ΚΑΤΑΡ: Η FIFA ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΙΣΟΦΑΡΙΣΕΙ ΤΟ ΧΡΗΜΑΤΙΚΟ ΕΠΑΘΛΟ ΤΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΚΥΠΕΛΛΟΥ ΥΨΟΥΣ 440 ΕΚΑΤ. ΔΟΛΑΡΙΩΝ ΓΙΑ ΝΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΕΙ ΜΕΓΑΛΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ/ΤΟΥΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ/-ΟΥΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΡΙΕΣ/-ΕΣ ΕΡΓΑΤΡΙΕΣ/-ΕΣ

Η FIFA θα πρέπει να διαθέσει τουλάχιστον 440 εκατ. δολάρια για να παράσχει αποζημίωση στις/στους εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστριες/-ες εργάτριες/-ες που έχουν υποστεί παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων στο Κατάρ κατά τη διάρκεια των προετοιμασιών για το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2022, αναφέρει η Διεθνής Αμνηστία σε νέα έκθεσή της σήμερα, έξι μήνες πριν από την έναρξη του τουρνουά.

Σε ανοιχτή επιστολή που συνοδεύει την έκθεση, η Διεθνής Αμνηστία και ένας συνασπισμός οργανώσεων ανθρώπινων δικαιωμάτων, συνδικάτων και ομάδων φιλάθλων κάλεσαν τον πρόεδρο της FIFA Gianni Infantino να συνεργαστεί με το Κατάρ για τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου προγράμματος αποκατάστασης. Εκτός από την παροχή αποζημίωσης για όλες τις εργασιακές παραβιάσεις που σχετίζονται με τη διοργάνωση του τουρνουά στο Κατάρ, θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι οι παραβιάσεις δεν θα επαναληφθούν, τόσο στο Κατάρ όσο και σε μελλοντικά τουρνουά.

Για να αποκατασταθεί η σειρά των παραβιάσεων που διαπράττονται από το 2010, όταν η FIFA ανέθεσε τα δικαιώματα φιλοξενίας στο Κατάρ χωρίς να απαιτήσει καμία βελτίωση στην προστασία των εργαζομένων, οι οργανώσεις κάλεσαν τη FIFA να αναπληρώσει τουλάχιστον τα 440 εκατ. δολάρια που μοιράζει σε χρηματικά έπαθλα στο Παγκόσμιο Κύπελλο.

«Δεδομένου του ιστορικού των παραβιάσεων των ανθρώπινων δικαιωμάτων στη χώρα, η FIFA γνώριζε –­ή θα έπρεπε να γνωρίζει– τους προφανείς κινδύνους για τις/τους εργαζόμενες/-ους όταν ανέθεσε το τουρνουά στο Κατάρ. Παρ’ όλα αυτά, δεν υπήρξε ούτε μία αναφορά στις/στους εργαζόμενες/-ους ή στα ανθρώπινα δικαιώματα κατά την αξιολόγηση της υποψηφιότητας του Κατάρ και δεν τέθηκαν όροι για την προστασία των εργαζομένων. Από τότε η FIFA έχει κάνει πάρα πολύ λίγα για να αποτρέψει ή να μετριάσει αυτούς τους κινδύνους», δήλωσε η Agnès Callamard, γενική γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας.

«Κλείνοντας τα μάτια στις προβλέψιμες παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων και αποτυγχάνοντας να τις σταματήσει, η FIFA συνέβαλε αναμφισβήτητα στην εκτεταμένη κακοποίηση των μεταναστριών/-ών εργατριών/-ων που συμμετείχαν σε έργα τα οποία σχετίζονται με το Παγκόσμιο Κύπελλο στο Κατάρ, πολύ πέρα από τα στάδια και τα επίσημα ξενοδοχεία».

Το ποσό των 440 εκατ. δολαρίων είναι πιθανό να είναι το ελάχιστο αναγκαίο για να καλυφθεί μια σειρά δαπάνες αποζημίωσης και να υποστηριχθούν πρωτοβουλίες για την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων στο μέλλον, εκτιμά η Διεθνής Αμνηστία. Ωστόσο, το συνολικό ποσό για την επιστροφή των απλήρωτων μισθών, των εκβιαστικών αμοιβών πρόσληψης που πλήρωσαν εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενες/-οι και των αποζημιώσεων για τραυματισμούς και θανάτους μπορεί να καταλήξει να είναι υψηλότερο και θα πρέπει να αξιολογηθεί στο πλαίσιο μιας συμμετοχικής διαδικασίας με συνδικάτα, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας και άλλους.

«Παρόλο που μπορεί να είναι πολύ αργά για να εξαλειφθούν τα δεινά από τις παραβιάσεις του παρελθόντος, η FIFA και το Κατάρ μπορούν και πρέπει να δράσουν για να παράσχουν αποζημίωση και να αποτρέψουν περαιτέρω παραβιάσεις. Η παροχή αποζημίωσης στις/στους εργαζόμενες/-ους που έδωσαν τόσο πολλά για την πραγματοποίηση του τουρνουά και η λήψη μέτρων για να διασφαλιστεί ότι τέτοιες παραβιάσεις δεν θα επαναληφθούν ποτέ, θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντικό σημείο καμπής στη δέσμευση της FIFA να σεβαστεί τα ανθρώπινα δικαιώματα», δήλωσε η Agnès Callamard.

Ανεκπλήρωτες ευθύνες και υποχρεώσεις

Η FIFA έχει την ευθύνη, όπως εκφράζεται στις Κατευθυντήριες Αρχές του ΟΗΕ για τις Επιχειρήσεις και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και αναγνωρίζεται και από τις δικές της πολιτικές, να αποκαταστήσει τις παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων στις οποίες συνέβαλε. Η ευθύνη αυτή θα πρέπει να καλύπτει όχι μόνο τις/τους εργαζόμενες/-ους που κατασκευάζουν εγκαταστάσεις ειδικά για το ποδόσφαιρο, όπως τα γήπεδα και οι χώροι προπόνησης, τα διαπιστευμένα από τη FIFA ξενοδοχεία και το κέντρο μετάδοσης, αλλά και τις υπηρεσίες που απαιτούνται για τη λειτουργία αυτών των εγκαταστάσεων. Θα πρέπει επίσης να καλύπτει τις/τους εργαζόμενες/-ους που εμπλέκονται στην κατασκευή και τη συντήρηση των μεταφορών, των καταλυμάτων και άλλων υποδομών που απαιτούνται για τη φιλοξενία περισσότερων από ένα εκατομμύριο επισκεπτριών/-ών που αναμένεται να ταξιδέψουν στο Κατάρ για να παρακολουθήσουν το τουρνουά.

Αντιστοίχως, το Κατάρ είναι επίσης υποχρεωμένο να εξασφαλίζει την αποκατάσταση κάθε κακοποίησης στο έδαφός του, είτε αυτή συνδέεται με το Παγκόσμιο Κύπελλο είτε όχι. Ενώ έχει σημειωθεί κάποια πρόοδος τόσο μέσω των πρωτοβουλιών της Ανώτατης Επιτροπής για την Παραλαβή και την Κληρονομιά όσο και μέσω του εισαγωγικού προγράμματος εργασιακών μεταρρυθμίσεων του Κατάρ, το αντίστοιχο περιορισμένο πεδίο εφαρμογής τους και η αδύναμη επιβολή τους έχουν σημάνει ότι οι σοβαρές παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων εξακολουθούν να υφίστανται, και οι μετανάστριες/-ες εργαζόμενες/-οι έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε ένδικα μέσα. Τελικά, οι καταχρήσεις που υπέστησαν οι εργαζόμενες/-οι την τελευταία δεκαετία σε όλα τα έργα που απαιτούνται για το Παγκόσμιο Κύπελλο σε μεγάλο βαθμό δεν αντιμετωπίστηκαν.

«Για χρόνια, τα δεινά εκείνων που έκαναν δυνατό αυτό το Παγκόσμιο Κύπελλο έχουν περάσει κάτω από το χαλί. Είναι καιρός η FIFA και το Κατάρ να συνεργαστούν για να εκπονήσουν ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα αποκατάστασης που θα θέτει τις/τους εργαζόμενες/-ους στο επίκεντρο και θα διασφαλίζει ότι καμία βλάβη δεν θα μένει ανεπίλυτη», δήλωσε η Agnès Callamard.

«Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και με τον κανονισμό της ίδιας της FIFA, τόσο το Κατάρ όσο και η FIFA έχουν υποχρεώσεις και ευθύνες αντίστοιχα για την πρόληψη των παραβιάσεων των ανθρώπινων δικαιωμάτων και την παροχή αποζημίωσης στα θύματα. Το ταμείο αποκατάστασης που ζητούν η Διεθνής Αμνηστία και άλλοι οργανισμοί είναι απολύτως δικαιολογημένο, δεδομένης της κλίμακας των παραβιάσεων που έχουν διαπραχθεί, και αντιπροσωπεύει ένα μικρό κλάσμα των 6 δισ. δολαρίων που θα εισπράξει η FIFA από το τουρνουά».

Η Διεθνής Αμνηστία καλεί τη FIFA και το Κατάρ να καταρτίσουν ένα πρόγραμμα με την πλήρη συμμετοχή των εργαζομένων, των συνδικάτων, της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας και της κοινωνίας των πολιτών. Πρέπει επίσης να διδαχτούν από τις εμπειρίες άλλων προγραμμάτων αποκατάστασης, όπως το πρόγραμμα που ακολούθησε την καταστροφή του Rana Plaza το 2013 στο Μπαγκλαντές, κατά την οποία έχασαν τη ζωή τους περισσότεροι από 1.300 εργαζόμενες/-οι.

Πέρα από αυτό το τουρνουά, η Διεθνής Αμνηστία καλεί επίσης τη FIFA να εγγυηθεί ότι οι παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων των μεταναστριών/-ων εργαζομένων δεν θα επαναληφθούν, και να διασφαλίσει ότι η ανάθεση όλων των μελλοντικών τουρνουά και εκδηλώσεων θα ακολουθεί αυστηρή αξιολόγηση των κινδύνων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, μαζί με σαφή σχέδια δράσης για την πρόληψη και τον μετριασμό των πιθανών παραβιάσεων που θα εντοπιστούν. Νέα κριτήρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα χρησιμοποιήθηκαν στη διαδικασία υποβολής προσφορών για το Παγκόσμιο Κύπελλο FIFA 2026, αλλά δεν φαίνεται να εφαρμόστηκαν στις αποφάσεις για την ανάθεση του Παγκοσμίου Κυπέλλου Συλλόγων FIFA 2021 πρώτα στην Κίνα και στη συνέχεια στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Ιστορικό

Από το 2010, εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστριες/-ες εργάτριες/-ες αντιμετώπισαν παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων ενώ εργάζονταν για την κατασκευή των γηπέδων, των ξενοδοχείων, των μεταφορών και άλλων υποδομών που είναι απαραίτητες για τη διοργάνωση του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 2022. Η συντριπτική πλειονότητα των μεταναστριών/-ών εργατριών/-ών στο Κατάρ έχει, για παράδειγμα, καταβάλει παράνομες αμοιβές πρόσληψης που ξεπερνούν κατά μέσο όρο τα 1.300 δολάρια ανά εργαζόμενη/-ο για να εξασφαλίσει τη δουλειά της/του, ενώ πριν από το 2020 όλες/-οι είχαν περιορισμένη δυνατότητα να αλλάξουν δουλειά ή να εγκαταλείψουν τη χώρα. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων που αντιμετωπίζουν οι μετανάστριες/-ες εργαζόμενες/-οι στο Κατάρ, δείτε εδώ.

Από το 2018, το Κατάρ εισήγαγε μια σειρά σημαντικών μεταρρυθμίσεων στον τομέα της εργασίας που αποσκοπούν στη βελτίωση των δικαιωμάτων των εργαζομένων, αλλά η μη εφαρμογή τους σημαίνει ότι οι παραβιάσεις εξακολουθούν να υφίστανται. Βελτιώσεις για τις/τους εργαζόμενες/-ους σε επίσημους χώρους της FIFA, όπως τα στάδια, εισήχθησαν επίσης το 2014 μέσω των προτύπων ευημερίας των εργαζομένων της Ανώτατης Επιτροπής, αλλά τα πρότυπα αυτά δεν τηρούνται καθολικά και καλύπτουν μόνο μια μειοψηφία των εκατοντάδων χιλιάδων εργαζομένων σε έργα που σχετίζονται με το Παγκόσμιο Κύπελλο. Μια θετική πρωτοβουλία που δρομολογήθηκε από την Ανώτατη Επιτροπή το 2018 περιλαμβάνει μια συμφωνία με τους εργολάβους στις επίσημες τοποθεσίες του Παγκοσμίου Κυπέλλου για την επιστροφή των αμοιβών πρόσληψης 48.000 εργαζομένων, αν και αυτό παραμένει και πάλι μια μειοψηφία όλων των εργαζομένων που εργάστηκαν σε προγράμματα απαραίτητα για το Παγκόσμιο Κύπελλο.

Η απάντηση της FIFA στην έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας είναι διαθέσιμη στο παράρτημα της έκθεσης.