ΜΕΞΙΚΟ: ΟΙ ΑΠΟΤΥΧΙΕΣ ΤΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΟΚΤΟΝΙΕΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΤΟΥ ΜΕΞΙΚΟΥ ΠΑΡΑΒΙΑΖΟΥΝ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΗ ΖΩΗ, ΤΗ ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ

Οι έρευνες του Γενικού Εισαγγελέα της Πολιτείας του Μεξικού για τις ανθρωποκτονίες έπειτα από εξαφανίσεις είναι σοβαρά ελαττωματικές λόγω της αδράνειας και της αμέλειας των αρχών, που οδηγούν στην απώλεια των αποδεικτικών στοιχείων, στη μη μελέτη όλων των δεδομένων της έρευνας και στη μη ορθή εφαρμογή μιας έμφυλης προσέγγισης. Αυτές οι αδυναμίες εμποδίζουν τη δικαστική διαδικασία και αυξάνουν την πιθανότητα οι υποθέσεις να μείνουν ατιμώρητες, ανέφερε η Διεθνής Αμνηστία σε έκθεση που δημοσίευσε.

Η έρευνα με τίτλο «Η δικαιοσύνη σε δίκη: Αποτυχίες των ποινικών ερευνών για γυναικοκτονίες έπειτα από εξαφανίσεις στην Πολιτεία του Μεξικού» τεκμηριώνει πώς αυτές οι αποτυχίες είναι αντίστοιχες με εκείνες που εντοπίστηκαν από άλλες έρευνες, τις οποίες επισήμαναν οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών κατόχους δικαιωμάτων, καθώς και με υποθέσεις όπως οι γυναικοκτονίες που διαπράχθηκαν στη Σιουδάδ Χουάρες, στην Τσιουάουα, πριν από περισσότερα από 20 χρόνια. Αυτό υποδηλώνει ότι η γυναικοκτονική βία και οι αποτυχίες στη διερεύνηση και την πρόληψή τους αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης πραγματικότητας στη χώρα.

«Οι κρατικές αρχές επιπέδου πρέπει να αποτρέπουν, να ερευνούν και να τιμωρούν τις γυναικοκτονίες με τη δέουσα επιμέλεια. Ως μέρος του μεξικανικού κράτους, είναι υποχρεωμένες να συμμορφώνονται με τις διεθνείς συνθήκες στις οποίες το Μεξικό είναι συμβαλλόμενο κράτος, συμπεριλαμβανομένης της σύμβασης Belem do Pará, της σύμβασης για την εξάλειψη όλων των μορφών διακρίσεων κατά των γυναικών, καθώς και των αποφάσεων του Διαμερικανικού Δικαστηρίου Ανθρώπινων Δικαιωμάτων για το Μεξικό, το οποίο καθιέρωσε ένα σύνολο κανόνων, προτύπων και αρχών για την εγγύηση των δικαιωμάτων των γυναικών», δήλωσε η Edith Olivares-Ferreto, εκτελεστική διευθύντρια της Διεθνούς Αμνηστίας στο Μεξικό.

«Κάθε γυναικοκτονία έχει τρομακτικό αντίκτυπο στις οικογένειες των θυμάτων, οι οποίες, αναζητώντας πρόσβαση στην αλήθεια, τη δικαιοσύνη και την αποζημίωση για το κακό που προκλήθηκε, υφίστανται επίσης εκ νέου θυματοποίηση από τις αρχές. Για τον λόγο αυτόν, η Διεθνής Αμνηστία εξακολουθεί να επιμένει ότι το ζήτημα της βίας κατά των γυναικών πρέπει να αποτελεί υψηλή προτεραιότητα στην ατζέντα των ομοσπονδιακών και τοπικών κυβερνήσεων».

Στην έκθεσή της, η Διεθνής Αμνηστία τεκμηριώνει τέσσερις εμβληματικές περιπτώσεις γυναικοκτονίας που σημειώθηκαν έπειτα από εξαφανίσεις, και αναφέρει συγκεκριμένα τις αποτυχίες στις ποινικές έρευνες για κάθε δολοφονία. Οι περιπτώσεις που τεκμηριώθηκαν ήταν αυτές της Nadia Muciño Márquez, η οποία σκοτώθηκε το 2004· της Daniela Sánchez Curiel, που εξαφανίστηκε το 2015 και παραμένει άγνωστο πού βρίσκεται, ενώ η οικογένειά της θεωρεί ότι ήταν θύμα γυναικοκτονίας· της Diana Velázquez Florencio, η οποία εξαφανίστηκε και σκοτώθηκε το 2017·  και της Julia Sosa Conde, η οποία εξαφανίστηκε και σκοτώθηκε στα τέλη του 2018.

Η έκθεση δείχνει ότι οι κρατικές αρχές αποτυγχάνουν να εξετάσουν επαρκώς τον τόπο του εγκλήματος, να αποθηκεύσουν τα αποδεικτικά στοιχεία που συλλέγονται με ασφάλεια, ή να διεξαγάγουν ιατροδικαστικές δοκιμές και έρευνες, με αποτέλεσμα την απώλεια δεδομένων, αντικειμένων ή ουσιών και μαρτυριών.

Οι αρχές δεν επιδιώκουν να ελέγξουν πάντα όλα τα δεδομένα της έρευνας, και η αποτυχία τους έχει αποτέλεσμα οι συγγενείς των θυμάτων –κατά βάση γυναίκες– να αναλαμβάνουν τις έρευνες και να χρησιμοποιούν τους δικούς τους πόρους για να το κάνουν. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι αρχές απειλούν και παρενοχλούν οικογένειες, ώστε να μην πάνε την υπόθεση στους προϊσταμένους τους. Οι αρχές δεν εφαρμόζουν πάντα μια έμφυλη προσέγγιση στη διάρκεια της ποινικής διαδικασίας, κατά παράβαση των πρωτοκόλλων για τη διερεύνηση δολοφονιών γυναικών.

Η έκθεση δείχνει επίσης ότι οι επαγγελματίες του Γενικού Εισαγγελέα της Πολιτείας του Μεξικού δεν έχουν τις απαραίτητες προϋποθέσεις που τους επιτρέπουν να διεξάγουν έρευνες: ο φόρτος εργασίας τους είναι υπερβολικός και στερούνται των υλικών πόρων για να εκτελέσουν κάποιες διαδικασίες. Επιπλέον, το προσωπικό πρέπει να πληρώσει για ορισμένα από τα υλικά που απαιτούνται για τη διεξαγωγή των ερευνών μόνο του, ενώ στα γραφεία δεν υπάρχει πουθενά χώρος για να αποθηκευτούν τα αποδεικτικά στοιχεία με ασφάλεια, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο μόλυνσης και καταστροφής. Χρήζουν επίσης περαιτέρω εξειδικευμένης κατάρτισης ώστε να πραγματοποιούν κατάλληλες έρευνες.

Οι αποτυχίες που τεκμηριώθηκαν στις έρευνες έχουν αποτέλεσμα να παραβιάζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών στη ζωή και τη σωματική ασφάλεια, καθώς και των δικαιωμάτων των οικογενειών τους στη δικαστική προστασία και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη. Προκειμένου να προστατευτούν τα δικαιώματα των θυμάτων, η Διεθνής Αμνηστία κάνει τις ακόλουθες συστάσεις.

 - Προς τον Γενικό Εισαγγελέα της Πολιτείας του Μεξικού: Να βεβαιωθεί ότι η Γενική Εισαγγελία εγκλημάτων συνδεόμενων με την έμφυλη βία διαθέτει τους ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους που απαιτούνται για να εκτελέσει τη λειτουργία της αποτελεσματικά και με αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας, καθώς και να σχεδιάσει και να εκπαιδεύσει πώς να διερευνώνται οι εξαφανίσεις και οι δολοφονίες γυναικών υπό το πρίσμα του φύλου.

-    Προς το Κογκρέσο της Πολιτείας του Μεξικού: Να βεβαιωθεί ότι ο Γενικός Εισαγγελέας της Πολιτείας του Μεξικού, ειδικά το Κεντρικό Γραφείο της Γενικής Εισαγγελίας εγκλημάτων συνδεόμενων με την έμφυλη βία, διαθέτει τους ανθρώπινους και τους οικονομικούς πόρους για να εκτελέσει σωστά τα καθήκοντά του.

- Προς την Επιτροπή Ανθρώπινων Δικαιωμάτων της Πολιτείας του Μεξικού: Να διερευνήσει το πρόβλημα των αποτυχιών στις ποινικές έρευνες για εγκλήματα βίας κατά των γυναικών, ιδίως των γυναικοκτονιών και των εξαφανίσεων, και να εκδώσει συστάσεις που αντιμετωπίζουν όσα ζητήματα επισημαίνονται στην έκθεση.

- Προς τις ομοσπονδιακές αρχές: Να αναγνωρίσουν δημόσια την κλίμακα του προβλήματος των γυναικοκτονιών και των εξαφανίσεων στο Μεξικό, καθώς και τις αποτυχίες στις έρευνες γι' αυτά τα εγκλήματα.

Παράλληλα με τη δημοσίευση της έκθεσης, η Διεθνής Αμνηστία ξεκίνησε την καμπάνια #HastaSerEscuchadas (Μέχρι να ακουστούν), η οποία στοχεύει να διασφαλίσει ότι οι αρχές θα αναγνωρίσουν δημόσια τις αποτυχίες στις έρευνες για τις ανθρωποκτονίες, θα συμμορφωθούν με τις συστάσεις του κινήματος και θα ξεκινήσουν τη διαδικασία παροχής αποζημιώσεων για τις βλάβες που προκαλούνται από αυτές τις αποτυχίες.

«Στη Διεθνή Αμνηστία θα συνεχίσουμε να υψώνουμε τη φωνή μας μαζί με τη φωνή των οικογενειών των θυμάτων και να τις στηρίζουμε στην αναζήτηση της αλήθειας, της δικαιοσύνης και της αποζημίωσης για το κακό που υπέστησαν, μέχρι να ακουστούν», δήλωσε η Edith Olivares-Ferreto.