ΟΛΛΑΝΔΙΑ: ΥΠΟΛΟΓΗ ΓΙΑ ΠΑΡΑΒΙΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΣΕ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥΣ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟΥΣ ΚΑΤΑΥΛΙΣΜΟΥΣ

Ακριβώς 7 χρόνια αφότου οι χώρες της Ε.Ε. σύναψαν συμφωνία με την Τουρκία για τον έλεγχο των μεταναστευτικών ροών, η Διεθνής Αμνηστία, η Vredesorganisatie PAX, η Defence for Children και η Stichting Bootvluchteling καθιστούν την ολλανδική κυβέρνηση υπεύθυνη για τις συνέπειες της λεγόμενης συμφωνίας Ε.Ε.-Τουρκίας. Οι άνθρωποι που βρίσκονται σε φυγή έχουν εκτεθεί σε περιττή βλάβη και δομική παραβίαση των δικαιωμάτων τους. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν εγκλωβιστεί σε φρικτές και εξευτελιστικές συνθήκες στα ελληνικά νησιά.

Καθώς είχε την προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ολλανδία έπαιζε σημαντικό ρόλο στη δημιουργία και την εφαρμογή της συμφωνίας και θα μπορούσε να έχει προβλέψει ότι τα πράγματα θα είχαν κακή εξέλιξη. Συνεπώς, η Ολλανδία φέρει ευθύνη, και τέτοιες συμφωνίες δεν θα πρέπει να συναφθούν ξανά.

QT Dagmar Oudshoorn (Διεθνής Αμνηστία Ολλανδίας): «Η κυβέρνησή μας θα μπορούσε να γνωρίζει μέσω των προειδοποιήσεων των ΜΚΟ ότι η συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας θα οδηγούσε σε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η Διεθνής Αμνηστία είχε επίσης προειδοποιήσει την κυβέρνηση το 2016 ότι αυτό θα αποτελούσε ιστορικό λάθος. Είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι πολλοί πολιτικοί, συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του πρωθυπουργού μας, εξακολουθούν να είναι υπερήφανοι για τη συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας».

Υπόλογη

Η συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας συνήφθη τον Μάρτιο του 2016 σε μια περίοδο πολιτικής αναταραχής. Τα κράτη μέλη δεν ήθελαν -και εξακολουθούν να μη θέλουν- να αναλάβουν την ευθύνη για τις προσφύγισσες και τους πρόσφυγες, και μια μόνιμη λύση φαινόταν να απέχει πολύ. Αυτό οδήγησε στην περιβόητη συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας, η οποία υποτίθεται ότι θα σταματούσε τον ερχομό ανθρώπων στην Ευρώπη.  Η Τουρκία έλαβε 6 δισ. ευρώ και ένα διευρυμένο καθεστώς όσον αφορά τις κάρτες βίζα για τον σκοπό αυτόν.  

Η συμφωνία επέτρεψε στην Ελλάδα να επιστρέψει στην Τουρκία ανθρώπους που πέρασαν παράτυπα από την Τουρκία στα ελληνικά νησιά. Και αυτό παρόλο που ήταν ήδη σαφές ότι η Τουρκία δεν ήταν ασφαλής χώρα, επειδή δεν μπορούσε να καλύψει τις βασικές ανάγκες των προσφύγων. Επιπλέον, η Ελλάδα είχε ένα δυσλειτουργικό σύστημα ασύλου. Στην πράξη, αυτό άφηνε τις/τους προσφύγισσες/-όσφυγες και τις/τους μετανάστριες/-άστες εγκλωβισμένες/-ους στα ελληνικά νησιά για μεγάλα χρονικά διαστήματα σε κακές συνθήκες.  

Η συμφωνία προέβλεπε επίσης ότι οι ευρωπαϊκές χώρες θα αναλάμβαναν έναν Σύρο πρόσφυγα/προσφύγισσα από την Τουρκία για κάθε Σύρο που θα γυρνούσε. Στην πράξη, αυτή η συμφωνία επανεγκατάστασης δεν λειτουργεί. Από το 2016, χιλιάδες πρόσφυγες και αιτούσες/-ντες άσυλο έχουν εγκλωβιστεί για χρόνια σε εξευτελιστικές συνθήκες στα ελληνικά νησιά. Ο υπερπληθυσμός, η έλλειψη εκπαίδευσης, ιατρικών εγκαταστάσεων και εγκαταστάσεων υγιεινής, οι υπερβολικά χρονοβόρες διαδικασίες ασύλου, η δομική ανασφάλεια και η έκθεση στη σωματική και τη σεξουαλική βία, καθώς και η έλλειψη επαρκούς τροφής, μεταξύ άλλων συνθηκών, έχουν επικρατήσει τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, η συμφωνία παραμένει σε ισχύ χρόνο με το χρόνο.

Esther Vonk, διευθύντρια της Stichting Bootvluchteling: «Βλέπουμε καθημερινά τις οδυνηρές συνέπειες της συμφωνίας στην κλινική μας στη Λέσβο. Η ομάδα μας με δυσκολία μπορεί να αντεπεξέλθει στις τεράστιες ανάγκες για επείγουσα ιατρική και ψυχολογική βοήθεια. Τέτοιες συμφωνίες δεν πρέπει να γίνουν ποτέ ξανά».

Ευθύνη

Το 2017, το Δικαστήριο της Ε.Ε. αποφάνθηκε ότι η συμφωνία με την Τουρκία δεν συνήφθη από την Ε.Ε. στο σύνολό της, αλλά από μεμονωμένα κράτη-μέλη. Ως εκ τούτου, η Ε.Ε. δεν μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνη. Επομένως, οι οργανώσεις κάνουν το βήμα να θεωρήσουν το ολλανδικό κράτος ως κράτος-μέλος (συν)υπεύθυνο για τη δημιουργία και τις συνέπειες της συμφωνίας.

Από την αρχή, οι συνθήκες στους καταυλισμούς δεν πληρούν τις ελάχιστες απαιτήσεις για την υποδοχή και τις διαδικασίες. Επιπλέον, η κατάσταση παραβιάζει αρκετά θεμελιώδη δικαιώματα που περιλαμβάνονται στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, στον Χάρτη της Ε.Ε., στη Σύμβαση για τους Πρόσφυγες και στις οδηγίες της Ε.Ε. για το άσυλο. Τα δικαιώματα των παιδιών παραβιάζονται επίσης δομικά.

Απαραίτητος ο έλεγχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων

Με την υπογραφή της συμφωνίας, η Ολλανδία συνέβαλε σε αυτή την κατάσταση στα ελληνικά νησιά. Επιπλέον, η Ολλανδία διατήρησε τη συμφωνία όταν ήταν σαφές ότι τα πράγματα έπαιρνα άσχημη τροπή. Ως εκ τούτου, θεωρούμε την ολλανδική κυβέρνηση υπεύθυνη για τις άδικες πράξεις. Μετά από χρόνια εκστρατειών, εκθέσεων και προειδοποιήσεων, οι οργανώσεις δεν βλέπουν άλλον τρόπο για να καταστήσουν την ολλανδική κυβέρνηση υπόλογη. Είναι απαράδεκτο το γεγονός ότι οι συμφωνίες για τις προσφύγισσες και τους πρόσφυγες στην Ευρώπη προφανώς συνάπτονται χωρίς ενδελεχή έλεγχο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Οι συμφωνίες δεν πρέπει να καταρτίζονται με τρόπο ώστε τα θύματα των συνεπειών των συμφωνιών να μην μπορούν να θέτουν κανένα άτομο προ των ευθυνών του. Δεν πρέπει να υπάρχει κενό στη νομική προστασία που να επιτρέπει στις χώρες να αποφεύγουν την ευθύνη. 

Επιδιώκουμε διάλογο με την ολλανδική κυβέρνηση σχετικά με την αναγνώριση της νομικής ευθύνης για τη σύναψη και τη συνέχιση της υποστήριξης της συμφωνίας Ε.Ε.-Τουρκίας. Με τον τρόπο αυτόν, θέλουμε να διασφαλίσουμε τη νομική αποκατάσταση από την κυβέρνηση, καθώς και τους όρους για τυχόν μελλοντικές συμφωνίες σχετικές με τη μετανάστευση: αυτές δεν θα πρέπει να συνάπτονται εάν προβλέψιμα οδηγούν σε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και χωρίς κοινοβουλευτικό έλεγχο. Σε περίπτωση που η ολλανδική κυβέρνηση δεν αναγνωρίσει την ευθύνη της, θα ακολουθήσει το δεύτερο βήμα και οι οργανώσεις θα καταθέσουν αγωγή κατά του ολλανδικού κράτους.