ΑΙΓΥΠΤΟΣ: Η ΤΡΟΜΑΚΤΙΚΗ ΑΝΟΔΟΣ ΣΤΙΣ ΕΚΤΕΛΕΣΕΙΣ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΕΙ ΤΟ ΒΑΘΟΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

Μόνο τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο οι αιγυπτιακές αρχές εκτέλεσαν τουλάχιστον 57 άτομα, άνδρες και γυναίκες, σχεδόν το διπλάσιο νούμερο από τα 32 καταγεγραμμένα περιστατικά εκτελέσεων το 2019, δήλωσε σήμερα η Διεθνής Αμνηστία.  Πρόκειται για μία φρικτή επίθεση ενάντια στο δικαίωμα στη ζωής. Ακόμα, τουλάχιστον 15 άνθρωποι δικάστηκαν σε θάνατο για υποθέσεις πολιτικής βίας έπειτα από άδικες δίκες το αποτέλεσμα των οποίων βγήκε μέσα από «μαρτυρίες» υπό πίεση και άλλες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μεταξύ των οποίων βασανιστήρια και εξαναγκαστικές εξαφανίσεις.

 Ο σοκαριστικός αυτό απολογισμός θανάτου είναι πολύ πιθανό να είναι υποεκτιμημένος, διότι οι αιγυπτιακές αρχές δεν δημοσιοποιούν στατιστικά σχετικά με τις εκτελέσεις, ούτε και τον αριθμό των κρατουμένων που αντιμετωπίζουν θανατική ποινή. Οι οικογένειες και οι δικηγόροι των κρατουμένων δεν ειδοποιούνται πριν τις εκτελέσεις. Τα φιλοκυβερνητικά μέσα μαζικής ενημέρωσης έχουν καταγράψει τουλάχιστον 91 εκτελέσεις βάσει ανώνυμων πληροφοριών από επίσημες πηγές, από τον Οκτώβριο. 

«Τους τελευταίους μήνες οι αιγυπτιακές αρχές έχουν δρομολογήσει φρικιαστικές εκτελέσεις και θανατικές καταδίκες, σε πολλές περιπτώσεις μετά από άδικες μαζικές δίκες,» ανέφερε ο Philip Luther, Ερευνητής για την Μέση Ανατολή και τη Νότια Αφρική και Διευθυντής Συνηγορίας της Διεθνούς Αμνηστίας.

«Οι εκτελέσεις αυτές είναι ιδιαίτερα αποτρόπαιες δεδομένου πως υπάρχουν καταγεγραμμένα συστηματικές παραβιάσεις στο δικαίωμα σε δίκαιη δίκη στην Αίγυπτο ενώ τα δικαστήρια πολύ συχνά βασίζονται σε ομολογίες που αποσπάστηκαν κατόπιν βασανισμού. Όχι μόνο οι αιγυπτιακές αρχές καταπατούν το δικαίωμα στη ζωή παραβλέποντας τις υποχρεώσεις τους στο διεθνές δίκαιο, αλλά ακόμα τιμωρούν τους γενναίους/ες υπερασπιστές/τριες ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Αιγυπτιακής Πρωτοβουλίας για τα Προσωπικά Δικαιώματα, οι οποίοι/ες καταγράφουν και αναφέρουν αυτές τις παραβιάσεις.»

Οι αρχές της Αιγύπτου έχουν επίσης περιορίσει τη δουλειά πολλών οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων σχετικά με την θανατική ποινή. Οι αρχές έχουν συλλάβει μέλη της Αιγυπτιακής Πρωτοβουλίας για τα Προσωπικά Δικαιώματα το διάστημα μεταξύ 15 και 19 Νοεμβρίου, τα οποία ανακρίθηκαν για το έργο τους σχετικά μες την ποινική δικαιοσύνη. Αυτό περιλάμβανε μεταξύ άλλων και τη δημοσίευση του Νοεμβρίου σχετικά με την ανησυχητική αύξηση των εκτελέσεων.

Η ραγδαία άνοδος τον εκτελέσεων ξεκίνησε έπειτα από ένα περιστατικό που έλαβε χώρα στις Φυλακές Ύψιστης Ασφαλείας Tora, γνωστές και ως al -Aqrab (Σκορπιός) στις 23 Σεπτεμβρίου, όταν τρείς κρατούμενοι που αντιμετώπιζαν θανατική ποινή και τέσσερα μέλη της ομάδας ασφαλείας σκοτώθηκαν. Επίσημες πηγές πιστεύουν πως η βία προκλήθηκε έπειτα από φερόμενη απόπειρα απόδρασης των κρατουμένων. Δεν υπήρξε, ωστόσο, μία ανεξάρτητη και διαφανής έρευνα σχετικά με το περιστατικό.

Η Διεθνής Αμνηστία μίλησε με τους δικηγόρους και τους συγγενείς των κρατουμένων που έχουν εκτελεστεί η αναμένουν θανατική ποινή και αξιολόγησε σχετικά νομικά έγγραφα και αναφορές από αιγυπτιακές ΜΚΟ, άρθρα από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και από δημοσιεύσεις στο Facebook που έγιναν από τους συγγενείς των δολοφονημένων θυμάτων αλλά και από όσους βρίσκονταν υπό κράτηση και εκτελέστηκαν.

Άνοδος Εκτελέσεων

Οι αιγυπτιακές αρχές εκτέλεσαν 15 άνδρες που είχαν καταδικαστεί για δολοφονία σε υποθέσεις που σχετίζονται με πολιτική βία τον Οκτώβριο. Τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο, εκτέλεσαν επιπλέον 38 άνδρες και 4 γυναίκες, που είχαν καταδικαστεί σε θάνατο σε σχέση με κοινές ποινικές υποθέσεις και δύο ακόμα άνδρες που καταδικάστηκαν για βιασμό.

Στις 3 Οκτωβρίου, οι αρχές εκτέλεσαν δύο άνδρες που είχαν καταδικαστεί έπειτα από μαζική δίκη σχετικά με την υπόθεση γνωστή και ως «Alexandria Library events" [Τα γεγονότα της βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας], για συμμετοχή σε πολιτική βία που έλαβε χώρα μετά τη βίαιη διάλυση από τις αρχές της καθιστικής διαμαρτυρίας στη Rabaa, τον Αύγουστο του 2013.

Στις 4 Οκτωβρίου ακόμα 10 άνδρες εκτελέστηκαν. Οι άνδρες αυτοί είχαν καταδικαστεί σε θάνατο για την υπόθεση «Agnad Masr» σχετικά με την ανάμειξή τους σε βίαιες επιθέσεις κατά αξιωματούχων και δημόσιας περιουσίας. Οι εναγόμενοι είπαν στους Ανώτερους Κρατικούς Εισαγγελείς Ασφαλείας πως είχαν υποβληθεί σε εξαναγκαστική εξαφάνιση και βασανιστήρια, ωστόσο δεν υπήρξε έρευνα για αυτές τις καταγγελίες. Ένας από τους άνδρες που εκτελέστηκαν, ο Gamal Zaki, εμφανίστηκε σε ένα βίντεο «ομολογίας» του που κυκλοφόρησε σε διάφορα μέσα κοινωνικής δικτύωσης λίγο πριν την ολοκλήρωση της δίκης, υπονομεύοντας σαφώς το δικαίωμά του σε δίκαιη δίκη, που συμπεριλαμβάνει επίσης και το δικαίωμα στην μη αυτοενοχοποίση και το δικαίωμα τεκμηρίου αθωότητας.

Τρείς ακόμα άνδρες που εκτελέστηκαν στις 4 Οκτωβρίου, είχαν καταδικαστεί σε άλλη υπόθεση πολιτικής βίας μετά τη διάλυση της καθιστικής διαμαρτυρίας από τις αρχές στη Rabaa. Η υπόθεση είναι γνωστή ως «Θύελλα του αστυνομικού τμήματος Kerdasa», στην οποία καταγράφτηκαν 13 θάνατοι αστυνομικών. Τον Δεκέμβριο του 2014, το Κύκλωμα Τρομοκρατίας (Terrorism Circuit) του Ποινικού Δικαστηρίου Γκίζα καταδίκασε 184 ανθρώπους, 183 σε θανατική ποινή (4 ήταν απόντες/ούσες), ένα 10χρονο παιδί σε φυλάκιση και αθώωσε δύο ανθρώπους ενώ άλλοι δύο πέθαναν πριν την ετυμηγορία. Στην εκ νέου δίκη που έγινε, το Κύκλωμα Τρομοκρατίας στο Ποινικό Δικαστήριο του Καΐρου καταδίκασε 20 ανθρώπους σε θάνατο, από τους οποίους οι 17 αντιμετωπίζουν ακόμα τη θανατική ποινή. Εννέα αιγυπτιακές οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποκήρυξαν την ετυμηγορία υπογραμμίζοντας τις τεράστιες παραβιάσεις του δικαιώματος δίκαιης δίκης όπως επίσης και του δικαιώματος πρόσβασης σε νομική βοήθεια και δικηγόρο κατά την διάρκεια κράτησης τους, την ανάκριση τους εν απουσία δικηγόρων, και την εξαναγκαστική «ομολογία».

 Η Διεθνής Αμνηστία είχε εκφράσει και προηγουμένως ανησυχίες σχετικά με την καταπάτηση του δικαιώματος σε δίκαιη δίκη σε μαζικές δίκες, ειδικά της αποτυχίας ανάδειξης της ατομικής ποινικής ευθύνης. Τα βασανιστήρια είναι ανεξέλεγκτα στην Αίγυπτο και πολύ συχνά χρησιμοποιούνται για να αποσπαστούν «ομολογίες» ενώ πολλές φορές τα δικαστήρια αποτυγχάνουν να διατάξουν έρευνες σχετικές με τις καταγγελίες βασανιστηρίων και δέχονται ως αποδεικτικά στοιχεία στις δίκες τις ομολογίες που έχουν αποσπαστεί από βασανιστήρια.

Πέρα από τις 57 υποθέσεις που επιβεβαίωσε η Διεθνής Αμνηστία, τα φιλοκυβερνητικά μέσα μαζικής ενημέρωσης είχαν αναφέρει και εκτελέσεις 31 ακόμα ανδρών και 3 γυναικών τον Οκτώβριο και το Νοέμβριο. Η Διεθνής Αμνηστία δεν μπόρεσε να επιβεβαιώσει αυτές τις αναφορές ανεξάρτητα, καθώς οι συγγενείς των θυμάτων δίσταζαν να μιλήσουν με ανθρωπιστικές οργανώσεις λόγω φόβου αντιποίνων.

Κίνδυνος εκτέλεσης

Λόγω της απουσίας διαφάνειας των Αιγυπτιακών αρχών, ο αριθμός των φυλακισμένων που βρίσκονται σε κίνδυνο εκτέλεσης είναι άγνωστος. Μεταξύ όσων έχουν καταδικαστεί σε θάνατο και έχουν εξαντλήσει όλες τις πιθανότητες προσφυγής, βρίσκεται και ο Wael Tawadros, γνωστός ως Προφήτης Ησαΐας, ένας μοναχός που καταδικάστηκε για τον φόνο του Επίσκοπου Anba Epiphanius τον Απρίλιο του 2019. Ο Wael Tawadros καταδικάστηκε σε θανατική ποινή έπειτα από μία καταφανώς άδικη δίκη, όπου το δικαστήριο στηρίχθηκε σε «ομολογία» του που αποσπάστηκε από βασανιστήριο προκειμένου να διασφαλιστεί η καταδίκη του. Του στερήθηκε επίσης το δικαίωμα επαρκούς υπεράσπισης.

Σύμφωνα με την οικογένεια του, ο Wael Tawadros συνελήφθη και κρατήθηκε σε άγνωστη τοποθεσία το διάστημα μεταξύ 2 και 28 Αυγούστου του 2018. Το Υπουργείο Εσωτερικών αρνήθηκε να αναγνωρίσει την κράτηση και να αποκαλύψει την τοποθεσία που βρισκόταν στην οικογένεια του ενώ του αρνήθηκε ακόμα και την πρόσβαση σε δικηγόρο, υποβάλλοντας τον ουσιαστικά σε εξαναγκαστική εξαφάνιση.

Σύμφωνα με το βίντεο αναφοράς του Wael Tawadros από το δικαστήριο, το οποίο εξετάστηκε από τη Διεθνή Αμνηστία, οι αστυνομικές αρχές τον έγδυσαν και τον πήγαν στο μοναστήρι όπου τον ανάγκασαν να φορέσει την ενδυμασία του μοναχού. Τον έδειραν βίαια, τον υπέβαλαν σε ηλεκτροπληξία και τον διέταξαν να ομολογήσει τον φόνο στην κάμερα. Ο Wael Tawadros ανέφερε πως όταν ο δικαστής διέταξε να πάει στο νοσοκομείο και να υποβληθεί σε ιατρικά τεστ, ο αστυνομικός διέταξε το νοσηλευτή να γράψει στην αναφορά πως ήταν καλά.

Ταπεινωτικές και απάνθρωπες συνθήκες

Σε μία προφανή εκδήλωση αντιποίνων σχετικά με το περιστατικό ασφαλείας στις 23 Σεπτεμβρίου στη φυλακή al-Aqrab, οι αρχές μείωσαν τις μερίδες φαγητού των φυλακισμένων, συμπεριλαμβανομένων και όσων αντιμετωπίζουν θανατική ποινή και έκοψαν τις παροχές ηλεκτρισμού στα κελιά τους. Σύμφωνα με πληροφορίες από πηγές που γνωρίζουν τις καταστάσεις κράτησης στη φυλακή al-Aqrab, οι φυλακές έδειραν 10 κρατούμενους με σωλήνες νερού, ράβδους και μπαστούνια ενώ όλα τα προσωπικά αντικείμενα των φυλακισμένων κατασχέθηκαν, ακόμα και τα κλινοσκεπάσματα. Πολλοί μεταφέρθηκαν στην απομόνωση ή στην άλλη διαβόητη φυλακή, Ύψιστης Ασφαλείας Δύο, μετά το περιστατικό.

Η οικογένεια του Wael Tawadros είπε στη Διεθνή Αμνηστία πως η διοίκηση της φυλακής Abaadiya τον υπέβαλε σε τιμωρητική και μη αμερόληπτη μεταχείριση καθώς τον εμπόδισε να επικοινωνήσει με την οικογένεια του και να έχει τη συχνή πρόσβαση που είχε με τον ιερέα του, γεγονότα που αποτελούν παραβιάσεις των διεθνών πρακτικών και του αιγυπτιακού νόμου. Αυτά τα δικαιώματα στερήθηκαν και σε άλλους κρατουμένους αυτής της φυλακής.

 «Καλούμε τις αιγυπτιακές αρχές να αλλάξουν τις θανατικές ποινές, να ακυρώσουν τις καταδίκες και να διατάξουν νέες δίκαιες δίκες χωρίς να προσφύγουν σε ποινές θανάτου τόσο για τον Wael Tawadros όσο και για όλους/ες τους υπόλοιπους/ες που δικάστηκαν έπειτα από άδικη δίκη. Κάνουμε έκκληση επίσης στη διεθνή κοινότητα, και σε όλα τα ανθρωπιστικά τμήματα του ΟΗΕ, να καλέσουν δημόσια τις αιγυπτιακές αρχές ώστε να σταματήσουν άμεσα τις εκτελέσεις και σε όλα τα μέλη του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ να εδραιώσουν ένα μηχανισμό ελέγχου και αναφοράς σχετικά με την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Αίγυπτο,» ανέφερε ο Philip Luther.