ΡΩΣΙΑ/ΟΥΚΡΑΝΙΑ: Η ΕΙΣΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ ΕΙΝΑΙ ΠΡΑΞΗ ΕΠΙΘΕΣΗΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία αποτελεί προφανή παραβίαση του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και πράξη επίθεσης που αποτελεί έγκλημα σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, δήλωσε η Διεθνής Αμνηστία, καλώντας όσα άτομα εμπλέκονται σε αυτό το έγκλημα να λογοδοτήσουν για τις παραβιάσεις αυτές. Θα πρέπει να μιλήσουν για την προσωπική, ατομική και συλλογική τους ευθύνη γι’ αυτό και για όλα τα εγκλήματα που χαρακτηρίζουν την εισβολή τους στην Ουκρανία μέχρι στιγμής.
Τονίζοντας τη σοβαρότητα της κρίσης στην Ουκρανία, η οργάνωση κάλεσε τα κράτη μέλη του ΟΗΕ να διατηρήσουν και να υπερασπιστούν τον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ, ο οποίος απαγορεύει τη χρήση βίας κατά της εδαφικής ακεραιότητας ή της πολιτικής ανεξαρτησίας οποιουδήποτε κράτους. Σημείωσε ότι οι μόνες εξαιρέσεις από τις διατάξεις αυτές είναι η αυτοάμυνα και η χρήση βίας που επιτρέπεται από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, καμία από τις οποίες δεν ισχύει για την παρούσα κρίση.
Η Διεθνής Αμνηστία τόνισε περαιτέρω ότι, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, όλα τα κράτη οφείλουν να διευθετούν τις διεθνείς διαφορές με ειρηνικά μέσα και κατά τρόπο που να μην τίθεται σε κίνδυνο η διεθνής ειρήνη, η ασφάλεια και η δικαιοσύνη.
Η εισβολή προκάλεσε τεράστια κρίση ανθρώπινων δικαιωμάτων, ανθρωπιστική κρίση και κρίση εκτοπισμού, έχοντας χαρακτηριστικά που θα μπορούσαν να την κάνουν τη χειρότερη καταστροφή στην πρόσφατη ευρωπαϊκή ιστορία. Η Ρωσία παραβιάζει την κυριαρχία της Ουκρανίας και αμφισβητεί την παγκόσμια αρχιτεκτονική ασφαλείας.
Agnes Callamard, γενική γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας
«Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι βαρύτατη, σφοδρή και ορίζεται από ένα και μόνο χαρακτηριστικό: επιθετικότητα. Η Ρωσία εισβάλλει στην καρδιά της Ουκρανίας, επιδιώκοντας να ανατρέψει τη νόμιμα εκλεγμένη κυβέρνησή της, με πραγματικές και δυνητικά μαζικές επιπτώσεις στη ζωή, την ασφάλεια και την ευημερία των πολιτών. Οι πράξεις της δεν μπορούν ούτε κατ’ ελάχιστον να δικαιολογηθούν με κανέναν από τους λόγους που έχει διατυπώσει η Ρωσία. Ωστόσο, όλα αυτά διαπράττονται από ένα μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ», δήλωσε η Agnes Callamard, γενική γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας.
«Η Ρωσία παραβιάζει ξεκάθαρα τις διεθνείς υποχρεώσεις της. Οι ενέργειές της είναι κατάφωρα αντίθετες με τους κανόνες και τις αρχές πάνω στις οποίες ιδρύθηκαν τα Ηνωμένα Έθνη. Όλα τα μέλη των Ηνωμένων Εθνών πρέπει να καταδικάσουν απερίφραστα αυτή τη συμπεριφορά. Η κραυγαλέα περιφρόνηση της Ρωσίας δεν μπορεί να επιτρέψει σε άλλα μέρη να ενθαρρύνουν το παράδειγμά της και ούτε θα πρέπει να υπονομευθεί η ικανότητα του ΟΗΕ να περιορίζει τέτοιες συμπεριφορές».
Από την έναρξη της εισβολής της Ρωσίας στις 24 Φεβρουαρίου, η Διεθνής Αμνηστία έχει καταγράψει την κλιμάκωση των παραβιάσεων του ανθρωπιστικού δικαίου και των ανθρώπινων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των θανάτων αμάχων που προκύπτουν από τις αδιάκριτες επιθέσεις σε μη στρατιωτικές περιοχές και υποδομές. Τα πλήγματα σε προστατευόμενα σημεία, όπως νοσοκομεία και σχολεία, η χρήση αδιάκριτων όπλων, όπως οι βαλλιστικοί πύραυλοι, και η χρήση απαγορευμένων όπλων, όπως οι βόμβες διασποράς, μπορούν να χαρακτηριστούν ως εγκλήματα πολέμου.
Η Διεθνής Αμνηστία έχει καλέσει τα κράτη-μέλη του ΟΗΕ να συμπαραταχθούν στην καταδίκη των εγκλημάτων επίθεσης της Ρωσίας, στην παροχή ανακούφισης και βοήθειας στους πολίτες της Ουκρανίας, μεταξύ άλλων και σε όσους διαφεύγουν από τη σύγκρουση, και να διασφαλίσουν ότι οι συνέπειες της ρωσικής επίθεσης δεν θα επιτραπεί να σπρώξουν τον κόσμο πιο κοντά σε μια άβυσσο βίας, παραβιάσεων και ανασφάλειας.
Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι ο τραγικά αυξανόμενος αριθμός των θυμάτων εγκλημάτων πολέμου στην Ουκρανία θα λάβει το μήνυμα ότι η διεθνής κοινότητα είναι ήδη αποφασισμένη να εξασφαλίσει επανορθώσεις για τα δεινά τους.
«Σε λιγότερο από μία εβδομάδα, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει προκαλέσει τεράστια κρίση ανθρώπινων δικαιωμάτων, ανθρωπιστική κρίση και κρίση εκτοπισμού, έχοντας χαρακτηριστικά που θα μπορούσαν να την κάνουν τη χειρότερη καταστροφή στην πρόσφατη ευρωπαϊκή ιστορία. Η Ρωσία δεν παραβιάζει μόνο την κυριαρχία της γείτονος και του λαού της, αλλά αμφισβητεί και την παγκόσμια αρχιτεκτονική ασφαλείας και εκμεταλλεύεται την αδυναμία της, συμπεριλαμβανομένου του δυσλειτουργικού Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Αυτό έχει μακροχρόνιες συνέπειες για όλες/-ους μας. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε την επιθετικότητα και τις παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου να γίνουν ο αρχιτέκτονaς», δήλωσε η Agnes Callamard.
Η χθεσινή ευπρόσδεκτη ανακοίνωση του Εισαγγελέα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, ότι το γραφείο του θα επιδιώξει την έναρξη έρευνας στην Ουκρανία, θέτει όλους τους δράστες εγκλημάτων πολέμου και εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας στην Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένων όσων βρίσκονται σε ανώτερες θέσεις και είναι οι πλέον υπεύθυνοι, σε γνώση ότι θα λογοδοτήσουν ατομικά.
«Η Διεθνής Αμνηστία καλεί όλα τα κράτη-μέλη του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου και τη διεθνή κοινότητα στο σύνολό της να συνεργαστούν για την έρευνα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου. Η έρευνα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνη της. Η συνολική λογοδοσία στην Ουκρανία απαιτεί τις συντονισμένες και σύγχρονες προσπάθειες του ΟΗΕ και των οργάνων του, καθώς και πρωτοβουλίες σε εθνικό επίπεδο σύμφωνα με την αρχή της οικουμενικής δικαιοδοσίας», δήλωσε η Agnes Callamard.
«Σε αυτό το πρώιμο στάδιο, η συλλογή και η διατήρηση των αποδεικτικών στοιχείων είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχία των μελλοντικών ερευνών. Πάνω απ’ όλα, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι ο τραγικά αυξανόμενος αριθμός των θυμάτων εγκλημάτων πολέμου στην Ουκρανία θα λάβει το μήνυμα ότι η διεθνής κοινότητα είναι ήδη αποφασισμένη να εξασφαλίσει επανορθώσει για τα δεινά τους».
Ιστορικό
Οι σοβαρές παραβιάσεις των κανόνων σύγκρουσης συνιστούν εγκλήματα πολέμου. Ορισμένα από αυτά έχουν κωδικοποιηθεί ως τέτοια από το Καταστατικό της Ρώμης του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου. Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο θα έχει δικαιοδοσία αναφορικά με τα εγκλήματα πολέμου που διαπράχθηκαν στην Ουκρανία, καθώς η τελευταία προέβη το 2015 σε δήλωση με την οποία αποδέχεται τη δικαιοδοσία του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου για εγκλήματα που διαπράχθηκαν στο έδαφός της από τις 20 Φεβρουαρίου 2014. Η Ρωσία υπέγραψε το Καταστατικό της Ρώμης το 2000, αλλά απέσυρε την υπογραφή της το 2016.
Η στρατιωτική επέμβαση φαίνεται να ανταποκρίνεται στον ορισμό της επίθεσης σύμφωνα με το Καταστατικό της Ρώμης του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου.
Το 8bis(1) άρθρο του Καταστατικού της Ρώμης ορίζει, στο σχετικό μέρος, το «έγκλημα της επίθεσης» ως «πράξη επίθεσης η οποία, λόγω του χαρακτήρα, της σοβαρότητας και της κλίμακάς της, συνιστά πρόδηλη παραβίαση του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών». Παρόλο που το Δικαστήριο, με εξαίρεση το απίθανο ενδεχόμενο να υπάρξει παραπομπή από το Συμβούλιο Ασφαλείας, δεν θα έχει δικαιοδοσία για το έγκλημα της επίθεσης σε αυτή την περίπτωση, ορισμένα κράτη, συμπεριλαμβανομένης της Ουκρανίας, έχουν εσωτερικούς νόμους που θα επέτρεπαν τη δίωξη των υπευθύνων γι’ αυτό το έγκλημα.
Η εισβολή στην Ουκρανία έχει ήδη οδηγήσει σε αδιάκριτα πλήγματα σε κατοικημένες περιοχές, ιατρικά ιδρύματα, κοινωνικές υποδομές και άλλα μη στρατιωτικά σημεία και υποδομές και έχει προκαλέσει θανάτους και τραυματισμούς αμάχων. Έχει οδηγήσει σε μαζικές εκτοπίσεις και καταστροφές κατοικιών αμάχων. Στις μάχες στο Ντονέτσκ και στο Λουγκάνσκ, ιδίως το 2014-2015, υπήρξαν εξωδικαστικές εκτελέσεις, βασανιστήρια και άλλες μορφές κακομεταχείρισης, εξαφανίσεις και παράνομη στέρηση της ελευθερίας.