ΠΟΛΩΝΙΑ: ΨΗΦΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΑΠΟΔΕΙΚΝΥΕΙ ΟΤΙ Η ΠΟΛΩΝΙΑ ΠΑΡΑΒΙΑΣΕ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ
Ψηφιακή έρευνα της Διεθνούς Αμνηστίας αποκάλυψε λεπτομέρειες οι οποίες δεν είχαν γίνει προηγουμένως γνωστές, σχετικά με την κατάσταση που αφορά τους 32 Αφγανούς/ές αιτούντες/ες άσυλο, εκ των οποίων οι 4 γυναίκες, οι 27 άντρες και ένα 15χρονο κορίτσι, που είναι παγιδευμένοι στα σύνορα μεταξύ της Πολωνίας και της Λευκορωσίας χωρίς φαγητό, καθαρό νερό, καταφύγιο και φαρμακευτική περίθαλψη, τουλάχιστον από τις 18 Αυγούστου. Χρησιμοποιώντας δορυφορικές εικόνες και φωτογραφίες για τη μέτρηση της περιοχής και την τρισδιάστατη αποτύπωσή της, η Διεθνής Αμνηστία εντόπισε τη θέση της ομάδας στα σύνορα και ανακάλυψε ότι περί τα τέλη Αυγούστου η θέση της ομάδας είχε μεταβληθεί μέσα σε ένα βράδυ από την Πολωνία στη Λευκορωσία, που φαίνεται να συνιστά περίπτωση παράνομης επιστροφής.
Η αναπαράσταση της Διεθνούς Αμνηστίας δείχνει ότι στις 18 Αυγούστου, πολλοί εκ των 32 ανθρώπων που είχαν εισέλθει στην Πολωνία από τη Λευκορωσία βρίσκονταν στην πολωνική πλευρά των συνόρων, περικυκλωμένοι από τις πολωνικές δυνάμεις φύλαξης των συνόρων. Ωστόσο, μια μέρα μετά βρέθηκαν πίσω στην λευκορωσική πλευρά των συνόρων. Η Διεθνής Αμνηστία θεωρεί ότι η κίνηση αυτή θα μπορούσε να αποτελεί απόδειξη παράνομης επαναπροώθησης, καθώς φαίνεται πως η κίνηση αυτή της ομάδας προέκυψε επειδή η ένοπλη πολωνική ομάδα φύλαξης των συνόρων περικύκλωσε τον αυτοσχέδιο καταυλισμό τους.
«Η Πολωνία κρατεί βίαια αυτή την ομάδα ατόμων στα σύνορά της σε φρικτές συνθήκες για εβδομάδες. Η ανάλυσή μας αποδεικνύει αδιαμφισβήτητα ότι στις 18 Αυγούστου, η θέση τους μεταβλήθηκε από την Πολωνία στη Λευκορωσία μέσα σε μία νύχτα, γεγονός το οποίο καταδεικνύει έντονα το ότι ήταν θύματα παράνομης επαναπροώθησης
Eve Geddie, διευθύντρια του Γραφείου Ευρωπαϊκών Θεσμών της Διεθνούς Αμνηστίας
Στις 20 Αυγούστου, όλοι εκ των 32 Αφγανών που ήταν εγκλωβισμένοι στα σύνορα υπέβαλαν αιτήσεις παροχής διεθνούς προστασίας στην Πολωνία, με τη βοήθεια δικηγόρων, δείχνοντας έτσι την επιθυμία τους να παραμείνουν στην Πολωνία.
Τα προσωρινά μέτρα που θεσπίστηκαν από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων στις 25 Αυγούστου, και κατόπιν επεκτάθηκαν μέχρι τις 27 Σεπτεμβρίου, υποδεικνύουν στην Πολωνία να παράσχει βοήθεια σε αυτή την ομάδα ατόμων, η οποία περιλαμβάνει την παροχή «επαρκούς φαγητού, νερού, ρουχισμού, φαρμακευτικής περίθαλψης και, αν είναι δυνατόν, προσωρινής στέγης». Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων επίσης ανέφερε ότι η ομάδα των Αφγανών ισχυρίστηκε ότι είχαν προηγουμένως εισέλθει σε πολωνικά εδάφη στις 8 Αυγούστου και είχαν επαναπροωθηθεί. Η Πολωνία έχει μέχρι στιγμής αποτύχει να συμμορφωθεί με τα προσωρινά μέτρα.
«Κατάσταση έκτακτης ανάγκης»
Έκτοτε, η ομάδα αυτή έχει παραμείνει παγιδευμένη μεταξύ Πολωνών και Λευκορώσων συνοριοφυλάκων. Η Πολωνία έχει απαγορεύσει την κίνηση στην περιοχή, και στις 20 Αυγούστου εισήγαγε κανόνες που επιτρέπουν την επιστροφή στα λευκορωσικά σύνορα όσων αναχαιτίζονται στα σύνορα της. Στις 2 Σεπτεμβρίου, η Πολωνία κήρυξε «κατάσταση έκτακτης ανάγκης» στα σύνορά της με τη Λευκορωσία, περιορίζοντας την πρόσβαση δημοσιογράφων και ΜΚΟ στην περιοχή. Η «κατάσταση έκτακτης ανάγκης» έχει περιορίσει την επίβλεψη τυχόν παραβιάσεων ανθρώπινων δικαιωμάτων, εγείροντας ανησυχία σχετικά με τον τρόπο μεταχείρισης των προσφύγων και των μεταναστριών/ών στην περιοχή, περιλαμβανομένων περιστατικών παράνομων επιστροφών ατόμων στα σύνορα με τη Λευκορωσία. Από τις 19 Σεπτεμβρίου, πέντε άνθρωποι έχουν πεθάνει στην περιοχή των συνόρων, περιλαμβανομένων θανάτων συνεπεία υποθερμίας.
«Η επείγουσα κατάσταση που αντιμετωπίζουν οι Αφγανοί/ές στα σύνορα είναι αυτή που δημιούργησε η πολωνική κυβέρνηση. Η κήρυξη “κατάστασης έκτακτης ανάγκης” είναι παράνομη και πρέπει να αρθεί. Η κατάσταση στα σύνορα της χώρας δεν εγείρει δημόσιο κίνδυνο, όπως ορίζεται από τα ευρωπαϊκά και διεθνή δεδομένα.
»Η βίαιη επιστροφή των ανθρώπων που αιτούνται άσυλο χωρίς την προσωποποιημένη αξιολόγηση της ανάγκης τους για προστασία, αντίκειται στη διεθνή και ευρωπαϊκή νομοθεσία. Η εισαγωγή νέων νόμων και μέτρων που επιχειρούν να νομιμοποιήσουν τις επαναπροωθήσεις δεν κάνουν τίποτα για να το αλλάξουν αυτό»
Ψηφιακή πιστοποίηση
Για την αξιολόγηση της κατάστασης στα πολωνολευκορωσικά σύνορα, το Εργαστήριο Αποδεικτικών Στοιχείων της Διεθνούς Αμνηστίας συνέλεξε και ανέλυσε δορυφορικό εικονοληπτικό διασυνοριακό υλικό και περισσότερα από 50 βίντεο και φωτογραφίες περιστατικών που έχουν σημειωθεί στα σύνορα από τις 12 Αυγούστου. Οι εικόνες επιβεβαιώνουν τις κινήσεις της ομάδας και την αύξηση της επιτήρησης των συνόρων, τις τελευταίες εβδομάδες. Οι εικόνες προήλθαν από αρκετές πηγές, όπως από ντόπιους/ες και από τον Τύπο, και περιλάμβαναν υλικό ληφθέν από ελικόπτερο και δορυφορικές εικόνες, που στη συνέχεια αναλύθηκαν και πιστοποιήθηκαν.
Με τη χρήση μεθόδων φωτογραμμετρίας και photo-matching για την αναπαράσταση τρισδιάστατων μοντέλων, η Διεθνής Αμνηστία κατάφερε να πιστοποιήσει τη θέση της ομάδας στα σύνορα, επιβεβαιώνοντας την πιθανολογούμενη επαναπροώθηση μεταξύ 18 και 19 Αυγούστου, καθώς και τη θέση της ομάδας μεταξύ 12 Αυγούστου και 13 Σεπτεμβρίου. Επίσης εξέθεσε τις απάνθρωπες συνθήκες του προσωρινού καταυλισμού στον οποίο η ομάδα εξαναγκάστηκε να διαμείνει.
Η Διεθνής Αμνηστία καλεί την πολωνική κυβέρνηση να διασφαλίσει ότι όσες/οι αναζητούν προστασία έχουν πρόσβαση στο έδαφός της. Οι αρχές πρέπει να βάλουν τέρμα στις επαναπροωθήσεις, και επειγόντως να παράσχουν επαρκές καταφύγιο, φαγητό, νερό, υγειονομικές υπηρεσίες, πρόσβαση σε δικηγόρους και ιατρική φροντίδα στην ομάδα των Αφγανών που βρίσκεται καθηλωμένη στα πολωνολευκορωσικά σύνορα. Η Πολωνία πρέπει επίσης να ανακαλέσει το καθεστώς «έκτακτης ανάγκης» και τους νόμους που περιορίζουν την κίνηση στην περιοχή των συνόρων και να επιτρέψει την ακώλυτη πρόσβαση σε δημοσιογράφους, ακτιβιστές/ίστριες, ΜΚΟ και δικηγόρους.
Άτομα ζητούν άσυλο σε μία χώρα της Ε.Ε., ένα κράτος-μέλος της Ε.Ε. παραβιάζει εμφανώς τα δικαιώματά τους, και η Ε.Ε. πρέπει να δράσει γρήγορα και δραστικά για να αναγνωρίσει αυτές τις θρασείες παραβιάσεις του ευρωπαϊκού και διεθνούς δικαίου.
Eve Geddie
Υπόβαθρο
Στις 2 Σεπτεμβρίου, η Πολωνία κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τις περιοχές κοντά στα σύνορα με τη Λευκορωσία. Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης προσδιορίζεται από το διεθνές δίκαιο ως μια συνθήκη που απειλεί «τη ζωή του έθνους». Η μετανάστευση στην Πολωνία δεν πληροί αυτές τις συνθήκες και δεν θέτει καμία επείγουσα συνθήκη. Επιπροσθέτως, το διεθνές δίκαιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα θέτει αυστηρές προϋποθέσεις που πρέπει να τηρεί ένα κράτος όταν επιβάλλει καθεστώς έκτακτης ανάγκης, το οποίο είναι περιοριστικό για τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως είναι να ενημερώνει τους συναφείς διεθνείς φορείς. Η Πολωνία έχει αποτύχει να συμβιβαστεί με αυτές τις προϋποθέσεις.
Στις 20 Αυγούστου 2021, πριν δηλαδή από την υπαγωγή σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, υπουργικό διάταγμα περιόρισε τις κινήσεις στα σύνορα και εδραίωσε ότι εκτός από τα άτομα που υπάγονται σε συγκεκριμένες κατηγορίες, όσοι/ες αναχαιτίζονται στην περιοχή των συνόρων θα πρέπει να φύγουν από την Πολωνία και «να επιστρέψουν στη συνοριακή γραμμή του κράτους». Το διάταγμα αυτό αντίκειται στις υποχρεώσεις της Πολωνίας που πηγάζουν από το προσφυγικό δίκαιο, καθώς περιορίζει την πρόσβαση των αιτούντων/ουσών άσυλο σε πολωνικό έδαφος, γεγονός που είναι καίριο για τη δυνατότητά τους να αιτηθούν την παροχή διεθνούς προστασίας εκεί. Το διάταγμα επιπλέον αντίκειται στην αρχή της μη ποινικοποίησης των αιτούντων/ουσών άσυλο, σύμφωνα με την οποία οι αιτούντες/σες διεθνή προστασία δεν υπόκεινται σε ποινές για την παράτυπη είσοδο ή παρουσία τους σε μια χώρα. Επιτρέποντας στις πολωνικές αρχές να επιστρέφουν ανθρώπους χωρίς την αξιολόγηση της κατάστασής τους και χωρίς την παροχή κάποιας ευκαιρίας αμφισβήτησης της απόφασης για την επιστροφή τους, το διάταγμα είναι μη συναφές με την αρχή της μη επαναπροώθησης και θα μπορούσε να οδηγήσει σε μαζικές απελάσεις, οι οποίες απαγορεύονται από το διεθνές δίκαιο.
Η Λιθουανία και η Λετονία, χώρες που επίσης συνορεύουν με τη Λευκορωσία, αντιμετωπίζουν αφίξεις συναφείς με την Πολωνία στα σύνορά τους, και έχουν θεσπίσει μέτρα παρεμφερή με αυτά της Πολωνίας. Στις 17 Αυγούστου, η πολωνική κυβέρνηση πρότεινε μια σειρά ανησυχητικές προσθήκες στη νομοθεσία για τις επιστροφές και τη διεθνή προστασία. Οι προσθήκες αυτές διευκολύνουν τις επιστροφές, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε μαζικές απελάσεις. Επίσης επιτρέπει στις επιτροπές ασύλου να απορρίπτουν αιτήσεις ασύλου που προέρχονται από άτομα τα οποία αναχαιτίστηκαν κατά την παράτυπη διάσχιση των συνόρων, εάν δεν συντρέχουν συγκεκριμένες προϋποθέσεις, ενώ επιβάλλει ποινές σε όσες/ους διασχίζουν παράτυπα τα σύνορα. Η 'Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους/τις Πρόσφυγες κατέκρινε την πρόταση αυτή. Κατά τον παρόντα χρόνο, η πρόταση αυτή δεν είναι ακόμη σε ισχύ και εκκρεμεί ενώπιον της πολωνικής Γερουσίας.
Στις 25 Αυγούστου, Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων διέταξε την Πολωνία να παράσχει ανθρωπιστική βοήθεια στους/στις μετανάστες/ριες και τους/τις πρόσφυγες στα σύνορά της. Αυτή η εντολή ανανεώθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου. Η Πολωνία μέχρι στιγμής δεν έχει συμμορφωθεί με τη δικαστική απόφαση.
Η ‘Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους/τις Πρόσφυγες και ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης έχουν απευθύνει δημόσια έκκληση για να παρασχεθεί άμεση πρόσβαση στα άτομα που βρίσκονται σε ανάγκη στα σύνορα.
