ΟΥΚΡΑΝΙΑ: ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΑ ΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΜΑΧΟΥΣ ΠΟΥ ΔΙΑΦΕΥΓΟΥΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΡΩΣΙΚΕΣ ΕΠΙΘΕΣΕΙΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΑΡΕΧΟΥΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ – ΝΕΕΣ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ

Οι άμαχοι των οποίων τα σπίτια έχουν καταστραφεί και άλλοι που φοβούνται για τη ζωή τους και αναγκάζονται να διαφύγουν από τους ρωσικούς βομβαρδισμούς πρέπει να έχουν πρόσβαση σε ασφαλή ανθρωπιστικά περάσματα, δήλωσε η Διεθνής Αμνηστία.

Μέχρι σήμερα, χιλιάδες άνθρωποι ζουν κάτω από παράνομους βομβαρδισμούς, ενώ εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί βίαια κατά τη διάρκεια των δύο εβδομάδων συγκρούσεων στην Ουκρανία. Η επίθεση των ρωσικών δυνάμεων κατά του άμαχου πληθυσμού και η αλόγιστη καταστροφή των υποδομών της καθημερινής ζωής παραβιάζουν τις Συμβάσεις της Γενεύης και το διεθνές δίκαιο των ανθρώπινων δικαιωμάτων και πρέπει να σταματήσουν.

Κατ' ελάχιστον, πρέπει να παρέχονται ασφαλή περάσματα διαφυγής. Κι όμως μέχρι σήμερα πολλά τέτοια περάσματα έχουν αποδειχτεί αναξιόπιστα και επικίνδυνα. Η Ουκρανία και η Ρωσία συμφώνησαν για πρώτη φορά στις 3 Μαρτίου να δημιουργήσουν ανθρωπιστικά περάσματα για τη διαφυγή πολιτών και την παράδοση ανθρωπιστικής βοήθειας, αλλά η εφαρμογή τους μέχρι σήμερα ήταν αργή και περιορισμένη. Είναι επείγον να παρασχεθεί ασφαλής διέλευση στους αμάχους που αναζητούν ασφάλεια από τους βομβαρδισμούς, συμπεριλαμβανομένων εκείνων των οποίων τα σπίτια έχουν καταστραφεί. Επιπλέον, δεν θα πρέπει να εξαναγκαστούν να μετεγκατασταθούν σε έδαφος που ελέγχεται από τη Ρωσία.

«Πρέπει να δημιουργηθούν πραγματικά ανθρωπιστικά περάσματα γρήγορα, αποτελεσματικά και με ασφάλεια. Οι άμαχοι δεν πρέπει να τίθενται σε ακόμα μεγαλύτερο κίνδυνο καθώς προσπαθούν να ξεφύγουν από τη σύγκρουση», δήλωσε η Agnès Callamard, γενική γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας.

«Η σκόπιμη στοχοποίηση αμάχων και μη στρατιωτικών στόχων και οι επιθέσεις χωρίς διακρίσεις απαγορεύονται από το διεθνές δίκαιο. Όλες οι παράνομες επιθέσεις πρέπει να σταματήσουν. Αυτή η επιτακτική ανάγκη για ανθρωπιστικά περάσματα είναι άμεσο αποτέλεσμα του γεγονότος ότι η Ρωσία παραβιάζει τις νομικές υποχρεώσεις της. Δυστυχώς, τα ανθρωπιστικά περάσματα χρειάζονται επειγόντως.

«Τα μέρη της σύγκρουσης πρέπει να δώσουν απόλυτη προτεραιότητα στην ασφαλή διέλευση των αμάχων από τις περιοχές των συγκρούσεων και σε ασφαλή καταφύγια, δηλαδή όχι σε αυτά που βρίσκονται υπό ρωσικό έλεγχο. Οι ρωσικές δυνάμεις πρέπει επίσης να επιτρέψουν αμέσως την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στους αμάχους που παραμένουν στα σπίτια τους».

Οι ουκρανικές αρχές ζήτησαν τα περάσματα να επιτρέψουν στους αμάχους από τις βαριά βομβαρδισμένες Μαριούπολη, Ενερχοντάρ, Σούμι, Ιζιούμ και Βολνοβάκα να διαφύγουν, καθώς και στους κατοίκους αρκετών πόλεων κοντά στο Κίεβο –συμπεριλαμβανομένων των Μπούχα, Ιρπίν και Χοστόμελ– να φτάσουν στην πρωτεύουσα. Οι μαρτυρίες που έχει συλλέξει μέχρι σήμερα η Διεθνής Αμνηστία από πολίτες σε αρκετές από αυτές τις τοποθεσίες δείχνουν ότι εμποδίστηκαν να φύγουν από τους συνεχείς ρωσικούς βομβαρδισμούς.

Η Διεθνής Αμνηστία καλεί τα μέρη να συμφωνήσουν για τη δημιουργία καλά σχεδιασμένων, ασφαλών ανθρωπιστικών περασμάτων και να τηρήσουν τις συμφωνίες αυτές με καλή πίστη· να παρασχεθεί στους αμάχους προσβάσιμο μεταφορικό μέσο καθώς και επαρκής χρόνος για την ασφαλή έξοδό τους και να επιτραπεί η πρόσβαση σε διεθνείς παρατηρητές για την παρακολούθηση της ασφαλούς διέλευσής τους.

«Οι άμαχοι πρέπει να προστατεύονται ανά πάσα στιγμή. Τα ασφαλή και προστατευμένα ανθρωπιστικά περάσματα είναι απαραίτητα, αλλά οι παράνομες επιθέσεις που σκοτώνουν και τραυματίζουν αμάχους πρέπει να σταματήσουν αμέσως και ολοκληρωτικά», δήλωσε η Agnès Callamard.

«Το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο απαγορεύει τις επιθέσεις κατά αμάχων και μη στρατιωτικών στόχων, τις αδιάκριτες και δυσανάλογες επιθέσεις. Τα νοσοκομεία, τα σχολεία και οι μη στρατιωτικές υποδομές πρέπει να προστατεύονται. Ακόμη και οι πόλεμοι έχουν νόμους».

Τα μέρη πρέπει να παραχωρήσουν στις αμερόληπτες οργανώσεις ανθρωπιστικής βοήθειας πρόσβαση σε όλους τους αμάχους που έχουν ανάγκη, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που παραμένουν μετά τις εκκενώσεις. Οι ρωσικές δυνάμεις δεν πρέπει να εφαρμόζουν τύπους παράνομων πολιορκιών αμάχων που θυμίζουν εκείνες οι οποίες πραγματοποίησαν στο Γκρόζνι και στη Συρία, υποβάλλοντάς τους σε αδιάκριτους βομβαρδισμούς, καταστρέφοντας τις υποδομές και αφήνοντάς τους με την επιλογή να παραδοθούν ή να λιμοκτονήσουν. Η Διεθνής Αμνηστία αντιτίθεται επίσης σε κάθε σχέδιο που θα απαιτούσε από τους αμάχους να μετακινηθούν σε περιοχές που θεωρούν μη ασφαλείς, συμπεριλαμβανομένων των κατεχόμενων περιοχών της Κριμαίας ή του Ντονμπάς της Ουκρανίας ή της Ρωσίας.

Επιθέσεις στο Ιρπίν

Την Κυριακή 6 Μαρτίου, κοντά στην πόλη Ιρπίν, ένα προάστιο του Κιέβου, ρωσικά πυρά έπληξαν ένα σημείο διέλευσης, σκοτώνοντας αρκετούς πολίτες που προσπαθούσαν να διαφύγουν.

Μια γυναίκα, η οποία βρισκόταν σε μια αυτοκινητοπομπή 12 αυτοκινήτων αμάχων με πινακίδες με την ένδειξη «παιδιά» που έφευγαν από το Ιρπίν, δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία ότι δέχτηκαν επίθεση από Ρώσους στρατιώτες.

Είπε: «Σε δύο, τρία λεπτά [αφού πέρασαν από ένα κατεστραμμένο τανκ] άρχισαν οι πυροβολισμοί. Ξέρουμε με βεβαιότητα ότι μια 30χρονη γυναίκα πέθανε, [και η μητέρα ενός συγγενή] πέθανε: Ήταν 60 ετών, ήταν μαζί μου στο αυτοκίνητο.

«Ένα θραύσμα ή μια σφαίρα πέρασε δύο χιλιοστά από το μάτι του γαμπρού μου, [και] το χέρι του είναι σπασμένο. Ο οδηγός μας έχει πρόβλημα με τα πλευρά του. Εγώ είμαι εντάξει, ένα μικρό τραύμα κοντά στο κεφάλι μου, μόνο αίμα... αλλά σε γενικές γραμμές όλα καλά με μένα. Η άλλη γυναίκα, που έχασε τη μητέρα της... 'Ολα εντάξει και με αυτήν».

Δημοσιογράφοι που βιντεοσκοπούσαν στην περιοχή ανέφεραν ότι μια άλλη ρωσική επίθεση σημειώθηκε την ώρα που άμαχοι περνούσαν από μια διασταύρωση, σκοτώνοντας τέσσερα άτομα, μεταξύ των οποίων μια γυναίκα και δύο από τα παιδιά της. Τα μέσα ενημέρωσης ανέφεραν επίσης επανειλημμένα για πυρά και βομβαρδισμούς στην περιοχή, εγείροντας ανησυχίες ότι οι επιθέσεις αυτές ήταν αδιάκριτες ή δυσανάλογες, παραβιάζοντας τους κανόνες του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου.

«Δεν είναι δυνατόν να φύγουμε»

Η Διεθνής Αμνηστία ανησυχεί ότι ορισμένες ομάδες θα αντιμετωπίσουν ιδιαίτερες προκλήσεις αν προσπαθήσουν να ξεφύγουν από τη σύγκρουση. Σε συνεντεύξεις με Ουκρανούς κατοίκους απειλούμενων πόλεων, η οργάνωση έμαθε για άτομα με αναπηρία, ηλικιωμένους και άτομα με ζητήματα υγείας που δεν είναι σε θέση να εκκενώσουν εύκολα τα σπίτια τους, να αναζητήσουν ασφάλεια κατά τη διάρκεια επιθέσεων ή να λάβουν ιατρική περίθαλψη.

Η Elena Kozachenko, μια 38χρονη από το Τσέρνιγκοφ, έχει καρκίνο του μαστού και αυτή τη στιγμή υποβάλλεται σε χημειοθεραπεία. Η ίδια δήλωσε: «Έχω καρκίνο και πρέπει να πάρω φάρμακα. Έκανα τον τελευταίο γύρο χημειοθεραπείας στις 23 Φεβρουαρίου. Η επόμενη χημειοθεραπεία μου υποτίθεται ότι θα γίνει στις 16 Απριλίου. Χρειάζομαι εξετάσεις, αλλά βομβαρδίζουν συνέχεια τη γειτονιά όπου βρίσκεται το αντικαρκινικό νοσοκομείο, είναι πολύ τρομακτικό να πάω εκεί».

«Θέλω να φύγω γιατί το να μείνω στην Ουκρανία [τώρα] με τη διάγνωσή μου είναι αυτοκτονία. [Αλλά] δεν είναι δυνατόν να φύγω... Φοβάμαι να εκκενώσω την πόλη γιατί είμαι ζωντανός στόχος».

Πολλοί ηλικιωμένοι άνθρωποι που επηρεάζονται από τη σύγκρουση αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες στην προσπάθειά τους να διαφύγουν ή να αναζητήσουν ασφάλεια κατά τη διάρκεια επιθέσεων και συχνά είναι λιγότερο πρόθυμοι να εγκαταλείψουν τα σπίτια όπου ζουν εδώ και δεκαετίες ή ακόμη και ολόκληρη τη ζωή τους.

Η Ρίτα, μια 64χρονη οικογενειακή γιατρός στο Κίεβο, εξήγησε: «Το Κίεβο είναι μια παλιά πόλη, όλοι οι ηλικιωμένοι, οι άνθρωποι με περιορισμένη κινητικότητα, δεν μπορούν να πάνε από τα διαμερίσματά τους στο υπόγειο. Στο κτίριό μας ήθελαν να κλείσουν το ηλεκτρικό ρεύμα [τη νύχτα] για να μην προσελκύσουν βομβαρδισμό... Είπαμε ότι αυτό θα ήταν θανατική καταδίκη για τους ηλικιωμένους: Αν δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν το ασανσέρ, δεν μπορούν να βγουν καθόλου από τα διαμερίσματά τους».

Ένα μέλος του περιφερειακού συμβουλίου του Κιέβου, που εκπροσωπεί το Ιρπίν, την Μπούχα και άλλες κοινότητες που βρίσκονται υπό ρωσική πολιορκία, πρόσθεσε: «Είναι κυρίως [οι ηλικιωμένοι] που μένουν... Είναι πιο ασφαλές γι' αυτούς να μείνουν παρά να φύγουν χωρίς χρήματα ή φαγητό, επειδή είναι στη γενέτειρά τους, γνωρίζουν τους γείτονές τους. Αν μετακομίσουν, δεν είναι σίγουροι ότι κάποιος θα τους βοηθήσει, δεν έχουν τα χρήματα για να μετακομίσουν».

Η Tatyana Sobko, μια 70χρονη στο Κίεβο, δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία: «Δεν θέλουμε να φύγουμε, τα παιδιά μας έχουν προσπαθήσει να μας πάρουν πολλές φορές... Αυτό είναι το σπίτι μας, πώς μπορείς να εγκαταλείψεις το σπίτι σου και να πας να κάτσεις κάπου στο εξωτερικό; Πώς είναι δυνατόν;... Είναι η γη μας και δεν θα φύγουμε μακριά».

Οι ηλικιωμένοι και τα άτομα με αναπηρία, καθώς και άλλες ομάδες που μπορεί να αντιμετωπίζουν ιδιαίτερους κινδύνους και προκλήσεις κατά τη φυγή, θα πρέπει να έχουν προτεραιότητα στις εκκενώσεις, όπως περιγράφεται στο διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο. Ο σχεδιασμός και η επικοινωνία σχετικά με τις εκκενώσεις και τα ασφαλή ανθρωπιστικά περάσματα πρέπει επίσης να γίνεται με τρόπο χωρίς αποκλεισμούς, μεταξύ άλλων διασφαλίζοντας ότι οι πληροφορίες, οι μεταφορές και οι υπηρεσίες είναι όλες προσβάσιμες.

Όσα άτομα ρωτήθηκαν σε όλη την Ουκρανία ανέφεραν επίσης στη Διεθνή Αμνηστία ότι ζουν σε συνθήκες πυκνοκατοίκησης και ότι υποφέρουν από σοβαρές ελλείψεις σε τρόφιμα, νερό και φάρμακα. Ορισμένες/-οι δεν μπορούσαν να βγουν από τα υπόγεια για μέρες, λόγω των αδιάκοπων ρωσικών βομβαρδισμών. Βιώνουν επίσης την απώλεια ηλεκτρικού ρεύματος, θέρμανσης και επικοινωνιών εδώ και μέρες.