ΝΙΓΗΡΙΑ: ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΓΙΑ ΤΑ ΘΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗΣ ΒΙΑΣ ΕΝΑΝ ΧΡΟΝΟ ΜΕΤΑ ΤΙΣ ΔΙΑΔΗΛΩΣΕΙΣ #ENDSARS

• Παρά τις υποσχέσεις για μεταρρύθμιση, η ασυδοσία της αστυνομίας συνεχίζεται
• Ερευνητικές επιτροπές διαλύουν την ελπίδα των θυμάτων να βρουν δικαιοσύνη
• Φιλοκυβερνητικές ομάδες υποκινούν βία             

Έναν χρόνο μετά τις ειρηνικές διαδηλώσεις #EndSARS που κατέληξαν σε βάναυση καταστολή από τις ένοπλες δυνάμεις της Νιγηρίας στην Αμπούτζα, στο Λάγος και σε άλλα μέρη της χώρας, κανένας δεν έχει οδηγηθεί στη δικαιοσύνη για τα βασανιστήρια, τη βία και τις δολοφονίες των ειρηνικών διαδηλωτών/ριών, ενώ οι αναφορές για παραβιάσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων από την αστυνομία συνεχίζονται.

Έρευνα της Διεθνούς Αμνηστίας διαπίστωσε πως ο νιγηριανός στρατός και η αστυνομία σκότωσαν τουλάχιστον 12 ανθρώπους στις 20 Οκτωβρίου 2020 στην πύλη διοδίων στο Λέκκι και στην Αλάουσα στο Λάγος. Η Διεθνής Αμνηστία μπόρεσε να διαπιστώσει ότι οι φιλοκυβερνητικοί/ές υποστηρικτές/ίτριες προκάλεσαν βία σε πολλές από τις διαδηλώσεις, παρέχοντας κάλυψη στην αστυνομία για να χρησιμοποιήσει θανατηφόρα βία εναντίον ειρηνικών διαδηλωτών/τριών. Η οργάνωση διαπίστωσε επίσης ότι οι κρατούμενοι/ες διαδηλωτές/ώτριες βασανίστηκαν και στερήθηκαν άμεση πρόσβαση σε δικηγόρο.

Έναν χρόνο μετά, παρά τη σοβαρότητα αυτών των παραβιάσεων των ανθρώπινων δικαιωμάτων, κανένα μέλος των δυνάμεων ασφαλείας δεν έχει διωχθεί, ενώ τα δικαστικά τμήματα που έχουν συσταθεί για τη διερεύνηση των παραβιάσεων από τους αστυνομικούς έχουν κάνει ελάχιστη πρόοδο.

«Με πρόσχημα την αποκατάσταση της τάξης, προκλήθηκαν φρικτοί τραυματισμοί σε εκατοντάδες ανθρώπους και τουλάχιστον 56 άνθρωποι σκοτώθηκαν. Ανάμεσά τους, δεκάδες νέοι/ες έχασαν τη ζωή τους καθώς οι δυνάμεις ασφαλείας της Νιγηρίας χρησιμοποίησαν περιττή και υπερβολική βία για να διαλύσουν τους/τις ειρηνικούς/ές διαδηλωτές/ώτριες σε όλη τη χώρα. Είναι απαράδεκτο ότι παρά τα συντριπτικά στοιχεία, η κυβέρνηση εξακολουθεί να αρνείται τη χρήση πυρομαχικών εναντίον διαδηλωτών/τριών στην πύλη διοδίων Λέκκι ακριβώς πριν από έναν χρόνο».

Η Διεθνής Αμνηστία έχει καταγράψει περιστατικά στην πύλη διοδίων Λέκκι στο Λάγος και σε άλλα μέρη της Νιγηρίας που αποτυπώνουν τη βίαιη απάντηση των δυνάμεων ασφαλείας της Νιγηρίας εναντίον ειρηνικών διαδηλωτών/τριών. Ο σαφής στόχος της καταστολής ήταν να εμφυσήσει τον φόβο, να αποθαρρύνει τις ειρηνικές διαδηλώσεις και να τιμωρήσει όσους/ες απαιτούν τον τερματισμό των παραβιάσεων των ανθρώπινων δικαιωμάτων από την αστυνομία.

Χρήση των φιλοκυβερνητικών υποστηριχτών/τριών για την πρόκληση βίας

Ενώ οι περισσότεροι/ες διαδηλωτές/ώτριες του #EndSARS ήταν ειρηνικοί/ές, υπήρξε βία, κυρίως υποκινούμενη από φιλοκυβερνητικές ομάδες.

Μετά την αξιολόγηση βίντεο και φωτογραφιών των σημείων που πραγματοποιήθηκαν διαμαρτυρίες, η Διεθνής Αμνηστία διαπίστωσε ότι σε σχεδόν 21 περιστατικά όπου σημειώθηκε βία μεταξύ ειρηνικών διαδηλωτών/τριών και φιλοκυβερνητικών υποστηριχτών/τριών, οι δυνάμεις ασφαλείας όχι μόνο απέτυχαν να λάβουν προληπτικά μέτρα για την αποφυγή της διαταραχής των ειρηνικών συγκεντρώσεων, αλλά επίσης απέτυχαν να προστατεύσουν τους/τις διαδηλωτές/ώτριες από βίαιες επιθέσεις,

«Σε πολλές περιπτώσεις, η αστυνομία και άλλοι αξιωματικοί ασφαλείας παρακολουθούσαν τα ένοπλα κακοποιά στοιχεία, που προφανώς υποστηρίζονταν από την κυβέρνηση, να επιτίθενται σε ειρηνικούς/ές διαδηλωτές/τριες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα στοιχεία αυτά μεταφέρθηκαν στα σημεία των διαμαρτυριών μέσω κυβερνητικών οχημάτων. Σε τουλάχιστον δύο περιπτώσεις, αυτές οι επιθέσεις είχαν αποτέλεσμα τον θάνατο διαδηλωτών/ριών», ανάφερε η Osai Ojigho.

Υπερβολική χρήση βίας

Σχεδόν όλα τα άτομα που συνελήφθησαν κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων περιέγραψαν ότι τα χτύπησαν με το πίσω μέρος του όπλου, με μαστίγια και γροθιές κατά τη σύλληψή τους. Σύμφωνα με την Επιτροπή Προστασίας Δημοσιογράφων (ΕΠΔ), τουλάχιστον 12 δημοσιογράφοι δέχτηκαν επίθεση κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων #EndSARS από δυνάμεις ασφαλείας και άγνωστους δράστες.

Πολλοί από τους κρατούμενους/νες που τους πήρε συνέντευξη η Διεθνής Αμνηστία δήλωσαν ότι βασανίστηκαν ενώ ήταν υπό κράτηση. Σε πολλές περιπτώσεις, η αστυνομική κακοποίηση συνεχιζόταν κατά τη διάρκεια της κράτησης, σε αστυνομικά τμήματα και σε άλλες εγκαταστάσεις κράτησης, καθώς και στον δρόμο προς το κρατητήριο, σε αστυνομικά οχήματα. Αρκετές τέτοιες περιπτώσεις ισοδυναμούν με βασανιστήρια και άλλες μορφές κακομεταχείρισης.

Καθυστερημένη ή καθόλου πρόσβαση σε νομικό σύμβουλο

Η Διεθνής Αμνηστία κατέγραψε επίσης πολυάριθμες περιπτώσεις κατά τις οποίες η αστυνομία αρνήθηκε ή καθυστέρησε την πρόσβαση των κρατουμένων σε δικηγόρους και ιατρική περίθαλψη. Αυτό συνέβη παρά τα επανειλημμένα αιτήματα των κρατουμένων να δουν ή να καλέσουν συνήγορο, αλλά και τα επανειλημμένα αιτήματα των δικηγόρων στους χώρους κράτησης να έχουν πρόσβαση στους κρατουμένους/ες. Αρκετοί δικηγόροι και υπερασπιστές/ίστριες ανθρώπινων δικαιωμάτων είπαν ότι πέρασαν μέρες μετακινούμενοι από το ένα αστυνομικό τμήμα στο άλλο προσπαθώντας να μάθουν πού κρατούνταν όσες/οι είχαν συλληφθεί.

Ένα άτομο που συνελήφθη κατά τη διάρκεια διαμαρτυρίας στις 18 Οκτωβρίου 2020 και κρατήθηκε στο Τμήμα Εγκληματικών Ερευνών του Λάγος (ΤΕΕ), ο Panti, είπε ότι επανειλημμένως ζήταγε να καλέσει δικηγόρο. Κάποιος αστυνομικός τού είπε να σωπάσει. Ενώ βρισκόταν υπό κράτηση, του αρνήθηκε να έχει πρόσβαση σε δικηγόρο, ο οποίος είχε έρθει να τον δει αλλά δεν μπόρεσε να συναντηθεί μαζί την πρώτη βδομάδα της σύλληψής του.

Η παροχή έγκαιρης πρόσβασης σε συνηγόρους αποτελεί σημαντική διασφάλιση για πολλά ανθρώπινα δικαιώματα, όπως το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη και η διασφάλιση του σεβασμού των δικαιωμάτων των κρατουμένων, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος πρόσβασης σε ιατρική περίθαλψη όταν χρειάζεται, όπως και η προστασία από εξαναγκαστικές ομολογίες, βασανιστήρια και άλλες μορφές κακομεταχείρισης.

Οι ερευνητικές επιτροπές που έχουν συσταθεί για να ερευνήσουν τις βιαιότητες της αστυνομίας έχουν αμαυρωθεί μέχρι στιγμής από τις παρατεταμένες αναβολές, τον εκφοβισμό μαρτύρων από δικηγόρους της αστυνομίας και την αποτυχία των αστυνομικών να εμφανιστούν ως μάρτυρες, σύμφωνα με εκθέσεις παρατηρητών/τριών που επαληθεύτηκαν από τη Διεθνή Αμνηστία. Σε ορισμένες πολιτείες οι επιτροπές δεν κατάφεραν να λειτουργήσουν, ενώ σε άλλες βρίσκονται σε παρατεταμένη αργία.

«Αυτό που παρατηρήσαμε σε αυτές τις επιτροπές είναι αποθαρρυντικό και δείχνει ξεκάθαρα ότι δεν υπάρχει πραγματική δέσμευση για να διασφαλιστεί δικαιοσύνη για τα θύματα της αστυνομικής βίας σε όλη τη Νιγηρία. Αυτές οι επιτροπές αύξησαν τις ελπίδες για δικαιοσύνη, αλλά σε κάποιες πολιτείες εξαφανίζονται γρήγορα», δήλωσε η Osai Ojigho.

Η Διεθνής Αμνηστία καλεί τις αρχές της Νιγηρίας να κάνουν πράξη όσα έχουν πει και να τερματίσουν αποφασιστικά την ασυδοσία της αστυνομίας. Η χρήση φιλοκυβερνητικών κακοποιών στοιχείων για τη βίαιη διάλυση και την υπονόμευση ειρηνικών διαδηλωτών/τριών των #EndSARS κινητοποιήσεων πρέπει να διερευνηθεί διεξοδικά, ανεξάρτητα, αμερόληπτα και με διαφάνεια, ενώ οι ύποπτοι να οδηγηθούν στη δικαιοσύνη σε δίκαιες δίκες.

Οι Νιγηριανοί/ές δεν πρέπει να στερηθούν το συνταγματικό και διεθνώς κατοχυρωμένο δικαίωμα στην ειρηνική διαδήλωση. Όσες/οι κρατούνται ή αγνοούνται, λόγω συμμετοχής τους στις διαδηλώσεις #EndSARS, πρέπει να απελευθερωθούν αμέσως ή να επανενωθούν με τις οικογένειές τους. Οι νιγηριανές αρχές πρέπει να διασφαλίσουν την πρόσβαση των θυμάτων και των οικογενειών τους σε αποτελεσματικά ένδικα μέσα, συμπεριλαμβανομένης της κατάλληλης αποζημίωσης, της επιστροφής και την εγγύηση μη επανάληψης.