ΥΕΜΕΝΗ: ΒΑΛΤΕ ΤΕΛΟΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΡΙΚΗ ΚΗΔΕΜΟΝΙΑ ΩΣ ΟΡΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΦΥΛΑΚΙΣΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ

Η διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση (IRG) και οι de facto αρχές των Χούθι πρέπει να απελευθερώσουν τις γυναίκες που έχουν ολοκληρώσει τις ποινές τους στη φυλακή αλλά παραμένουν αυθαίρετα κρατούμενες επειδή δεν υπάρχει άντρας κηδεμόνας για να τις απελευθερώσει, δήλωσε η Διεθνής Αμνηστία.

Οι σωφρονιστικές αρχές σε όλη την Υεμένη κρατούν στη φυλακή γυναίκες που έχουν ολοκληρώσει τις ποινές τους εάν δεν υπάρχει άντρας κηδεμόνας να τις συνοδεύσει κατά την απελευθέρωσή τους, ή τις απελευθερώνουν μόνο προς καταφύγια γυναικών εάν οι οικογένειές τους αρνούνται να τις δεχτούν. Η εξάρτηση της αποφυλάκισης των γυναικών από την έγκριση ενός άντρα κηδεμόνα είναι μια συνήθης πρακτική που εφαρμόζεται πολύ πριν από την έναρξη της ένοπλης σύγκρουσης το 2015.

«Είναι απαράδεκτο το γεγονός ότι οι αρχές στην Υεμένη εξακολουθούν να θεωρούν και να αντιμετωπίζουν τις γυναίκες ως ατελή άτομα, χωρίς αυτενέργεια, τα οποία πρέπει να συνοδεύονται από άντρες κηδεμόνες στην καθημερινότητά τους. Οι εθιμικές παραδόσεις πρέπει να εξελίσσονται, όπως και οι κοινωνίες, ώστε να διασφαλίζεται ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας», δήλωσε η Grazia Careccia, αναπληρώτρια περιφερειακή διευθύντρια της Διεθνούς Αμνηστίας για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική.

«Οι σωφρονιστικές αρχές πρέπει να απελευθερώσουν αμέσως τις γυναίκες, και όλα τα άτομα, που κρατούνται πέραν της ολοκλήρωσης της ποινής τους, ακολουθώντας τον Ποινικό Κώδικα της Υεμένης, το σύνταγμα και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το διεθνές δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Θα πρέπει να τερματίσουν την αδικαιολόγητη στέρηση της ελευθερίας και όλες τις μορφές έμφυλων διακρίσεων».

Η Διεθνής Αμνηστία πήρε συνέντευξη από μία γυναίκα που δεν είχε άντρα κηδεμόνα πρόθυμο να τη συνοδεύσει έξω από τη φυλακή και αντ' αυτού αφέθηκε ελεύθερη σε καταφύγιο στην επαρχία Τάιζ, από έναν πρώην υπάλληλο της κεντρικής φυλακής της Σαναά, από δύο δικηγόρους, από τη διευθύντρια ενός καταφυγίου γυναικών στην επαρχία Ταΐζ και από δύο επόπτες καταφυγίων γυναικών στις επαρχίες Άντεν και Σαναά.

«Αδύνατον να φύγουν χωρίς άντρα κηδεμόνα»

Ένας πρώην σωφρονιστικός υπάλληλος που εργαζόταν στην ελεγχόμενη από τους Χούθι κεντρική φυλακή της Σαναά εξήγησε πώς ο περιορισμός του άντρα κηδεμόνα παραβιάζει τα δικαιώματα των γυναικών.

«Λένε ότι είναι αδύνατο να φύγουν χωρίς άντρα κηδεμόνα. Μια γυναίκα κρατήθηκε αυθαίρετα για πέντε χρόνια μετά την ολοκλήρωση της ποινής της, μια άλλη κρατήθηκε για δύο μήνες μέχρι να έρθει ο γιος της από το εξωτερικό για να τη συνοδεύσει έξω από τη φυλακή. Μια γυναίκα αφέθηκε ελεύθερη στον πατέρα της το 2019 μόνο και μόνο για να σκοτωθεί από αυτόν μια εβδομάδα αργότερα».
 

Δύο δικηγόροι από την Υεμένη δήλωσαν στη Διεθνή Αμνηστία ότι η πρακτική αυτή δεν διαθέτει νομική βάση, αλλά έχει τις ρίζες της μόνο στους κοινωνικούς κανόνες.

Ένας δικηγόρος δήλωσε: «Ο νόμος απαγορεύει την κράτηση μετά την ολοκλήρωση της ποινής ανεξάρτητα από το φύλο του ατόμου. Χρειαζόμαστε κοινοτική πίεση από οργανώσεις και ακτιβίστριες/-ιστές για να τερματιστεί αυτή η πρακτική».

Η Σύμβαση για την Εξάλειψη Όλων των Μορφών Διακρίσεων κατά των Γυναικών (CEDAW) αναγνωρίζει ρητά τα επιβλαβή κοινωνικά και πολιτιστικά πρότυπα ως πηγή πολλών παραβιάσεων των δικαιωμάτων των γυναικών. Υποχρεώνει τα κράτη να λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα για την εξάλειψη αυτών των προτύπων και την πρόληψη των έμφυλων και των διαθεματικών διακρίσεων, της έμφυλης βίας και άλλων συναφών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

«Δεν είχα πουθενά να στραφώ παρά μόνο στο καταφύγιο»

Η «Radiya» ολοκλήρωσε την ποινή φυλάκισής της στις κεντρικές φυλακές Ταΐζ το 2022, αλλά δεν είχε κανέναν άντρα κηδεμόνα πρόθυμο να τη συνοδεύσει έξω από τη φυλακή. Είχε πάρει διαζύγιο από τον σύζυγό της και η οικογένειά της την αποκήρυξε λόγω κοινωνικού στιγματισμού. Η διοίκηση της κεντρικής φυλακής στην επαρχία Ταΐζ δεν την αποφυλάκισε και την έστειλε αντ' αυτού σε τοπικό καταφύγιο γυναικών, στο Κέντρο Προστασίας και Αποκατάστασης Γυναικών και Κοριτσιών.

Το 2021, η «Radiya» βιάστηκε από τον γείτονά της στο σπίτι της, ενώ ο σύζυγος και τα τρία παιδιά της έλειπαν. Τα πεθερικά της την κατηγόρησαν για μοιχεία και την κατήγγειλαν στις αρχές. Καταδικάστηκε για μοιχεία και πέρασε έναν χρόνο στη φυλακή. Η αντιμετώπιση της μοιχείας ως ποινικό αδίκημα αποτελεί παραβίαση του δικαιώματος των γυναικών στην ιδιωτική ζωή και παραβίαση της απαγόρευσης της Σύμβασης για την Εξάλειψη Όλων των Μορφών Διακρίσεων κατά των Γυναικών για τις διακρίσεις στην οικογένεια.

Η «Radiya» βρίσκεται στο καταφύγιο εδώ και 7 μήνες. Εκπαιδεύεται για να γίνει μοδίστρα, αλλά δεν αισθάνεται ακόμη έτοιμη να φύγει από το καταφύγιο ή να αναζητήσει εργασία.

Δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία: «Φυλακίστηκα επειδή με βίασαν. Με την αποφυλάκιση με έστειλαν στο καταφύγιο επειδή ο σύζυγός μου με χώρισε και η οικογένειά μου δεν με δέχτηκε πίσω. Αισθάνομαι καταπιεσμένη και βαθιά λυπημένη. Έχασα τα παιδιά μου, τον σύζυγό μου, και η οικογένειά μου με εγκατέλειψε. Έχω κατάθλιψη. Δεν είχα πουθενά αλλού να στραφώ εκτός από το καταφύγιο. Ελπίζω ότι θα χτίσω μια νέα ζωή και θα βρω δουλειά αφού φύγω από το καταφύγιο».

Η διεύθυνση του καταφυγίου δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία: «Ιδρύσαμε αυτό το καταφύγιο το 2020 και καταφέραμε να μεταφέρουμε εδώ όλες τις γυναίκες που είχαν ολοκληρώσει τις ποινές τους -  η εισαγγελία διευκόλυνε αυτή [τη διαδικασία]. Τότε ήταν 23 γυναίκες».

«Αυτές οι γυναίκες πρέπει να υποστηριχτούν και να τους προσφερθεί αποκατάσταση για να μπορέσουν να επανενταχθούν στην κοινωνία. Το κάνουμε αυτό επειδή η κοινωνία απορρίπτει τις γυναίκες μετά τη φυλάκισή τους».

Το καταφύγιο Ταΐζ φιλοξενεί σήμερα 7 γυναίκες που αποφυλακίστηκαν, ενώ το καταφύγιο του Άντεν φιλοξενεί 2 γυναίκες και το καταφύγιο της Σαναά 3.

Στα καταφύγια, οι γυναίκες περνούν από ένα πρόγραμμα αποκατάστασης που τις βοηθά να αποκτήσουν ή να ενισχύσουν τις επαγγελματικές τους δεξιότητες. Ορισμένες γυναίκες παντρεύονται και φεύγουν από το καταφύγιο και άλλες μένουν μέχρι να βρουν δουλειά. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η διοίκηση του καταφυγίου καταφέρνει να συμφιλιώσει τις γυναίκες με τις οικογένειές τους ώστε να επιστρέψουν στο σπίτι τους.

Τα καταφύγια γυναικών συντονίζονται με τη διοίκηση των φυλακών και το γραφείο του εισαγγελέα για να εξασφαλίσουν την αποφυλάκιση των γυναικών προς τα καταφύγια. Μόλις μια γυναίκα είναι έτοιμη να εγκαταλείψει οριστικά το καταφύγιο, πρέπει να ειδοποιηθούν οι αρχές των φυλακών, παρά την έλλειψη νομικής βάσης για την αποτροπή της εξόδου της.

Η δημιουργία καταφυγίων δεν αντιμετωπίζει τις ανάγκες άλλων γυναικών που κρατούνται αυθαίρετα στις φυλακές πέραν της ολοκλήρωσης της ποινής τους, οι οποίες έχουν το δικαίωμα να αποφυλακιστούν και όχι να τοποθετηθούν σε καταφύγιο.

«Η αντρική κηδεμονία αποτελεί εργαλείο κοινωνικού ελέγχου της ζωής και των ελευθεριών των γυναικών και δεν πρέπει να νομιμοποιείται μέσω τέτοιων πρακτικών. Οι αρχές πρέπει να εργαστούν για την εξάλειψη των διακρίσεων εις βάρος των γυναικών τερματίζοντας την αντρική κηδεμονία στον νόμο και στην πράξη, ακόμα και όταν αυτό απαιτεί την αμφισβήτηση των υφιστάμενων κοινωνικών κανόνων. Πρέπει να ανοίξουν καταφύγια για τις γυναίκες που κινδυνεύουν, αλλά και να διασφαλίσουν ότι καμία γυναίκα δεν αναγκάζεται να διαμείνει εκεί χωρίς τη συγκατάθεσή της», δήλωσε η Grazia Careccia.