ΟΥΚΡΑΝΙΑ: ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΒΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΟΠΟΥ ΜΑΣΤΙΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ

Τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας στο ανατολικό τμήμα της Ουκρανίας δεν έχουν τη δυνατότητα να ζητήσουν βοήθεια προκειμένου να προστατευθούν από περιστατικά οικογενειακής βίας καθώς η κυβέρνηση δεν έχει ανταποκριθεί αποτελεσματικά, ανέφερε χθες η Διεθνής Αμνηστία στην έκθεσή της σχετικά με το κεκαλυμμένο αλλά συνεχώς αυξανόμενο πρόβλημα της ενδοοικογενειακής και σεξουαλικής βίας κατά των γυναικών στην περιοχή.

Βάσει έξι επιτόπιων  αποστολών πεδίου, που διενεργήθηκαν από τη Διεθνή Αμνηστία, η έκθεση Δεν είναι ιδιωτικό θέμα, υπογραμμίζει τις αδυναμίες του συστήματος παροχής βοήθειας  σε επιζήσαντες/σες, κατά κύριο λόγο γυναίκες, οικογενειακής και σεξουαλικής βίας. Η κατάσταση έχει επιδεινωθεί δραματικά και λόγω της κοινωνικής και οικονομικής κρίσης, της εύκολης πρόσβασης σε όπλα, αλλά και του ψυχικού τραύματος λόγω της συνεχιζόμενης ένοπλης σύρραξης μεταξύ των κυβερνήσεων της Ουκρανίας και των αυτονομιστών που στηρίζονται από τη Ρωσία.

Είναι αποκαρδιωτικό ότι οι γυναίκες, των οποίων οι ζωές είναι ήδη επηρεασμένες από ψυχικά τραύματα και καταστροφές λόγω της σύγκρουσης, βρίσκονται τώρα εκτεθειμένες και χωρίς την δυνατότητα προσφυγής σε βοήθεια καθώς οι αρχές που έχουν ευθύνη να τις προστατεύσουν από περιστατικά ενδοοικογενειακής και σεξουαλικής βίας, έχουν αποτύχει,» ανέφερε η Oksana Pokalchuk, Διευθύντρια Διεθνούς Αμνηστίας της Ουκρανίας.

«Οι γυναίκες που ζουν στο επηρεασμένο από τη σύγκρουση ανατολικό τμήμα της Ουκρανίας, δεν νιώθουν ασφάλεια ούτε εντός της οικείας τους ούτε εκτός αυτής.»

Η Διεθνής Αμνηστία κατάφερε να έχει πρόσβαση στην ελεγχόμενη από την κυβέρνηση επικράτεια στην Ουκρανία, συγκεκριμένα στις περιοχές Donetsk και Luhansk το διάστημα Ιανουαρίου και Δεκεμβρίου του 2019. Η οργάνωση δεν είχε καθόλου πρόσβαση στις αποσχισθείσες περιοχές, που είναι και το θέμα της έκθεσης.

Τα επίσημα στατιστικά στοιχεία σχετικά με τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, που ωστόσο ενδέχεται να είναι αναξιόπιστα και ατελή, δείχνουν μία ραγδαία αύξηση των καταγεγραμμένων υποθέσεων τα τελευταία χρόνια.  Το 2018, υπήρχε αύξηση κατά 76% σε δηλωμένα περιστατικά στην περιοχή Donetsk  και αύξηση 158% στην περιοχή Luhansk, συγκριτικά με τον μέσο όρο των περιστατικών των τελευταίων τριών χρόνων.

Οι πρωτοβουλίες της κυβέρνησης αποτυγχάνουν να επιλύσουν το πρόβλημα της ενδοοικογενειακής βίας

Τα τελευταία τρία χρόνια, η Ουκρανία έχει υιοθετήσει μία νέα νομοθεσία και θεσμικά πλαίσια σχετικά με την έμφυλη βία, σε γενικές γραμμές βάσει της διεθνής νομοθεσίας για τα ανθρώπινα δικαιώματα.  Οι αλλαγές αυτές περιλαμβάνουν τον νόμο-ορόσημο για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας κατά των γυναικών, την εισαγωγή έκτακτων μέτρων βοήθειας και καταφυγίων αλλά και την δημιουργία μονάδων στην αστυνομία ειδικά εκπαιδευμένων για περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας.

Οι νέοι νόμοι και οι πρωτοβουλίες ωστόσο, πολύ συχνά εφαρμόζονται φτωχά ενώ η χώρα συνεχίζει να μην βρίσκεται κοντά στην επικύρωση της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας εναντίον των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας (Σύμβαση Κωνσταντινούπολης).

Η αστυνομία φαίνεται πως είναι απρόθυμη να δημιουργήσει ένα μητρώο καταγγελιών για τις εππιζήσασες ενδοοικογενειακής βίας και κατά αυτό τον τρόπο δημιουργεί ένα γενικευμένο αίσθημα ατιμωρησίας, με αποτέλεσμα πιθανά θύματα να φοβούνται να μιλήσουν. Στις 10 από τις 27 υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας που καταγράφονται στην έκθεση, οι γυναίκες δεν ανέφεραν την βία που είχαν υποστεί στην αστυνομία φοβούμενες ότι δεν θα τις πιστέψουν και πως οι αρχές είτε δεν θα αντιμετωπίσουν καταλλήλως τα περιστατικά είτε και καθόλου.

Σε μία περίπτωση, μια έγκυος γυναίκα χτυπήθηκε άσχημα από τον άνδρα της, ο οποίος υπηρετούσε τότε ως στρατιώτης, αλλά δεν υπέβαλε επίσημη καταγγελία. Αποφάσισε ότι δεν αξίζει καν να μπει στον κόπο καθώς ήδη αναγκάστηκε να αποσύρει προηγούμενη καταγγελία (όπου ο άνδρας της, της είχε σπάσει την μύτη) έπειτα από πίεση ενός στρατιωτικού διοικητή προκειμένου να μη «φέρει σε δύσκολη θέση» τον άνδρα της.

Οι επιζήσασες εγκαταλείφθηκαν χωρίς προστασία και σε μεγάλο κίνδυνο

Η νέα νομοθεσία της Ουκρανίας δίνει την εξουσία στις αστυνομικές αρχές να χρησιμοποιήσουν τα επείγοντα μέτρα προστασίας, προκειμένου να απαγορευτεί στους φερόμενους δράστες να εισέλθουν ή να μένουν σε χώρους όπου οι επιζήσασες μπορεί να διαμένουν αλλά και να απαγορεύσουν την μεταξύ τους επαφή για 10 ημέρες. Αυτές οι δυνατότητες, στις υποθέσεις που έχει καταγράψει η Διεθνής Αμνηστία, σπάνια εκδίδονται, αλλά και στις περιπτώσεις που εφαρμόζονται δεν επιβάλλονται αποτελεσματικά.

Παρά τις θετικές εξελίξεις σχετικά με τη νέα εθνική νομοθεσία, συνεχίζουν να υπάρχουν μεγάλα κενά σχετικά με την προστασία. Στην Ουκρανία η ενδοοικογενειακή βία εμπίπτει τόσο στη διοικητική όσο και στην ποινική νομοθεσία. Σήμερα, εκτός αν ο δράστης έχει συγκεντρώσει δύο διοικητικές κυρώσεις ενδοοικογενειακής βίας, η διαδικασία ποινικής δίωξης δεν μπορεί να αρχίσει.

Επιπρόσθετα, τα μέλη του στρατού και της αστυνομίας απαλλάσσονται από διοικητικές διαδικασίες στα δικαστήρια γενικής δικαιοδοσίας, γεγονός που αποσκοπεί στην προστασία τους από ποινικές κυρώσεις στις περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας.

Η Oksana Mamchenko υπέφερε σωματικά, ψυχικά και οικονομικά από βία προκαλούμενη από τον πρώην σύζυγο και πατέρα των 12 παιδιών της για 20 χρόνια. Όταν έφυγε από το σπίτι μαζί με τα παιδιά της, το δικαστήριο αποφάσισε την προσωρινή προστασία τους πάνω από τρείς φορές, απαγορεύοντας στον πρώην σύζυγο να βρίσκεται στο ίδιο σπίτι με την Oksana και τα παιδιά τους ή ακόμα να βρίσκεται κοντά τους.

Μεταξύ του Ιανουαρίου 2019 και του Ιανουαρίου 2020, η Oksana έλαβε τρείς εντολές περιορισμού και μία εντολή επείγουσας προστασίας εναντίον του πρώην συζύγου της ενώ επίσης υπέβαλλε και πολλαπλά παράπονα στην αστυνομία. Ο πρώην σύζυγος της αδιαφόρησε για όλες τις εντολές ενώ οι αρχές απέτυχαν να τις επιβάλλουν καταλλήλως. Τον Μάιο του 2020, του δόθηκε ποινή με δυνατότητα αναστολής για ένα χρόνο επειδή δεν συμμορφώθηκε ως προς τις παραπάνω εντολές. Δεν κατηγορήθηκε όμως για ενδοοικογενειακή βία.

Σεξουαλική Βία

Η έρευνα της Διεθνούς Αμνηστίας καταδεικνύει πως οι γυναίκες στο ανατολικό τμήμα της Ουκρανίας συνεχίζουν να βιώνουν σεξουαλική βία από στρατιωτικό προσωπικό σε πολλές μορφές, ειδικά σε περιοχές που βρίσκονται στα όρια της περιοχής.

Η Διεθνής Αμνηστία έχει καταγράψει οκτώ υποθέσεις σεξουαλικής βίας ενάντια σε γυναίκες και κορίτσια από μέλη του στρατού. Μεταξύ των περιστατικών βρίσκονται δυο περιπτώσεις βιασμού, μία απόπειρα βιασμού και πέντε υποθέσεις σεξουαλικής παρενόχλησης από μέλη του στρατού κατά το διάστημα 2017-2018 σε κατοικήσιμες περιοχές.

«Οι ουκρανικές αρχές πρέπει να διασφαλίσουν γρήγορες και επιτακτικές τροποποιήσεις στη νομοθεσία προκειμένου να προστατεύσουν τις επιζήσασες έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας και όχι τον στρατό. Αυτές οι μεταρρυθμίσεις θα έχουν επιτυχία μόνο αν προέρχονται έπειτα από διαβουλεύσεις με επιζήσασες βίας και γυναικείες οργανώσεις,» δήλωσε η Oksana Pokalchuk.

«Η κυβέρνηση της Ουκρανίας έχει επιδείξει τα τελευταία χρόνια μεγάλη θέληση στην καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών. Τώρα είναι η στιγμή να αναδείξει τις προσπάθειές της. Η Ουκρανία πρέπει να προχωρήσει στην κύρωση της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης καθώς έτσι οι αρχές θα έχουν μία σαφή καθοδήγηση προς την μεταρρύθμισή αλλά και προς την βελτίωση της νομοθεσίας, των εκπαιδευτικών προγραμμάτων των αξιωματούχων και γενικά του κόσμου, της δημιουργίας ενός κυβερνητικού μηχανισμού αναφοράς αλλά και άλλων σημαντικών αλλαγών.»