AΦΓΑΝΙΣΤΑΝ: ΟΙ ΕΠΙΖΩΣΕΣ ΕΜΦΥΛΗΣ ΒΙΑΣ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΦΘΗΚΑΝ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΩΝ ΤΑΛΙΜΠΑΝ

Οι βασικές υπηρεσίες για τις γυναίκες και τα κορίτσια που έχουν επιζήσει της έμφυλης βίας στο Αφγανιστάν έχουν αποδεκατιστεί μετά την κατάληψη της χώρας από τους Ταλιμπάν, δήλωσε η Διεθνής Αμνηστία.

Σε 26 νέες συνεντεύξεις, επιζώσες και πάροχοι υπηρεσιών δήλωσαν στη Διεθνή Αμνηστία ότι οι Ταλιμπάν έκλεισαν καταφύγια και απελευθέρωσαν κρατούμενους από τη φυλακή, συμπεριλαμβανομένων πολλών καταδικασμένων για αδικήματα έμφυλης βίας.

Πολλές επιζώσες, καθώς και το προσωπικό των καταφυγίων, δικηγόροι, δικαστές, κυβερνητικοί αξιωματούχοι και άλλες/οι που ασχολούνται με τις υπηρεσίες προστασίας, βρίσκονται σε κίνδυνο βίας και θανάτου.

«Γυναίκες και κορίτσια επιζώσες έμφυλης βίας έχουν ουσιαστικά εγκαταλειφθεί στο Αφγανιστάν. Το δίκτυο υποστήριξής τους έχει διαλυθεί, και οι χώροι καταφυγής τους έχουν σχεδόν εξαφανιστεί», δήλωσε η Agnès Callamard, γενική γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας.

«Είναι απίστευτο ότι οι Ταλιμπάν άνοιξαν τις πόρτες των φυλακών σε όλη τη χώρα χωρίς να σκεφτούν τους κινδύνους που οι καταδικασμένοι δράστες σηματοδοτούν για τις γυναίκες και τα κορίτσια που θυματοποίησαν και για όσους εργάστηκαν για λογαριασμό των επιζωσών.

«Για να προστατέψουν τις γυναίκες και τα κορίτσια από περαιτέρω βία, οι Ταλιμπάν πρέπει να επιτρέψουν και να υποστηρίξουν την επαναλειτουργία των καταφυγίων και την αποκατάσταση άλλων προστατευτικών υπηρεσιών για τις επιζώσες, να αποκαταστήσουν το Υπουργείο Γυναικείων Υποθέσεων και να διασφαλίσουν ότι οι πάροχοι υπηρεσιών μπορούν να δουλέψουν ελεύθερα χωρίς φόβο αντιποίνων».

Η Διεθνής Αμνηστία καλεί τη διεθνή κοινότητα να παράσχει άμεση και μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση για τέτοιου είδους προστατευτικές υπηρεσίες, να απομακρύνει τις επιζώσες και τις/τους παρόχους υπηρεσιών που αντιμετωπίζουν άμεσο κίνδυνο και να παροτρύνει τους Ταλιμπάν να τηρήσουν τις υποχρεώσεις τους έναντι των γυναικών και των κοριτσιών, ιδίως εκείνων που επιβιώνουν ή κινδυνεύουν από έμφυλη βία.

Στις 26 και 29 Νοεμβρίου, ο εκπρόσωπος των Ταλιμπάν Suhail Shaheen δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία μέσω τηλεφώνου: «Δεν υπάρχει χώρος για βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών, σύμφωνα με τους κανόνες του Ισλάμ... Οι γυναίκες που αντιμετωπίζουν ενδοοικογενειακή βία μπορούν να παραπεμφθούν στα δικαστήρια, και τα δικαστήρια θα εκδικάσουν τις υποθέσεις τους... και τα παράπονά τους θα αντιμετωπιστούν».

Η Διεθνής Αμνηστία πήρε συνέντευξη από επιζώσες και άτομα που ασχολούνται με υπηρεσίες προστασίας στις επαρχίες Μπαντγκίς, Μπαμιγιάν, Ντεϊκουντί, Χεράτ, Kουντούζ, Νανγκαρχάρ, Πακτίκα, Σαρ-ε Πολ και Τακχάρ.

Κατάρρευση του συστήματος

Πριν από την κατάληψη των Ταλιμπάν, πολλές γυναίκες και κορίτσια επιζώσες είχαν πρόσβαση σε ένα πανεθνικό δίκτυο καταφυγίων και υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένης της δωρεάν νομικής εκπροσώπησης, της ιατρικής περίθαλψης και της ψυχοκοινωνικής υποστήριξης.

Οι επιζώσες παραπέμπονταν στο σύστημα μέσω των επαρχιακών γραφείων και των γραφείων της πρωτεύουσας του Υπουργείου Γυναικείων Υποθέσεων και της Επιτροπής Ανθρώπινων Δικαιωμάτων, καθώς και από καταφύγια, νοσοκομεία και αστυνομικά τμήματα σε όλη τη χώρα.

Το σύστημα σε καμία περίπτωση δεν ήταν τέλειο, αλλά βοηθούσε χιλιάδες γυναίκες κάθε χρόνο στο Αφγανιστάν, όπου 9 στις 10 βιώνουν στη ζωή τους τουλάχιστον μια μορφή βίας από τον σύντροφό τους, σύμφωνα με την UNAMA.

Σύμφωνα με τις/τους παρόχους υπηρεσιών, οι πιο συχνές περιπτώσεις έμφυλης βίας αφορούσαν ξυλοδαρμούς, βιασμούς, άλλες μορφές σωματικής και σεξουαλικής βίας και αναγκαστικούς γάμους. Οι επιζώσες συχνά χρειάζονταν επείγουσα ιατρική περίθαλψη.

Πάροχος υπηρεσιών με έδρα το Νανγκαρχάρ είπε: «[Οι υποθέσεις] ήταν πολύ ακραίες. Είχαμε μία υπόθεση όπου ένας άντρας έβγαλε τα νύχια της γυναίκας του...[Κάποιος] άντρας πήρε έναν λοστό και ξεφλούδισε το δέρμα της γυναίκας του... Υπήρχε μια γυναίκα που αντιμετώπισε έντονη βία από την οικογένειά της. Δεν μπορούσε πια να χρησιμοποιήσει το μπάνιο.

Όταν οι Ταλιμπάν κατέλαβαν το Αφγανιστάν, το σύστημα των υπηρεσιών προστασίας κατέρρευσε. Τα καταφύγια έκλεισαν, και πολλά από αυτά τα λεηλάτησαν και τα σφετερίστηκαν μέλη των Ταλιμπάν. Σε μερικές περιπτώσεις μέλη των Ταλιμπάν παρενόχλησαν ή απείλησαν το προσωπικό.

Καθώς τα καταφύγια έκλεισαν, το προσωπικό αναγκάστηκε να στείλει πολλές επιζώσες γυναίκες και κορίτσια πίσω στις οικογένειές τους, ενώ άλλες επιζώσες απομακρύνθηκαν βίαια από μέλη της οικογένειάς τους. Άλλες επιζώσες αναγκάστηκαν να ζήσουν με μέλη του προσωπικού των καταφυγίων, στον δρόμο ή σε άλλες μη βιώσιμες καταστάσεις.

Τη Zeenat* τη χτυπούσε συχνά ο άντρας της και ο αδερφός της πριν αναζητήσει καταφύγιο. Όταν έφτασαν οι Ταλιμπάν, εκείνη και πολλές άλλες γυναίκες τράπηκαν σε φυγή. Τώρα κρύβονται. Είπε: «Ήρθαμε μόνο με τα ρούχα που φοράγαμε. Δεν έχουμε θέρμανση, και πάμε για ύπνο πεινασμένες... Ο αδερφός μου είναι ο εχθρός μου και ο άντρας μου είναι ο εχθρός μου. Αν δει εμένα και τα παιδιά μου, θα μας σκοτώσει... Είμαι σίγουρη ότι με αναζητούν επειδή ξέρουν ότι το καταφύγιο έκλεισε».

Μια διευθύντρια καταφυγίου, η οποία αυτή τη στιγμή κρύβεται με ορισμένες επιζώσες από το καταφύγιό της, είπε στη Διεθνή Αμνηστία: «Δεν έχουμε κατάλληλο χώρο. Δεν μπορούμε να βγούμε έξω. Είμαστε τρομαγμένες... Σας παρακαλώ, βγάλτε μας από εδώ. Αν όχι, τότε μπορείτε να περιμένετε να μας σκοτώσουν».

Οι δράστες απελευθερώθηκαν

Καθώς οι Ταλιμπάν προχωρούσαν, απελευθέρωναν επίσης συστηματικά κρατούμενους από τις φυλακές, πολλοί από τους οποίους είχαν καταδικαστεί για αδικήματα έμφυλης βίας. Οι καταθέσεις μαρτύρων και άλλων ατόμων με γνώση από πρώτο χέρι, καθώς και αξιόπιστες αναφορές μέσων ενημέρωσης, δείχνουν ότι οι υπεύθυνοι ήταν μέλη των Ταλιμπάν. Ένας εκπρόσωπος των Ταλιμπάν το αρνήθηκε αυτό στη Διεθνή Αμνηστία, επιμένοντας ότι η προηγούμενη κυβέρνηση είχε ανοίξει τις φυλακές.      

Μια νομικός που ειδικεύεται στην έμφυλη βία δήλωσε ότι είχε συμμετάσχει στην καταδίκη περισσότερων από 3.000 δραστών έμφυλης βίας κατά το έτος που προηγήθηκε της κατάληψης της εξουσίας από τους Ταλιμπάν.

Δήλωσε: «Όπου πήγαν [οι Ταλιμπάν], απελευθέρωσαν τους κρατουμένους... Μπορείτε να το φανταστείτε; Περισσότεροι από 3.000 ελευθερώθηκαν, σε όλες τις επαρχίες του Αφγανιστάν σε έναν μήνα».

Η Διεθνής Αμνηστία έλαβε επίσης αξιόπιστες αναφορές ότι επιζώσες έχουν επίσης μεταφερθεί από τους Ταλιμπάν σε δομές κράτησης, μεταξύ άλλων στη φυλακή Pul-e-Charkhi, κοντά στην Καμπούλ.

Οι προστάτιδες τώρα χρειάζονται προστασία

Πολλές/οι εργαζόμενες/οι στο σύστημα υπηρεσιών προστασίας δήλωσαν ότι, αν και αντιμετώπιζαν σημαντικούς κινδύνους πριν από την κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν, οι ζωές τους βρίσκονται τώρα σε μεγαλύτερο κίνδυνο και χρειάζονται απεγνωσμένα προστασία

Πάροχος υπηρεσιών με έδρα το Μπαντγκίς εξήγησε: «Τώρα χρειαζόμαστε ένα καταφύγιο... Ζούμε κάθε μέρα με άγχος και φόβο».

Πάροχος υπηρεσιών με έδρα τη Νανγκαρχάρ δήλωσε: «Δέχομαι απειλές από τους Ταλιμπάν, το ISIS, τους δράστες και τα μέλη των οικογενειών τους... σε καθημερινή βάση».

Μια άλλη πάροχος υπηρεσιών με έδρα το Μπαμιγιάν είπε: «Έπαιρνα τρία τηλεφωνήματα κάθε μέρα από άντρες που είχαν δραπετεύσει από τη φυλακή. Αφού έλαβα μια κλήση και από τους Ταλιμπάν, άλλαξα αριθμό».

Οι γυναίκες αυτές είδαν με κατάπληξη το σύστημα που είχαν οικοδομήσει με κόπο να καταρρέει. Μια πρώην δικαστής δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία: «Για 20 χρόνια, δούλευα για να χτίσω τα πάντα από το μηδέν: σπρώχνοντας, τρέχοντας, από αυτό το γραφείο, σε εκείνο το γραφείο. Προσπαθούσα να πείσω τους πάντες ώστε να έχουμε ένα πλαίσιο για την προστασία των γυναικών... Χρειάζεται πολύ θάρρος, πολλές θυσίες και ενέργεια για να χτίσεις κάτι από το τίποτα. Και μετά γίνεται πάλι ένα τίποτα".

«Δεν είμαστε πλέον πουθενά ασφαλείς»

Οι γυναίκες και τα κορίτσια που αντιμετωπίζουν βία μετά την κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν δεν έχουν πού να στραφούν. Ένας ψυχολόγος που εργαζόταν με επιζώσες έμφυλης βίας στην Καμπούλ δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία: «Οι Ταλιμπάν δεν έχουν καμία διαδικασία για το πώς να αντιμετωπίζουν αυτές τις περιπτώσεις».

Ένας εισαγγελέας για υποθέσεις που αφορούν έμφυλη βία εξήγησε: «Στο παρελθόν, οι γυναίκες μπορούσαν να απευθυνθούν στο Υπουργείο Γυναικείων Υποθέσεων. Μπορούσαν να πάνε μόνες τους και να καταγγείλουν την υπόθεσή τους. Αλλά τώρα που οι γυναίκες δεν επιτρέπεται να πάνε πουθενά χωρίς mahram [άντρα κηδεμόνα], αυτό θα το κάνει πραγματικά περίπλοκο».

Η Fariha* ξυλοκοπείται τακτικά από τον σύζυγό της και τους συγγενείς του. Είπε:

Η Fariha ήταν εννέα μηνών έγκυος όταν μίλησε στη Διεθνή Αμνηστία, και αναζητούσε απεγνωσμένα ένα ασφαλές μέρος για να ζήσει. Πρόσθεσε: «Πριν υπήρχε ένα καταφύγιο και πήγα σε εκείνο το μέρος. Ζήτησα να με φιλοξενήσουν. Μου είπαν ότι δεν λειτουργεί τώρα και δεν μπορούμε να δεχτούμε νέες περιπτώσεις... Δεν υπάρχουν επιλογές για μένα».

Η Adilia* αναγκάστηκε να παντρευτεί έναν 80χρονο άντρα σε ηλικία 7 ετών. Είπε: «Πέρασα έναν χρόνο ζώντας μαζί του, και με χτυπούσε κάθε μέρα λέγοντας: «Γιατί δεν μένεις έγκυος;».

Η Adilia έφυγε, αλλά ξαναπαντρεύτηκε και υφίσταντο τακτικά ξυλοδαρμούς και άλλες μορφές βίας και κακοποίησης από τον δεύτερο σύζυγό της και τους συγγενείς του. Όταν μίλησε με τη Διεθνή Αμνηστία, είχε πρόσφατα μεταφερθεί σε ένα από τα λίγα καταφύγια που εξακολουθούν να λειτουργούν στο Αφγανιστάν.

Είπε: «Φοβόμαστε πολύ τώρα... Για πόσο καιρό θα χρειαστεί να μείνουμε; Οι Ταλιμπάν ήρθαν στο καταφύγιο στις 12 π.μ., στη 1 π.μ. και πολλές φορές κατά τη διάρκεια της μέρας. Τους είπαμε ότι αυτό είναι ένα ασφαλές μέρος για εμάς, αλλά δεν μας πίστευαν... Δεν είμαστε πλέον ασφαλείς πουθενά».

Μεθοδολογία

Από τις 26 Οκτωβρίου έως τις 24 Νοεμβρίου 2021, η Διεθνής Αμνηστία πραγματοποίησε τηλεφωνικές συνεντεύξεις με έξι επιζώσες και 20 άτομα που εμπλέκονται στο σύστημα υπηρεσιών προστασίας, συμπεριλαμβανομένων διευθυντριών/ών και προσωπικού καταφυγίων, εισαγγελέων, δικαστών, ψυχολόγων, γιατρών και εκπροσώπων του Υπουργείου Γυναικείων Υποθέσεων.

Η Διεθνής Αμνηστία πήρε επίσης συνεντεύξεις από 18 τοπικές ακτιβίστριες/ές, δημοσιογράφους, εκπροσώπους ΜΚΟ και των Ηνωμένων Εθνών και άλλους εμπειρογνώμονες για την έμφυλη βία στο Αφγανιστάν.

Σημείωση: *Τα ονόματα έχουν αλλάξει για την προστασία της ταυτότητας.