Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΜΝΗΣΤΙΑ ΥΠΟΓΡΑΦΕΙ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΠΟΥ ΑΠΑΙΤΕΙ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΛΕΓΧΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΩΝ

Περισσότερες από 30 διεθνείς οργανώσεις ένωσαν τις δυνάμεις τους για να ζητήσουν τη θέσπιση διεθνούς συνθήκης για τον έλεγχο του εμπορίου εργαλείων βασανιστηρίων που χρησιμοποιούνται για την καταστολή ειρηνικών διαδηλώσεων και την κακοποίηση κρατουμένων σε όλο τον κόσμο.

Σε μια διακήρυξη που υπογράφηκε στο Λονδίνο, οι οργανώσεις, συμπεριλαμβανομένης της Διεθνούς Αμνηστίας, ζήτησαν να υπάρξει συνθήκη που θα απαγορεύει την κατασκευή και το εμπόριο εγγενώς καταχρηστικού εξοπλισμού, όπως τα κλομπ με καρφιά και οι συσκευές ηλεκτροσόκ που φοριούνται στο σώμα, καθώς και τη θέσπιση βασισμένων στα  ανθρώπινα δικαιώματα ελέγχων επί του εμπορίου του πιο συνηθισμένου εξοπλισμού επιβολής του νόμου, όπως τα σπρέι πιπεριού, οι σφαίρες από καουτσούκ και οι χειροπέδες.

Τα εν λόγω είδη χρησιμοποιούνται συχνά για τη διάπραξη βασανιστηρίων ή άλλης κακομεταχείρισης, που απαγορεύονται κατηγορηματικά από το διεθνές δίκαιο.

«Για πάρα πολύ καιρό, τα κράτη αγνοούσαν το εμπόριο εργαλείων βασανιστηρίων επιτρέποντας σε εταιρείες σε όλο τον κόσμο να επωφελούνται από τον ανθρώπινο πόνο και τη δυστυχία. Όλα τα κράτη έχουν την ευθύνη να δράσουν αποφασιστικά για να θέσουν υπό έλεγχο αυτό το εμπόριο. Η δήλωση αυτή είναι ένα σημαντικό βήμα προς μια διεθνή συνθήκη», δήλωσε η Verity Coyle, σύμβουλος της Διεθνούς Αμνηστίας για θέματα δικαίου και πολιτικής.

Εξοπλισμός όπως δακρυγόνα, σφαίρες από καουτσούκ, κλομπ και δεσμά έχει χρησιμοποιηθεί για τον εκφοβισμό, την καταστολή και την τιμωρία διαδηλωτριών/-ών, υπερασπιστριών/-ών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και άλλων, κατά τη διάρκεια της αστυνόμευσης διαδηλώσεων και σε χώρους κράτησης, σε όλες τις περιοχές, τα τελευταία χρόνια.

Χιλιάδες διαδηλώτριες/-ωτές έχουν υποστεί τραυματισμούς στα μάτια από την αλόγιστη χρήση σφαιρών από καουτσούκ, ενώ άλλες/-οι έχουν χτυπηθεί από χειροβομβίδες δακρυγόνων, έχουν ψεκαστεί με υπερβολικές ποσότητες χημικών, έχουν ξυλοκοπηθεί με κλομπ ή έχουν εξαναγκαστεί σε στάσεις καταπόνησης με δεσμά.

Παρ’ όλα αυτά, επί του παρόντος δεν υπάρχουν παγκόσμιοι έλεγχοι που να σχετίζονται με τα ανθρώπινα δικαιώματα στο εμπόριο εξοπλισμού επιβολής του νόμου. Ωστόσο, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ έχει τώρα μια ιστορική ευκαιρία να ψηφίσει για την έναρξη διαπραγματεύσεων σχετικά με μια συνθήκη.

Ο δρ Simon Adams, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Κέντρου για τα Θύματα των Βασανιστηρίων, δήλωσε: «Συναντώ επιζώσες/-ντες βασανιστηρίων σε όλο τον κόσμο. Βλέπω τις πληγές και τις συνέπειες ενός κλίματος ατιμωρησίας που επιτρέπει στους εμπόρους να πωλούν ελεύθερα στην παγκόσμια αγορά όργανα βασανιστηρίων. Μια εμπορική συνθήκη χωρίς βασανιστήρια μπορεί να αποτρέψει τα βασανιστήρια ρυθμίζοντας και απαγορεύοντας την πώληση προϊόντων που χρησιμοποιούνται για την πρόκληση αδιανόητης οδύνης».

Η ώθηση για μια συνθήκη εμπορίου χωρίς βασανιστήρια ακολουθεί την αποδοχή της παγκόσμιας Συνθήκης για το Εμπόριο Όπλων από τη συντριπτική πλειοψηφία των κρατών το 2013, η οποία επίσης μετασχημάτισε ένα παζλ εθνικών και περιφερειακών νόμων και κανονισμών σε παγκόσμιους ελέγχους με στόχο να σταματήσουν οι μεταφορές που τροφοδοτούσαν σοβαρές παραβιάσεις των διεθνών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του ανθρωπιστικού δικαίου.

Ορισμένα από τα μέρη που υπογράφουν τη διακήρυξη δήλωσαν ότι είχαν συνεργαστεί με θύματα βασανιστηρίων που είχαν τυφλωθεί από σφαίρες καουτσούκ, ότι έχουν γνωρίσει έγκυες γυναίκες που είχαν αποβάλει μετά από έκθεση σε δακρυγόνα, ανθρώπους που παραμορφώθηκαν μόνιμα έπειτα από ξυλοδαρμούς με κλομπ και επιζώσες/-ντες που είχαν τραυματιστεί για όλη τους τη ζωή.

Ο Alex Kigoye, διευθυντής Προγραμμάτων  στο Αφρικανικό Κέντρο για τη Θεραπεία και την Αποκατάσταση των Βασανιστηρίων, δήλωσε: «Τα βασανιστήρια καταστρέφουν την αξιοπρέπεια και την προσωπικότητα των ανθρώπων. Έχουν οδυνηρές επιπτώσεις στους ανθρώπους και την κοινωνία, και μια συνθήκη θα έπαιζε τεράστιο ρόλο στη διασφάλιση της διατήρησης της ανθρώπινης αξιοπρέπειας».
Ο δρ Michael Crowley, από το Omega Research Foundation, δήλωσε ότι ο διεθνής χαρακτήρας του εμπορίου απαιτεί πολύπλευρη απάντηση.

«Η έρευνα της Omega σχετικά με το εμπόριο εργαλείων βασανιστηρίων έδειξε ότι αυτή τη στιγμή είναι εκτός ελέγχου. Πρόκειται για παγκόσμιο πρόβλημα, που απαιτεί παγκόσμια απάντηση. Μέσω της τρέχουσας διαδικασίας του ΟΗΕ, έχουμε τώρα μια μοναδική ευκαιρία να θέσουμε υπό έλεγχο αυτό το εμπόριο».

Η Fatia Maulidiyanti, συντονίστρια της πανασιατικής ομάδας ανθρωπίνων δικαιωμάτων Kontras, δήλωσε ότι χρειάζονται επειγόντως περιορισμοί στο εμπόριο δακρυγόνων.  

Έρευνα διαπίστωσε ότι η χρήση δακρυγόνων από την αστυνομία μέσα στο ποδοσφαιρικό γήπεδο Kanjuruhan στην Ανατολική Ιάβα της Ινδονησίας τον Οκτώβριο του 2022 ήταν ο κύριος παράγοντας που προκάλεσε έναν τραυματισμό κατά τον οποίο έχασαν τη ζωή τους 132 άνθρωποι σε μια από τις χειρότερες καταστροφές αθλητικών εκδηλώσεων στον κόσμο.

Η Lucila Santos από το International Network of Civil Liberties (INCLO)  δήλωσε: «Μια συνθήκη εμπορίου χωρίς βασανιστήρια θα μπορούσε να αποσύρει από την κυκλοφορία τα εγγενώς καταχρηστικά όπλα και να συμβάλει στην πρόληψη των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που συμβαίνουν στους δρόμους στο πλαίσιο διαδηλώσεων. Χωρίς ισχυρούς διεθνείς εμπορικούς ελέγχους με βάση τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι διαδηλώτριες/-ωτές σε όλη τη Λατινική Αμερική θα συνεχίσουν να υφίστανται σοβαρά σωματικά και ψυχολογικά τραύματα».