ΙΡΑΝ: ΑΝΑΤΡΙΧΙΑΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΘΑΝΑΤΙΚΗΣ ΠΟΙΝΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΒΙΑΙΗ ΚΑΤΑΣΤΟΛΗ ΤΗΣ ΕΞΕΓΕΡΣΗΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

Οι ιρανικές αρχές επιδιώκουν τη θανατική ποινή για τουλάχιστον 21 άτομα σε εικονικές δίκες που έχουν σχεδιαστεί για να εκφοβίσουν όσες/-ους συμμετέχουν στη λαϊκή εξέγερση που συγκλονίζει το Ιράν από τον Σεπτέμβριο και να αποτρέψουν άλλες/-ους από το να συμμετάσχουν στο κίνημα, δήλωσε σήμερα η Διεθνής Αμνηστία.

Από τις 13 Νοεμβρίου, οι αρχές ανακοίνωσαν, σε ξεχωριστές ανακοινώσεις, ότι Επαναστατικά Δικαστήρια στην Τεχεράνη καταδίκασαν σε θάνατο 5 μη κατονομαζόμενα άτομα για «εχθρότητα κατά του Θεού» (moharebeh) και «διαφθορά επί της γης» (efsad-e fel arz) για τις πράξεις που αποκάλεσαν εμπρησμό, καταστροφή περιουσίας και θανατηφόρα επίθεση εναντίον μέλους των δυνάμεων ασφαλείας κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων στην επαρχία της Τεχεράνης. Από τις 29 Οκτωβρίου, τα κρατικά μέσα ενημέρωσης αναφέρονται τακτικά στη δίκη 9 αντρών με κατηγορίες που σχετίζονται με διαδηλώσεις και επισύρουν τη θανατική ποινή. Δεν είναι σαφές αν τα 5 μη κατονομαζόμενα άτομα που καταδικάστηκαν σε θάνατο είναι μεταξύ των 9 αντρών. Τουλάχιστον άλλα 12 άτομα, μεταξύ των οποίων και 1 γυναίκα, αντιμετωπίζουν επίσης κατηγορίες με την εσχάτη των ποινών σε σχέση με τις διαδηλώσεις.

Η Διεθνής Αμνηστία εξέδωσε λεπτομερή ανάλυση σχετικά με τις υποθέσεις των 21 ατόμων που κινδυνεύουν και υπογράμμισε τη βαθιά προβληματική φύση των διαδικασιών που ακολουθούνται από τα Επαναστατικά Δικαστήρια εν μέσω των σοκαριστικών εκκλήσεων των αρχών για ταχείες δίκες και δημόσιες εκτελέσεις.

«Οι ιρανικές αρχές πρέπει να ακυρώσουν αμέσως όλες τις θανατικές καταδίκες, να απέχουν από την επιδίωξη επιβολής της θανατικής ποινής και να αποσύρουν όλες τις κατηγορίες εναντίον όσων συνελήφθησαν για την ειρηνική συμμετοχή τους σε διαδηλώσεις. Η θανατική ποινή είναι η έσχατη, η πιο σκληρή, απάνθρωπη και εξευτελιστική τιμωρία, ενώ η αποτρόπαια φύση της επιδεινώνεται περαιτέρω από μια θεμελιωδώς προβληματική ποινική δίκη που στερείται διαφάνειας ή ανεξαρτησίας», δήλωσε η Diana Eltahawy, αναπληρώτρια διευθύντρια της Διεθνούς Αμνηστίας για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική.

«Δύο μήνες μετά την έναρξη της λαϊκής εξέγερσης και τρία χρόνια μετά τις διαδηλώσεις του Νοεμβρίου 2019, η κρίση ατιμωρησίας που επικρατεί στο Ιράν επιτρέπει στις ιρανικές αρχές όχι μόνο να συνεχίζουν να εκτελούν μαζικούς φόνους αλλά και να κλιμακώσουν τη χρήση της θανατικής ποινής ως εργαλείο πολιτικής καταστολής. Τα κράτη-μέλη του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ που θα πραγματοποιήσουν ειδική σύνοδο για το Ιράν αυτή την εβδομάδα πρέπει να δημιουργήσουν επειγόντως έναν μηχανισμό έρευνας και λογοδοσίας για να αντιμετωπίσουν αυτή την ολοσχερή επίθεση κατά του δικαιώματος στη ζωή και κατά άλλων ανθρωπίνων δικαιωμάτων».

Η Διεθνής Αμνηστία φοβάται ότι πολλά άλλα άτομα κινδυνεύουν να βρεθούν αντιμέτωπα με τη θανατική ποινή, δεδομένων των χιλιάδων συλληφθέντων και του αριθμού των κατηγορητηρίων που έχουν εκδοθεί από τις αρχές.

Η Διεθνής Αμνηστία προτρέπει όλες τις κυβερνήσεις με πρεσβείες στο Ιράν να στείλουν αμέσως παρατηρητές υψηλού επιπέδου σε όλες τις εν εξελίξει δίκες όπου οι κατηγορούμενοι κινδυνεύουν να καταδικαστούν σε θάνατο. Οι ιρανικές αρχές έχουν δηλώσει ότι οι δίκες αυτές θα είναι δημόσιες. 

Άτομα που αντιμετωπίζουν τη θανατική ποινή λόγω συμμετοχής σε διαμαρτυρίες

Οι υποθέσεις των 21 ατόμων που κινδυνεύουν με θανατική ποινή βρίσκονται σε διάφορα στάδια και διεξάγονται ενώπιον διαφόρων δικαστηρίων. Οι υποθέσεις των καταδικασθέντων σε θάνατο μπορούν να προσβληθούν ενώπιον του Ανώτατου Δικαστηρίου.

Έξι άντρες που κατηγορούνται για «εχθρότητα κατά του Θεού» (mohraebeh) ή «διαφθορά επί γης» (efsad-e fel arz) έχουν παραπεμφθεί σε Επαναστατικό Δικαστήριο της Τεχεράνης για ομαδική δίκη. Τα ονόματά τους είναι Mohammad Ghobadlou, Saman Seydi (Yasin), Saeed Shirazi, Mohammad Boroughani, Abolfazl Mehri Hossein Hajilou και Mohsen Rezazadeh Gharagholou. Τρεις άλλοι άντρες, ο Sahand Nourmohammad-Zadeh, ο Mahan Sedarat Madani και ο Manouchehr Mehman-Navaz, αντιμετωπίζουν ξεχωριστές δίκες ενώπιον Επαναστατικών Δικαστηρίων στην Τεχεράνη για φερόμενη εγκληματική συμπεριφορά που ισοδυναμεί με «εχθρότητα κατά του Θεού» (mohraebeh). Σε 8 από αυτές τις υποθέσεις, οι κατηγορίες που επισύρουν τη θανατική ποινή δεν περιλαμβάνουν κατηγορίες για ανθρωποκτονία εκ προθέσεως και προέρχονται κυρίως από πράξεις που περιγράφονται ως βανδαλισμός, καταστροφή δημόσιας ή/και ιδιωτικής περιουσίας, εμπρησμός και διατάραξη της δημόσιας τάξης.

Αν και οι αρχές δεν έχουν αποκαλύψει την ταυτότητα των πέντε ατόμων που ανακοινώθηκε επίσημα ότι καταδικάστηκαν σε θάνατο, οι πληροφορίες που αποκαλύφθηκαν σχετικά με τις κατηγορίες τους οδήγησαν τις/τους ακτιβίστριες/-ιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων να πιστεύουν ότι τα μη κατονομαζόμενα αυτά άτομα είναι οι Mohammad Ghobadlou, Manouchehr Mehman Navaz, Mahan Sedarat Madani, Mohammad Boroughani και Sahand Nourmohammad-Zadeh.

Έντεκα άλλα άτομα αντιμετωπίζουν επίσης δίκη με την κατηγορία της «διαφθοράς επί γης» (efsad-e fel arz) ενώπιον Επαναστατικού Δικαστηρίου στο Karaj της επαρχίας Alborz. Μεταξύ αυτών είναι ένα παντρεμένο ζευγάρι, η Farzaneh Ghare-Hasanlou και ο Hamid Ghare-Hasanlou, ο οποίος είναι γιατρός. 

Η Διεθνής Αμνηστία γνωρίζει επίσης για έναν άλλο άντρα, τον 26χρονο Parham Parvari από την κουρδική μειονότητα του Ιράν, ο οποίος κατηγορείται για «εχθρότητα κατά του Θεού» σε σχέση με τις διαδηλώσεις. Σύμφωνα με την οικογένειά του, ήταν παρευρισκόμενος που συνελήφθη βίαια στην Τεχεράνη ενώ επέστρεφε στο σπίτι του από τη δουλειά του κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων. 

Υπάρχουν ενδείξεις ότι τουλάχιστον 3 άτομα έχουν υποβληθεί σε βασανιστήρια και άλλη κακομεταχείριση και ότι χρησιμοποιήθηκαν εναντίον των κατηγορουμένων στο δικαστήριο «ομολογίες» που επηρεάστηκαν από βασανιστήρια.

 Άρνηση του δικαιώματος σε δίκαιη δίκη

Οι τεκμηριωμένες παραβιάσεις του δικαιώματος σε δίκαιη δίκη κατά των 21 ατόμων περιλαμβάνουν την άρνηση του δικαιώματος πρόσβασης σε δικηγόρο της επιλογής τους από τη στιγμή της σύλληψης και καθ' όλη τη διάρκεια της έρευνας και της δίκης, την άρνηση του δικαιώματος να θεωρείται κανείς αθώος, να σιωπά και να μην εξαναγκάζεται να ενοχοποιηθεί ή να ομολογήσει την ενοχή του. Οι κατηγορούμενοι στερούνται συστηματικά και τακτικά το δικαίωμα να προστατεύονται από βασανιστήρια και άλλη κακομεταχείριση, να έχουν πλήρη πρόσβαση σε σχετικά αποδεικτικά στοιχεία και να λαμβάνουν δίκαιη, δημόσια ακρόαση ενώπιον αρμόδιου, ανεξάρτητου και αμερόληπτου δικαστηρίου.

Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, η επιβολή της θανατικής ποινής μετά από άδικη δίκη παραβιάζει το δικαίωμα στη ζωή και την απόλυτη απαγόρευση των βασανιστηρίων και άλλων μορφών κακομεταχείρισης.

Οι αξιωματούχοι ζητούν ταχείες δίκες και δημόσιες εκτελέσεις

Μια κοινοβουλευτική δήλωση από 227 από τους 290 Ιρανούς βουλευτές κάλεσε τη δικαιοσύνη να «μη δείξει καμία επιείκεια» στις/στους διαδηλώτριες/-ωτές εκδίδοντας επειγόντως θανατικές καταδίκες εναντίον τους ως «μάθημα» για τους άλλους. Ο επικεφαλής του δικαστικού σώματος Gholamhossein Mohseni-Ejei ζήτησε ταχείες δίκες και τιμωρίες, συμπεριλαμβανομένων των εκτελέσεων. 

Σύμφωνα με επίσημο έγγραφο που εξέτασε η Διεθνής Αμνηστία, στις 9 Οκτωβρίου, ο Γενικός Εισαγγελέας της χώρας, Mohammad Jafar Montazeri, έδωσε εντολή στις εισαγγελικές αρχές να επισπεύσουν την ποινική διαδικασία κατά του Mohammad Ghobadlou. Σε άλλο επίσημο έγγραφο, με ημερομηνία 29 Σεπτεμβρίου, ανώτερος αρχηγός της αστυνομίας ζήτησε να ολοκληρωθεί η δίκη του Mohammad Ghobadlou «στο συντομότερο δυνατό χρόνο» και να εκτελεστεί η θανατική του ποινή δημοσίως ως «μια εγκάρδια χειρονομία προς τις δυνάμεις ασφαλείας».

Ιστορικό

Το Ιράν συγκλονίζεται από μια πανεθνική λαϊκή εξέγερση κατά του συστήματος της Ισλαμικής Δημοκρατίας μετά τον θάνατο υπό κράτηση της Mahsa (Zhina) Amini από τα χέρια της ιρανικής αστυνομίας ηθικής στις 16 Σεπτεμβρίου 2022. Οι δυνάμεις ασφαλείας απάντησαν με παράνομη βία, συμπεριλαμβανομένης θανατηφόρας βίας, σκοτώνοντας εκατοντάδες άντρες, γυναίκες και παιδιά και τραυματίζοντας χιλιάδες άλλους.

Σύμφωνα με αρχείο ήχου που διέρρευσε και περιήλθε στην κατοχή του BBC Persian, οι αρχές συνέλαβαν αυθαίρετα 15.000 έως 16.000 άτομα στο πρώτο κύμα συλλήψεων από την έναρξη των διαδηλώσεων. Μεταξύ των συλληφθέντων περιλαμβάνονται διαδηλώτριες/-ωτές, δημοσιογράφοι, υπερασπίστριες/-ιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αντιφρονούντες, φοιτήτριες/-ητές και μαθήτριες/-ητές, ενώ πολλοί έχουν υποστεί αναγκαστική εξαφάνιση, κράτηση χωρίς επικοινωνία, βασανιστήρια και άλλη κακομεταχείριση, καθώς και άδικες δίκες.

Στις 8 Νοεμβρίου 2022, η ιρανική δικαιοσύνη ανακοίνωσε ότι μόνο στην επαρχία της Τεχεράνης είχαν εκδοθεί 1.024 κατηγορητήρια σε σχέση με τις διαδηλώσεις, χωρίς να παράσχει περαιτέρω λεπτομέρειες σχετικά με τις κατηγορίες.