ΛΙΒΑΝΟΣ: Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΙ ΤΙΣ ΕΛΛΕΙΨΕΙΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ

Πάνω από έναν χρόνο αφότου η κυβέρνηση του Λιβάνου σταμάτησε τις επιχορηγήσεις για τα περισσότερα φάρμακα, οι κοντόφθαλμες πολιτικές και η έλλειψη επαρκών δικτύων κοινωνικής ασφάλειας έχουν αφήσει τους ανθρώπους να μην μπορούν να έχουν πρόσβαση σε ζωτικής σημασίας και σωτήρια για τη ζωή φάρμακα ή να μην μπορούν τα αγοράσουν, δήλωσε η Διεθνής Αμνηστία. Η κυβέρνηση απέτυχε επίσης να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της για τη στήριξη των Κέντρων Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, τα οποία παρέχουν δωρεάν και χαμηλού κόστους φάρμακα και ανταποκρίνονται σε μεγάλη ζήτηση.

Σε ανακοίνωσή της με τίτλο «Λίβανος: Η κυβέρνηση πρέπει να διασφαλίσει ότι τα φάρμακα θα είναι διαθέσιμα και προσιτά», η οργάνωση εξηγεί πώς η συνεχιζόμενη οικονομική κρίση στον Λίβανο, σε συνδυασμό με την απογοητευτική κυβερνητική αντίδραση, έχει ασκήσει τεράστια πίεση σε έναν ήδη εύθραυστο τομέα υγείας. Με τη λιβανέζικη λίρα να χάνει ραγδαία την αξία της και με την εξάντληση των συναλλαγματικών αποθεμάτων της Κεντρικής Τράπεζας, το Υπουργείο Δημόσιας Υγείας ανακοίνωσε στις 9 Νοεμβρίου 2021 την άρση των επιδοτήσεων συναλλάγματος για όλα τα φάρμακα, εκτός από εκείνα που θεραπεύουν τον καρκίνο και ορισμένες άλλες χρόνιες ασθένειες, με άμεση ισχύ. Ως αποτέλεσμα της άρσης των επιχορηγήσεων, οι τιμές των περισσότερων φαρμάκων αυξήθηκαν εκθετικά.

«Οι άνθρωποι στον Λίβανο αντιμετωπίζουν αφάνταστο πόνο ενώ προσπαθούν να προμηθευτούν φάρμακα που σώζουν ζωές. Οι αρχές του Λιβάνου, στο μεταξύ, συνεχίζουν να ξεφεύγουν από την ευθύνη τους να διασφαλίζουν το δικαίωμα στην υγεία», δήλωσε η Aya Majzoub, αναπληρώτρια διευθύντρια της Διεθνούς Αμνηστίας για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική.

«Οι αρχές του Λιβάνου πρέπει να αντιμετωπίσουν επειγόντως την κρίση φαρμάκων, αυξάνοντας τον προϋπολογισμό για τα Κέντρα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, αντιμετωπίζοντας τις ελλείψεις σε επιχορηγούμενα και μη επιχορηγούμενα φάρμακα, ενισχύοντας τα προγράμματα κοινωνικής βοήθειας και εφαρμόζοντας τις οικονομικές και δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις που έχουν καθυστερήσει εδώ και καιρό και οι οποίες είναι απαραίτητες για τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η διεθνής κοινότητα θα πρέπει να αυξήσει τη χρηματοδότηση των οργανισμών που παρέχουν οικονομικά προσιτές και προσβάσιμες υπηρεσίες υγείας».

Μεταξύ 19 Ιουλίου και 12 Αυγούστου 2022, η Διεθνής Αμνηστία διεξήγαγε έρευνα σχετικά με την προσβασιμότητα των φαρμάκων σε ολόκληρο τον Λίβανο. Οι ερευνήτριες/-ητές επισκέφθηκαν τρία Κέντρα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στο Μπααλμπέκ και τη Βηρυτό και πήραν συνεντεύξεις από 23 άτομα, μεταξύ των οποίων ασθενείς, φαρμακοποιοί, εργαζόμενες/-οι στον τομέα της υγείας, αξιωματούχοι στον τομέα της υγείας και εργαζόμενοι σε ΜΚΟ.

Υπερβολικές τιμές φαρμάκων εν μέσω οικονομικής κρίσης

Τα Κέντρα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, που τα εποπτεύει το Υπουργείο Δημόσιας Υγείας και τα διαχειρίζονται ΜΚΟ και τοπικές αρχές, έχουν γίνει από τις λίγες διαθέσιμες επιλογές για τους κατοίκους που αναζητούν δωρεάν ή χαμηλού κόστους φάρμακα. Ωστόσο, παρά τη σημαντική αύξηση του αριθμού των ατόμων που ζητούν τις υπηρεσίες τους, τα κέντρα δεν έχουν λάβει αύξηση της χρηματοδότησης, με αποτέλεσμα να υπάρχουν ελλείψεις φαρμάκων.
 

Ο διευθυντής του προγράμματος φαρμακευτικής αγωγής σε οργανισμό που προμηθεύει φάρμακα τα Κέντρα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας δήλωσε: «Οι νέες τιμές των φαρμάκων είναι απρόσιτες για τους περισσότερους ανθρώπους. Μερικές φορές οι τιμές [είναι] διπλάσιες από τον κατώτατο μισθό». Αξιωματούχος του Υπουργείου Δημόσιας Υγείας δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία ότι ο αριθμός των ασθενών που έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας, συμπεριλαμβανομένης της φαρμακευτικής αγωγής, στα Κέντρα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας έχει αυξηθεί κατά 62% από το 2020.

Σύμφωνα με τον υπηρεσιακό υπουργό Δημόσιας Υγείας Firas Abiad, η κυβέρνηση μείωσε τις συνολικές δαπάνες της για τον τομέα της υγείας κατά 40% μεταξύ 2018 και 2022, χωρίς να αυξήσει το μερίδιο των Κέντρων Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας σε ποσοστό άνω του 3% του προϋπολογισμού για την υγεία, πράγμα που σημαίνει ότι η χρηματοδότηση των Κέντρων Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας μειώθηκε κατά την περίοδο αυτήν. Εκτός από τη μείωση του ποσού των χρημάτων που διατίθενται για την παροχή προσιτής υγειονομικής περίθαλψης και φαρμάκων, η υποτίμηση του νομίσματος σήμαινε ότι τα ίδια τα χρήματα έχασαν το 95% της αξίας τους.

Σοβαρές ελλείψεις φαρμάκων που σώζουν ζωές

Τα φάρμακα για τον καρκίνο είναι από τις λίγες κατηγορίες φαρμάκων που παραμένουν επιχορηγούμενα από την κυβέρνηση. Όμως σε ολόκληρο τον Λίβανο υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις φαρμάκων για τον καρκίνο. Από το 2019, το Υπουργείο Δημόσιας Υγείας κατηγορεί εν μέρει για τις ελλείψεις τους εμπόρους και λαθρέμπορους που αγοράζουν τα φάρμακα σε χαμηλές επιδοτούμενες τιμές και τα συσσωρεύουν πριν τα πουλήσουν σε υπερβολικές τιμές. Οι προσπάθειες της κυβέρνησης να καταπολεμήσει αυτό το ζήτημα και να θέσει τους υπεύθυνους προ των ευθυνών τους είναι ανεπαρκείς.

Η Fadia, ασθενής με καρκίνο του μαστού, αναγκάστηκε να παραλείψει μια συνεδρία ακτινοθεραπείας λόγω έλλειψης φαρμάκων. «Ακούω την ίδια υπόσχεση κάθε φορά που δεν λαμβάνω τα φάρμακά μου. Είναι πάντα “την επόμενη εβδομάδα”. Έχουν περάσει τρεις μήνες. Ζω με τον συνεχή φόβο ότι δεν θα μπορέσω να βρω τα φάρμακα της επόμενης συνεδρίας μου», δήλωσε.

Υπάρχουν επίσης οξείες ελλείψεις μη επιχορηγούμενων φαρμάκων, καθώς οι εισαγωγείς αδυνατούν να φέρουν τις απαραίτητες ποσότητες φαρμάκων λόγω της συνεχιζόμενης οικονομικής κρίσης της χώρας.

Μέλος του προσωπικού μιας τοπικής φαρμακευτικής εταιρείας δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία ότι η προμήθεια μη επιχορηγούμενων φαρμάκων ήταν ασταθής λόγω των αυξανόμενων οφειλών προς τις εταιρείες παραγωγής στο εξωτερικό. Οι ξένες φαρμακευτικές εταιρείες, είπε, δεν έστελναν νέες παραγγελίες μέχρι να εξοφληθούν οι παλιοί λογαριασμοί. Τον Ιούλιο του 2022, ο επικεφαλής του Συνδικάτου Φαρμακευτικών Βιομηχανιών του Λιβάνου δήλωσε ότι οι τοπικοί εισαγωγείς χρωστούσαν σε διεθνείς φαρμακευτικές εταιρείες 400 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ. Ως αποτέλεσμα, οι εισαγωγές φαρμακευτικών προϊόντων του Λιβάνου έπεσαν κατακόρυφα από 1,184 δισ. δολάρια ΗΠΑ το 2020 σε 750 εκατ. δολάρια ΗΠΑ τον Ιούλιο του 2022.

Οι κρίσεις επιδεινώνονται στις απομακρυσμένες περιοχές

Οι διοικητικές περιφέρειες που βρίσκονται σε απομακρυσμένες περιοχές ή πιο μακριά από τη Βηρυτό υποφέρουν δυσανάλογα κατά τη διάρκεια της κρίσης, λόγω της έλλειψης πόρων από την κεντρική κυβέρνηση. Ο διευθυντής υγειονομικής περίθαλψης του Λιβάνου στην επαρχία Μπάαλμπεκ-Χερμέλ, η οποία έχει από τα υψηλότερα ποσοστά φτώχειας στη χώρα, δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία ότι τα περισσότερα Κέντρα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στην επαρχία είναι ανενεργά, παρόλο που αναμένεται να παρέχουν υπηρεσίες σε περισσότερους από μισό εκατομμύριο κατοίκους και περίπου 340.000 Σύρους πρόσφυγες που ζουν στην επαρχία.

Δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία: «Τα μικρότερα κέντρα υγειονομικής περίθαλψης στα χωριά και τις πόλεις είναι ως επί το πλείστον κλειστά λόγω της έλλειψης προσωπικού... Οι άνθρωποι πρέπει να διανύουν μεγάλη απόσταση και να πληρώνουν το ολοένα και πιο αδιανόητο κόστος των καυσίμων για να έχουν πρόσβαση σε καλύτερα εξοπλισμένα Κέντρα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας που βρίσκονται στις κεντρικές περιοχές. Το σπαρακτικό είναι όταν ταξιδεύουν όλη αυτή τη διαδρομή και δεν βρίσκουν τα φάρμακά τους».

Μια άτυπη αγορά φαρμάκων

Εν μέσω του δυσθεώρητου κόστους και της αμείλικτης έλλειψης φαρμάκων, οι άνθρωποι εξήγησαν στη Διεθνή Αμνηστία πώς έχει δημιουργηθεί μια άτυπη αγορά φαρμάκων. Αυτό σημαίνει ότι φάρμακα που δεν είναι διαπιστευμένα ή εγκεκριμένα από το Υπουργείο Δημόσιας Υγείας εισάγονται από το εξωτερικό μέσω μεσαζόντων, με αποτέλεσμα την ανεξέλεγκτη προμήθεια ληγμένων ή πλαστών φαρμάκων, με κινδύνους για την υγεία των ανθρώπων.

Ο Richard, ένας 35χρονος άντρας με νόσο του Crohn, μια χρόνια αυτοάνοση ασθένεια του πεπτικού συστήματος, αναγκάστηκε να αγοράσει τα φάρμακά του από το εξωτερικό, αφού δεν ήταν διαθέσιμα το 2021. Επειδή δεν ήταν εγκεκριμένο από το Υπουργείο Δημόσιας Υγείας, τα νοσοκομεία αρνήθηκαν να του το χορηγήσουν, και οι καθυστερήσεις στη θεραπεία του προκάλεσαν σοβαρές επιπλοκές στην υγεία του.

Οι καρκινοπαθείς «εισάγουν» επίσης τα δικά τους χημειοθεραπευτικά φάρμακα, ώστε να μπορούν να συνεχίσουν τη θεραπεία τους στα νοσοκομεία. Άλλοι ασθενείς κάνουν δελτίο ή αντικαθιστούν φάρμακα για να εξοικονομήσουν χρήματα, με σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία.

«Οι αρχές του Λιβάνου πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στη διαθεσιμότητα, την προσβασιμότητα και την προσιτότητα των φαρμάκων, ακόμα και μπροστά στις οικονομικές προκλήσεις. Το δικαίωμα στην υγεία δεν μπορεί και δεν πρέπει να θυσιαστεί», δήλωσε η Aya Majzoub