ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΩΝΤΑΣ ΤΟ ΛΑΘΟΣ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΓΙΑ ΝΑ ΓΙΝΕΙ Η ΔΟΥΛΕΙΑ: ΤΕΣΣΕΡΑ ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΡΑΤΩΝ ΣΤΟΝ ΚΟΒΙΝΤ
της Carrie Eisert, συμβούλου πολιτικής της Διεθνούς Αμνηστίας για θέματα φύλου, φυλετικής δικαιοσύνης, προσφυγισσών/-ύγων και μεταναστριών/-ών
Τον Μάρτιο του 2020, καθώς ο κόσμος άρχισε να κλείνει λόγω της ταχείας εξάπλωσης του κόβιντ, το προσωπικό της Διεθνούς Αμνηστίας έσπευδε να παραδώσει την πρώτη μας αξιολόγηση σχετικά με τις υποχρεώσεις των κρατών όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα στο πλαίσιο μιας παγκόσμιας πανδημίας. Ένας καταιγισμός δραστηριοτήτων και συνεργασιών κατέληξε στην πρώτη μας δημόσια δήλωση στις 12 Μαρτίου, την ώρα που αποχαιρετούσαμε το γραφείο, με φορητούς υπολογιστές και απολυμαντικά χεριών στα χέρια, με ένα σχέδιο εργασίας από το σπίτι που επρόκειτο να διαρκέσει μόλις δύο εβδομάδες.
Περισσότερα από δύο χρόνια (κυρίως) απομακρυσμένης εργασίας αργότερα, είμαστε έτοιμες/-οι να μοιραστούμε την έκθεσή μας, με τίτλο «Δεν υπάρχει βοήθεια για την κοινότητά μας: Ο αντίκτυπος της αντίδρασης των κρατών στον κόβιντ επί των ομάδων που πλήττονται από την άδικη ποινικοποίηση». Προϊόν συμμετοχικής έρευνας διάρκειας άνω των 20 μηνών με 54 οργανώσεις που καθοδηγούνται από την κοινότητα σε 28 χώρες, εξηγεί πώς οι κυβερνητικές αντιδράσεις που είδαν ανθρώπους να τους επιβάλλονται πρόστιμα, να συλλαμβάνονται και να φυλακίζονται για μη συμμόρφωση με τα μέτρα δημόσιας υγείας, είχαν δυσανάλογο αντίκτυπο στις πιο περιθωριοποιημένες και ποινικοποιημένες κοινότητες της κοινωνίας. Οι επιζήμιες συνέπειες για ομάδες όπως τα ΛΟΑΤΙ άτομα στη Ζάμπια και το Κιργιστάν, οι εργαζόμενες/-οι στο σεξ στην Αργεντινή και τη Γαλλία, τα άτομα που κάνουν χρήση ναρκωτικών στο Μεξικό και τα άτομα που χρειάζονται άμβλωση στην Ινδία, είναι μερικές μόνο από αυτές που περιλαμβάνονται.
Από την αρχή αυτής της έρευνας, ο άνισος αντίκτυπος του κόβιντ σε ορισμένες ομάδες, καθώς και τα ζητήματα του στίγματος και των διακρίσεων, ήταν τα πρώτα που είχαμε στο μυαλό μας. Οδηγηθήκαμε από μια σειρά ερωτημάτων σχετικά με τις πιθανές συνέπειες των κατασταλτικών μέτρων του κόβιντ: Ποια άτομα θα επηρεάζονταν περισσότερο από τις ταξιδιωτικές απαγορεύσεις και τους περιορισμούς; Θα μπορούσαν οι άνθρωποι που ζουν σε συνθήκες φτώχειας ή βιώνουν την έλλειψη στέγης να διαχειριστούν τις εντολές «παραμονής στο σπίτι» χωρίς τους απαραίτητους πόρους; Ποιες θα ήταν οι επιπτώσεις σε άτομα που χρειάζονται πρόσβαση σε συγκεκριμένες υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης, όπως η άμβλωση, η θεραπεία με ναρκωτικά, η υγειονομική περίθαλψη που επιβεβαιώνει το φύλο ή η θεραπεία για τον HIV;
Με βάση τις ανησυχίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα που προέκυψαν σε προηγούμενες επιδημίες, γνωρίζαμε ότι όταν τα κράτη χρησιμοποιούν τιμωρητικές πολιτικές για να επιτύχουν στόχους δημόσιας υγείας, σπάνια πρόκειται για μια νικηφόρα στρατηγική.
Και έτσι αποδείχτηκε για άλλη μια φορά. Η έρευνά μας δείχνει ότι οι κυβερνήσεις απέτυχαν σε μεγάλο βαθμό να διδαχτούν από προηγούμενες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης για τη δημόσια υγεία σχετικά με τη σημασία του σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων και της συνεργασίας με τις κοινότητες για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και αλληλεγγύης.
Η Διεθνής Αμνηστία καλεί τις κυβερνήσεις να θέσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα στο επίκεντρο όλων των μελλοντικών αντιδράσεων κατά της πανδημίας. Ακολουθούν τα τέσσερα σημαντικότερα μαθήματα που πρέπει να ληφθούν υπόψη.
Μη χρησιμοποιείτε την τιμωρία για την προώθηση της δημόσιας υγείας
Οι κυβερνήσεις έδωσαν προτεραιότητα στην τιμωρία έναντι της υποστήριξης και χρησιμοποίησαν δυνάμεις ασφαλείας για την επιβολή κανόνων δημόσιας υγείας. Αυτό σήμαινε ότι οι άνθρωποι που δεν μπορούσαν εύκολα να απομονωθούν και να «μείνουν στο σπίτι», όπως όσες/-οι βιώνουν την έλλειψη στέγης ή οι εργαζόμενες/-οι στο σεξ που έπρεπε να βγουν για να εργαστούν, τέθηκαν σε ακόμα μεγαλύτερο κίνδυνο ποινικοποίησης και πλήθους παραβιάσεων των ανθρώπινων δικαιωμάτων από τις αρχές.
Διασφαλίστε ότι όλες/-οι υποστηρίζονται
Η άμβλωση, η αντισύλληψη, η υγειονομική περίθαλψη που επιβεβαιώνει το φύλο και οι υπηρεσίες μείωσης της βλάβης για τα άτομα που κάνουν χρήση ναρκωτικών αποτελούν «βασικές» υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης. Ωστόσο, η αποτυχία των κυβερνήσεων να τις αντιμετωπίσουν ως τέτοιες κατά τη διάρκεια της πανδημίας σήμαινε ότι τα άτομα που χρειάζονταν αυτές τις υπηρεσίες αντιμετώπιζαν περιττά εμπόδια και στερούνταν υποστήριξης που θα τους επέτρεπε να παραμείνουν ασφαλείς και να συμμορφωθούν καλύτερα με τους περιορισμούς του κόβιντ.
Αντιμετωπίστε τους παράγοντες περιθωριοποίησης και αποκλεισμού
Το στίγμα που συνδέεται με την ποινικοποίηση σήμαινε ότι πολλές περιθωριοποιημένες κοινότητες ήταν αποδιοπομπαίοι τράγοι για την υποτιθέμενη εξάπλωση του ιού. Αυτό με τη σειρά του αποθάρρυνε τους ανθρώπους από το να αναζητήσουν υγειονομική περίθαλψη και κοινωνική προστασία, επειδή φοβούνταν ότι θα κριθούν, θα συλληφθούν, θα κρατηθούν ή θα τιμωρηθούν με άλλον τρόπο.
Διασφαλίστε τη συμμετοχή περιθωριοποιημένων ατόμων και κοινοτήτων
Η άδικη ποινικοποίηση δημιούργησε εμπόδια στην ουσιαστική διαβούλευση και συμμετοχή ατόμων και οργανώσεων, των οποίων η τεχνογνωσία και η εμπειρία θα μπορούσαν να είχαν ενημερώσει και να είχαν βελτιώσει την αντιμετώπιση της πανδημίας. Η εστίαση στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων θα ωφελούσε την υγεία και την ευημερία όλων.
