία, το Σουδάν, η Τυνησία, η Ουγκάντα και οι ΗΠΑ.

«Χρόνο με τον χρόνο, η Διεθνής Αμνηστία συνεχίζει να καταγράφει την επικίνδυνη και την απερίσκεπτη χρήση δακρυγόνων σε όλο τον κόσμο», δήλωσε η Marija Ristic, διευθύντρια του Digital Verification Corps της Διεθνούς Αμνηστίας.

«Οι άνθρωποι έχουν βγει στους δρόμους σε ένδειξη διαμαρτυρίας για να ζητήσουν να γίνουν σεβαστά τα ανθρώπινα δικαιώματά τους, μόνο και μόνο για να αντιμετωπιστούν με περιττή ή υπερβολική βία, συμπεριλαμβανομένης, σε πολλές περιπτώσεις, της παράνομης χρήσης δακρυγόνων».

«Οι αρχές σε όλο τον κόσμο πρέπει να σέβονται το δικαίωμα στην ειρηνική διαμαρτυρία και να θέτουν προ των ευθυνών τους οποιοδήποτε άτομο χρησιμοποιεί παράνομα δακρυγόνα εναντίον ανθρώπων που ασκούν τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματά τους».

Η συνεχιζόμενη εκστρατεία της Διεθνούς Αμνηστίας με τον τίτλο «Protect the Protest» καταγράφει επίσης τις επιθέσεις εναντίον ειρηνικών διαδηλώσεων σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τα άτομα που έχουν στοχοποιηθεί και για να στηρίξει τα κοινωνικά κινήματα που πιέζουν για αλλαγές στα ανθρώπινα δικαιώματα παγκοσμίως.

Η κατάχρηση προκαλεί θανάτους και τραυματισμούς

Καθ' όλη τη διάρκεια του 2022, οι αρχές στο Ιράν εφάρμοσαν συστηματικά μια στρατιωτικοποιημένη απάντηση σε τοπικές και πανεθνικές διαδηλώσεις, χρησιμοποιώντας αληθινά πυρομαχικά, μεταλλικά σφαιρίδια, δακρυγόνα και αύρες για να συντρίψουν τις κατά βάση ειρηνικές διαδηλώσεις. Εκατοντάδες διαδηλώτριες/-ωτές και παρευρισκόμενοι σκοτώθηκαν παράνομα από τις δυνάμεις ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένων δεκάδων παιδιών. Ένα εξάχρονο κορίτσι σκοτώθηκε αφού χτυπήθηκε στο κεφάλι με κάνιστρο δακρυγόνου. Χιλιάδες άνθρωποι υπέστησαν σημαντικούς τραυματισμούς, μεταξύ των οποίων και τύφλωση, για την οποία πολλοί δεν ζήτησαν ιατρική περίθαλψη λόγω του φόβου της σύλληψης.

Κατά τη διάρκεια εκτεταμένων διαδηλώσεων στο Περού που ξεκίνησαν τον Δεκέμβριο του 2022, ο στρατός και η εθνική αστυνομία του Περού πυροβόλησαν παράνομα με φονικά όπλα και χρησιμοποίησαν άλλα λιγότερο φονικά όπλα εναντίον του πληθυσμού, ιδίως εναντίον των ιθαγενών και των campesinos (αγροτών). Αυτή η παράνομη χρήση βίας οδήγησε σε 49 θανάτους από την κρατική καταστολή μέχρι τον Φεβρουάριο του 2023. Οι διαδηλώσεις ήταν ως επί το πλείστον ειρηνικές, αλλά τα στοιχεία έδειξαν ότι η αστυνομία και ο στρατός πυροβολούσαν απερίσκεπτα με σφαίρες, σφαιρίδια και δακρυγόνα, σκοτώνοντας ή τραυματίζοντας παρευρισκόμενες/-ους, διαδηλώτριες/-ωτές και όσες/-ους παρείχαν πρώτες βοήθειες σε τραυματίες.

Στη Σρι Λάνκα, η κυβέρνηση ενέτεινε την καταστολή της διαφωνίας τη στιγμή που χιλιάδες άνθρωποι διαμαρτύρονταν για την άσχημη οικονομική κατάσταση της χώρας. Η κατάχρηση δακρυγόνων και αύρας έγινε συνήθης τρόπος αντιμετώπισης των διαδηλώσεων, πλήττοντας διαδηλώτριες/-ωτές και παρευρισκόμενες/-ους, συμπεριλαμβανομένων παιδιών. Οι τακτικές αυτές προκάλεσαν τουλάχιστον έναν θάνατο σε διαδήλωση τον Ιούλιο του 2022.

Και στην Ουκρανία, οι ρωσικές δυνάμεις ασφαλείας εκτόξευσαν δακρυγόνα εναντίον ειρηνικών διαδηλωτριών/-ών στη Χερσώνα, που βγήκαν στους δρόμους τον Απρίλιο του 2022 για να απαιτήσουν τον τερματισμό της ρωσικής κατοχής της πόλης τους.

Η τελευταία ενημέρωση του ιστότοπου περιλαμβάνει παρόμοια παραδείγματα καταχρήσεων στην Κολομβία, το Εκουαδόρ, την Ελλάδα, την Ινδία, την Ινδονησία, το Ιράκ, το Ισραήλ/Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη και την Τουρκία.

Έρευνα ανοιχτού κώδικα

Το Crisis Evidence Lab της Διεθνούς Αμνηστίας άρχισε να ερευνά την κατάχρηση δακρυγόνων το 2019, κυρίως μέσω της ανάλυσης βίντεο αναρτημένων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Χρησιμοποιώντας μεθόδους έρευνας ανοιχτού κώδικα, η οργάνωση εντόπισε και επαλήθευσε περιπτώσεις όπου έγινε κατάχρηση δακρυγόνων, επιβεβαιώνοντας την τοποθεσία, την ημερομηνία και την εγκυρότητα. Η ανάλυση πραγματοποιήθηκε από το Digital Verification Corps της Διεθνούς Αμνηστίας, ένα δίκτυο φοιτητριών/-ών σε πέντε πανεπιστήμια και τέσσερις ηπείρους, εκπαιδευμένων να επαληθεύουν βίντεο και φωτογραφίες πιθανών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από συγκρούσεις και κρίσεις σε όλο τον κόσμο.

Η Διεθνής Αμνηστία κατέγραψε την κατάχρηση δακρυγόνων από την αστυνομία με πολλαπλούς τρόπους, όπως: ρίψη σε περιορισμένους χώρους, ρίψη απευθείας σε άτομα, χρήση υπερβολικών ποσοτήτων, ρίψη σε ειρηνικές διαδηλώσεις και ρίψη εναντίον ομάδων που μπορεί να είναι λιγότερο ικανές να διαφύγουν ή πιο ευάλωτες στις επιπτώσεις, όπως παιδιά, ηλικιωμένοι και άτομα με αναπηρίες.

Απαιτούμενη ρύθμιση

Παρά την εκτεταμένη κατάχρησή τους, δεν υπάρχουν συμφωνημένοι διεθνείς κανονισμοί για το εμπόριο δακρυγόνων και άλλων αντίστοιχων χημικών. Λίγα κράτη παρέχουν δημόσιες πληροφορίες σχετικά με την ποσότητα και τον προορισμό των εξαγωγών δακρυγόνων, γεγονός που εμποδίζει την ανεξάρτητη εποπτεία.

Η Διεθνής Αμνηστία και το Omega Research Foundation αγωνίζονται εδώ και περισσότερες από δύο δεκαετίες για μεγαλύτερους ελέγχους στην παραγωγή, στο εμπόριο και στη χρήση δακρυγόνων και άλλου εξοπλισμού και όπλων επιβολής του νόμου. Ως αποτέλεσμα, η Ε.Ε. έχει εισαγάγει εμπορικούς ελέγχους σε ορισμένους τύπους εξοπλισμού, ενώ ο ΟΗΕ και το Συμβούλιο της Ευρώπης έχουν αναγνωρίσει την ανάγκη να ρυθμιστεί η εξαγωγή εξοπλισμού επιβολής του νόμου που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για βασανιστήρια ή άλλη κακομεταχείριση.

Μετά από διπλωματική συνηγορία υψηλού επιπέδου από τα 60 και πλέον κράτη της Συμμαχίας για Εμπόριο χωρίς Βασανιστήρια, η οποία υποστηρίζεται από διεθνή συνασπισμό οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, ο ΟΗΕ διερευνά τώρα το ενδεχόμενο ανάπτυξης διεθνών εμπορικών ελέγχων στον εξοπλισμό επιβολής του νόμου, συμπεριλαμβανομένων των δακρυγόνων, για την αποτροπή της χρήσης τους σε βασανιστήρια ή άλλη κακομεταχείριση. Τον Ιανουάριο του 2023, η Διεθνής Αμνηστία και περισσότερες από 30 ΜΚΟ ενώθηκαν για να υπογράψουν τη Διακήρυξη του Shoreditch, ζητώντας μια διεθνή συνθήκη για τον έλεγχο του εμπορίου εργαλείων βασανιστηρίων που χρησιμοποιούνται για την καταστολή ειρηνικών διαδηλώσεων και την κακοποίηση κρατουμένων σε όλο τον κόσμο.

Δείτε τον διαδραστικό χάρτη εδώ: https://teargas.amnesty.org/#top