ΑΦΓΑΝΙΣΤΑΝ: Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΚΟΡΙΤΣΙΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΤΑΛΙΜΠΑΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΕΡΕΥΝΗΘΕΙ ΩΣ ΤΟ ΕΓΚΛΗΜΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ ΠΟΥ ΣΥΝΙΣΤΑ Η ΔΙΩΞΗ ΛΟΓΩ ΦΥΛΟΥ – ΝΕΑ ΕΚΘΕΣΗ
Οι αυστηροί περιορισμοί και η παράνομη καταστολή των δικαιωμάτων των γυναικών και των κοριτσιών από τους Ταλιμπάν θα πρέπει να διερευνηθούν ως πιθανά εγκλήματα βάσει του διεθνούς δικαίου, συμπεριλαμβανομένου του εγκλήματος κατά της ανθρωπότητας της δίωξης λόγω φύλου, ανέφεραν σήμερα η Διεθνής Αμνηστία και η International Commission of Jurists σε νέα έκθεσή τους.
Η έκθεση με τίτλο «Ο πόλεμος των Ταλιμπάν κατά των γυναικών: Το έγκλημα κατά της ανθρωπότητας που συνιστά η δίωξη λόγω φύλου στο Αφγανιστάν», παρουσιάζει μια λεπτομερή νομική ανάλυση του τρόπου με τον οποίο οι δρακόντειοι περιορισμοί των Ταλιμπάν στα δικαιώματα των γυναικών και των κοριτσιών του Αφγανιστάν, σε συνδυασμό με τη χρήση της φυλάκισης, της εξαναγκαστικής εξαφάνισης, βασανιστηρίων και άλλης κακομεταχείρισης, θα μπορούσαν να ισοδυναμούν με το έγκλημα κατά της ανθρωπότητας που συνιστά η δίωξη λόγω φύλου σύμφωνα με το άρθρο 7(1)(h) του Καταστατικού της Ρώμης του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ).
Η Διεθνής Αμνηστία και η International Commission of Jurists θεωρούν ότι οι εισαγγελείς του ΔΠΔ θα πρέπει να συμπεριλάβουν το έγκλημα κατά της ανθρωπότητας που συνιστά η δίωξη λόγω φύλου στη συνεχιζόμενη έρευνά τους για την κατάσταση στο Αφγανιστάν. Οι οργανώσεις καλούν επίσης άλλα κράτη να ασκήσουν καθολική δικαιοδοσία ή άλλα νόμιμα μέσα για να προσαχθούν στη δικαιοσύνη τα μέλη των Ταλιμπάν που είναι ύποπτα ευθύνης για εγκλήματα σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.
«Η εκστρατεία των Ταλιμπάν δίωξης λόγω φύλου είναι τέτοιου μεγέθους, σοβαρότητας και συστηματικής φύσης, ώστε αθροιστικά οι πράξεις και οι πολιτικές αποτελούν ένα σύστημα καταπίεσης που αποσκοπεί στην υποταγή και την περιθωριοποίηση των γυναικών και των κοριτσιών σε ολόκληρη τη χώρα. Η έκθεσή μας δείχνει ότι αυτό πληροί και τα πέντε κριτήρια για να χαρακτηριστεί ως το έγκλημα κατά της ανθρωπότητας που συνιστά η δίωξη λόγω φύλου», δήλωσε ο Santiago A. Canton, γενικός γραμματέας της International Commission of Jurists.
«Από τότε που ανέλαβαν την εξουσία, οι Ταλιμπάν επέβαλαν δρακόντειους περιορισμούς στα δικαιώματα των γυναικών και των κοριτσιών του Αφγανιστάν. Ας μην υπάρχει καμία αμφιβολία: Πρόκειται για έναν πόλεμο κατά των γυναικών. Απαγορεύεται η συμμετοχή τους στον δημόσιο βίο, εμποδίζεται η πρόσβαση στην εκπαίδευση, απαγορεύεται η εργασία, απαγορεύεται η ελεύθερη μετακίνηση, φυλακίζονται, εξαφανίζονται και βασανίζονται, μεταξύ άλλων επειδή μιλούν ενάντια σε αυτές τις πολιτικές και αντιστέκονται στην καταστολή. Πρόκειται για διεθνή εγκλήματα. Είναι οργανωμένα, εκτεταμένα, συστηματικά», δήλωσε η Agnès Callamard, γενική γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας.
Πρόκειται για διεθνή εγκλήματα. Είναι οργανωμένα, εκτεταμένα, συστηματικά
Agnès Callamard, γενική γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας
Η έκθεση καλύπτει την περίοδο από τον Αύγουστο του 2021 έως τον Ιανουάριο του 2023 και στηρίζει την ανάλυσή της σε έναν αυξανόμενο όγκο αποδεικτικών στοιχείων που έχουν συγκεντρωθεί από αξιόπιστες πηγές, συμπεριλαμβανομένης της έκθεσης της Διεθνούς Αμνηστίας του 2022 «Θάνατος σε αργή κίνηση», οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και αρχών του ΟΗΕ. Παρέχει επίσης μια νομική αξιολόγηση των λόγων για τους οποίους οι γυναίκες και τα κορίτσια που διαφεύγουν από τις διώξεις στο Αφγανιστάν θα πρέπει κατά τεκμήριο να θεωρούνται προσφύγισσες που χρήζουν διεθνούς προστασίας. Συμπληρώνει το έργο των εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ και των ομάδων για τα δικαιώματα των γυναικών για να θέσει τα θεμέλια για την ισχυρή αντίδραση που απαιτείται προκειμένου να διασφαλιστεί η δικαιοσύνη, η λογοδοσία και η αποζημίωση για τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που συνιστούν οι διώξεις λόγω φύλου.
«Πολίτες δεύτερης κατηγορίας»
Από την κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν τον Αύγουστο του 2021, οι γυναίκες αποκλείονται από τους πολιτικούς ρόλους και τις περισσότερες θέσεις εργασίας στον δημόσιο τομέα. Μέσω μιας σειράς μέτρων και ανακοινώσεων, οι γυναίκες και τα κορίτσια έχουν επίσης αποκλειστεί από την εκπαίδευση πέραν του δημοτικού σχολείου, γεγονός που τις εμποδίζει να συνεχίσουν τις σπουδές τους στο πανεπιστήμιο και περιορίζει περαιτέρω τις επαγγελματικές τους ευκαιρίες.
Η διάλυση του θεσμικού πλαισίου υποστήριξης των επιζωσών έμφυλης βίας από τους Ταλιμπάν έχει υπονομεύσει περαιτέρω τα δικαιώματα των Αφγανών γυναικών και κοριτσιών με βάση το φύλο τους. Τα διατάγματα της 24ης Δεκεμβρίου 2022 και της 4ης Απριλίου 2023 που υποτίθεται ότι απαγορεύουν στις γυναίκες να εργάζονται σε ΜΚΟ και στον ΟΗΕ, αντίστοιχα, αποτελούν περαιτέρω στοιχεία των διακρίσεων λόγω φύλου. Η απαίτηση να ταξιδεύουν οι γυναίκες με mahram ή αρσενικό συνοδό για ταξίδια μεγάλων αποστάσεων, ένα διάταγμα που ορίζει ότι οι γυναίκες πρέπει να μένουν στο σπίτι πλην εξαιρέσεων, και ο αυστηρός ενδυματολογικός κώδικας των Ταλιμπάν παραβιάζει την ελευθερία κίνησης των γυναικών και την ελευθερία επιλογής του τι θα φορούν δημόσια.
Οι περιορισμοί και οι διακρίσεις που έχουν επιβάλει οι Ταλιμπάν στις γυναίκες και τα κορίτσια παραβιάζουν τις εγγυήσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που περιέχονται σε πολλές διεθνείς συνθήκες στις οποίες το Αφγανιστάν είναι συμβαλλόμενο μέρος, συμπεριλαμβανομένων του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά δικαιώματα, του Διεθνούς Συμφώνου για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα, της Σύμβασης για την Εξάλειψη κάθε Μορφής Διακρίσεων κατά των Γυναικών και της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού.
Αφγανές γυναίκες και κορίτσια έχουν συλληφθεί και κρατηθεί αυθαίρετα από μέλη των Ταλιμπάν για τα λεγόμενα «ηθικά εγκλήματα», λόγω της παραβίασης των περιορισμών που επιβάλλουν οι de facto αρχές ως προς τους άντρες συνοδούς, καθώς και για τη συμμετοχή τους σε ειρηνικές διαδηλώσεις. Οι γυναίκες που διαμαρτυρήθηκαν κατά των καταχρηστικών και περιοριστικών πολιτικών των Ταλιμπάν αντιμετώπισαν υπερβολική βία, παράνομες συλλήψεις, βασανιστήρια και άλλη κακομεταχείριση με σκοπό τη συμμόρφωσή τους, με αποτέλεσμα να παραβιάζονται τα δικαιώματα της ελευθερίας της έκφρασης, του συνεταιρίζεσθαι, της ειρηνικής συνάθροισης και της συμμετοχής στα κοινά.
«Οι περιορισμοί κατά των γυναικών και των κοριτσιών είναι σαφώς σχεδιασμένοι για να τις στοχοποιούν ειδικά. Έχουν παραβιάσει τα δικαιώματά τους και τις έχουν αποκλείσει από τη συμμετοχή τους στην κοινωνία. Οι Αφγανές γυναίκες και τα κορίτσια αναγκάζονται να ζουν ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Σιωπούν και καθίστανται αόρατες. Το βάρος των στοιχείων δείχνει ότι τα μέτρα αυτά αντικατοπτρίζουν μια πολιτική δίωξης λόγω φύλου που έχει στόχο να εξαλείψει τη δράση των γυναικών και των κοριτσιών σχεδόν σε κάθε πτυχή της ζωής τους», δήλωσε η Agnès Callamard.
Τα πολυάριθμα περιστατικά αυθαίρετων συλλήψεων και κρατήσεων, βασανιστηρίων και άλλης κακομεταχείρισης που επιβάλλονται σε γυναίκες και κορίτσια που είτε συμμετείχαν σε ειρηνικές διαμαρτυρίες είτε κατηγορήθηκαν για τα λεγόμενα «ηθικά αδικήματα» θα πρέπει επίσης να διερευνηθούν ως τα πιθανά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που συνιστά η φυλάκιση, η εξαναγκαστική εξαφάνιση και τα βασανιστήρια σύμφωνα με το άρθρο 7 του Καταστατικού της Ρώμης.
Μια εκτεταμένη, συστηματική επίθεση κατά των γυναικών και των κοριτσιών ως πολιτική
Η εκστρατεία διώξεων των Ταλιμπάν στοχοποιεί τις γυναίκες και τα κορίτσια σε ολόκληρη τη χώρα με βάση το φύλο τους και επηρεάζει δυνητικά κάθε γυναίκα και κορίτσι στο Αφγανιστάν.
Οι περιορισμοί που επιβάλλονται κατά των γυναικών και των κοριτσιών στο Αφγανιστάν απορρέουν από οδηγίες, αποφάσεις και κανονισμούς που εφαρμόζονται από τις de facto αρχές των Ταλιμπάν σε επίπεδο ηγεσίας. Οι πολιτικές αυτές επιβάλλονται μέσω ενός καταλόγου καταπιεστικών πράξεων, συμπεριλαμβανομένων των αναγκαστικών εξαφανίσεων και της συστηματικής χρήσης φυλάκισης, βασανιστηρίων και άλλης κακομεταχείρισης. Οι πράξεις αυτές εκτελούνται από τους Ταλιμπάν με τη χρήση του μηχανισμού ασφαλείας της πρώην κυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένων δομών που ήταν αφιερωμένες στην αστυνόμευση και δημόσιων εγκαταστάσεων όπως τα κέντρα κράτησης.
Οι Ταλιμπάν έχουν σταθερά στοχοποιήσει γυναίκες και κορίτσια που συμμετείχαν σε ειρηνικές διαμαρτυρίες, προσάγοντας αυθαίρετα, συλλαμβάνοντας και εξαφανίζοντάς τες με τη βία. Κατά την κράτησή τους οι γυναίκες έχουν υποστεί βασανιστήρια και άλλη κακομεταχείριση και έχουν αναγκαστεί να υπογράψουν «ομολογίες» ή συμφωνίες στις οποίες δεσμεύονται ότι δεν θα διαμαρτυρηθούν ξανά.
Στο σύνολό τους, οι ολοένα και πιο ασφυκτικοί περιορισμοί και το μοτίβο βίαιης καταστολής της ειρηνικής διαμαρτυρίας αντικατοπτρίζουν την ύπαρξη ενός ενιαίου οργανωμένου συστήματος καταπίεσης, σύμφωνα με τις απαιτήσεις του άρθρου 7 του Καταστατικού της Ρώμης.
Περαιτέρω, η χρήση δημόσιων περιουσιακών στοιχείων σε αυτά τα εγκλήματα και η συμμετοχή της αστυνομίας και των δυνάμεων ασφαλείας των Ταλιμπάν, καθώς και άλλων μελών των Ταλιμπάν, υποδηλώνουν ότι μπορεί κάλλιστα να ενήργησαν με γνώση του ευρύτερου πλαισίου των καταχρήσεων με στόχο τις γυναίκες και τα κορίτσια.
Η έκθεσή μας παρέχει μια ολοκληρωμένη και εμπεριστατωμένη καταγραφή που υπογραμμίζει την κλίμακα και τη σοβαρότητα των παραβιάσεων από τους Ταλιμπάν
Santiago A. Canton, γενικός γραμματέας της International Commission of Jurists
«Η έκθεσή μας παρέχει μια ολοκληρωμένη και εμπεριστατωμένη καταγραφή που υπογραμμίζει την κλίμακα και τη σοβαρότητα των παραβιάσεων από τους Ταλιμπάν. Απαιτεί μια δραστική και επείγουσα αλλαγή στην προσέγγιση της διεθνούς κοινότητας απέναντι στην επίμονη και κατάφωρη εγκληματική συμπεριφορά των Ταλιμπάν που εμποδίζει τις γυναίκες και τα κορίτσια στο Αφγανιστάν να ασκήσουν τα περισσότερα από τα ανθρώπινα δικαιώματά τους», δήλωσε ο Santiago A. Canton.
Πορεία προς τα εμπρός
Η Διεθνής Αμνηστία και η International Commission of Jurists παρέχουν συγκεκριμένες συστάσεις στην έκθεση σχετικά με το πώς η διεθνής κοινότητα πρέπει να συμβάλει στην εξάρθρωση του συστήματος διώξεων των Ταλιμπάν λόγω φύλου και της ατιμωρησίας που το συντηρεί.
Ο επικείμενος ενισχυμένος διαδραστικός διάλογος για την κατάσταση των γυναικών και των κοριτσιών στο Αφγανιστάν κατά την 53η σύνοδο του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ είναι μια σημαντική ευκαιρία για τα κράτη, την κοινωνία των πολιτών και τους ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες να συζητήσουν τη δίωξη λόγου φύλου και άλλα πιθανά εγκλήματα βάσει του διεθνούς δικαίου από τους Ταλιμπάν.
Κατά την 54η σύνοδό του τον Οκτώβριο του 2023, το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ πρέπει να ανανεώσει και να ενισχύσει την εντολή του Ειδικού Εισηγητή του ΟΗΕ για την Κατάσταση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Αφγανιστάν και να λάβει επείγοντα μέτρα για τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου διεθνούς μηχανισμού λογοδοσίας για τη διερεύνηση εγκλημάτων βάσει του διεθνούς δικαίου και άλλων σοβαρών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς και για τη συλλογή και τη διατήρηση αποδεικτικών στοιχείων για τέτοιες παραβιάσεις με σκοπό την υποστήριξη μελλοντικών προσπαθειών λογοδοσίας, συμπεριλαμβανομένης της δίωξης σε δίκαιες δίκες.
«Οι γυναίκες και τα κορίτσια του Αφγανιστάν είναι τα θύματα του εγκλήματος κατά της ανθρωπότητας που συνιστά η δίωξη λόγω φύλου. Η σοβαρότητα του εγκλήματος απαιτεί μια πολύ πιο ισχυρή διεθνή αντίδραση από ό,τι έχει παρατηρηθεί μέχρι σήμερα. Υπάρχει μόνο ένα αποδεκτό αποτέλεσμα: Αυτό το σύστημα καταπίεσης και δίωξης των φύλων πρέπει να καταργηθεί», δήλωσε η Agnès Callamard.
«Η απόδοση ποινικής ευθύνης στους Ταλιμπάν και η αντιμετώπιση της ανεξέλεγκτης ατιμωρησίας για τα σοβαρά εγκλήματα που καταγράφονται στην παρούσα έκθεση είναι ένα απαραίτητο βήμα προς την εξασφάλιση της δικαιοσύνης για τις επιζώσες των κατάφωρων πρακτικών τους. Απλώς δεν έχουμε την πολυτέλεια να απογοητεύσουμε τις γυναίκες και τα κορίτσια του Αφγανιστάν», δήλωσε ο Santiago A. Canton.