ΕΡΕΥΝΑ: ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΧΩΡΩΝ ΤΗΣ ΕΕ ΠΩΛΟΥΝ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΣΕ ΚΑΤΑΠΑΤΗΤΕΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΙΝΑ

- Νέα έρευνα της Διεθνούς Αμνηστίας επισημαίνει γιατί οι κανόνες εξαγωγής για την τεχνολογία παρακολούθησης της ΕΕ αποτυγχάνουν

«Οι ευρωπαϊκές εταιρείες τεχνολογίας διακινδυνεύουν να προκαλέσουν εκτεταμένες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πωλώντας τεχνολογία ψηφιακής παρακολούθησης στις υπηρεσίες δημόσιας ασφάλειας της Κίνας», αποκαλύπτει μια νέα έρευνα της Διεθνούς Αμνηστίας. Τα ευρήματα δημοσιεύονται πριν από μια κρίσιμη συνάντηση σήμερα 22 Σεπτεμβρίου στις Βρυξέλλες, όπου το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα κράτη μέλη της ΕΕ θα αποφασίσουν εάν θα ενισχύσουν τους χαλαρούς κανονισμούς για τις εξαγωγές.

Η Διεθνής Αμνηστία διαπίστωσε ότι τρεις εταιρείες με έδρα τη Γαλλία, τη Σουηδία και την Ολλανδία πούλησαν ψηφιακά συστήματα παρακολούθησης, όπως τεχνολογία αναγνώρισης προσώπου και κάμερες δικτύου, σε σημαντικές κινέζικες εταιρείες παραγωγής συσκευών μαζικής παρακολούθησης. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η εξαγωγή προοριζόταν απευθείας για χρήση στα αδιάκριτα προγράμματα μαζικής παρακολούθησης της Κίνας, με τον κίνδυνο να χρησιμοποιηθεί έναντι των Ουιγούρων και άλλων κυρίως μουσουλμανικών εθνοτικών ομάδων σε ολόκληρη τη χώρα.

Οι περισσότερες κυβερνήσεις της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας και της Σουηδίας, αντιστέκονται στις εκκλήσεις για ενίσχυση των κανόνων εξαγωγής ώστε να συμπεριληφθούν ισχυρές διασφαλίσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην τεχνολογία βιομετρικής παρακολούθησης, έναν τομέα στον οποίο κυριαρχούν οι ευρωπαϊκές εταιρείες. Η Γερμανία, η οποία έχει την προεδρία της ΕΕ από την 1η Ιουλίου, και η Ολλανδία, έχουν εκφράσει την ανάγκη για ισχυρότερες διασφαλίσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα στο παρελθόν, αλλά απέτυχαν να αντιμετωπίσουν το ζήτημα με επιτυχία σε επίπεδο ΕΕ.

«Η βιομηχανία βιομετρικής παρακολούθησης της Ευρώπης είναι εκτός ελέγχου. Οι αποκαλύψεις των πωλήσεών μας σε κινεζικές υπηρεσίες ασφάλειας και ερευνητικά ιδρύματα που τις υποστηρίζουν είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου μιας βιομηχανίας πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ που ευδοκιμεί με την πώληση των προϊόντων της σε παραβάτες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, θέτοντας ελάχιστες εγγυήσεις έναντι παραβιάσεων τελικής χρήσης», είπε η Merel Koning, ανώτερη υπεύθυνη πολιτικής, τεχνολογίας και ανθρώπινων δικαιωμάτων στη Διεθνή Αμνηστία.

Σε όλη την Κίνα, προγράμματα μαζικής παρακολούθησης όπως το «Skynet» και το «Sharp Eyes» στοχεύουν στο να έχουν τους ανθρώπους υπό συνεχή παρακολούθηση. Οι υπηρεσίες δημόσιας ασφάλειας της Κίνας συμβάλλουν σημαντικά στην ανάπτυξη αυτής της άνευ προηγουμένου επέκτασης της παρακολούθησης. Η βιομετρική παρακολούθηση είναι πανταχού παρούσα στην Αυτόνομη Περιφέρεια των Ουιγούρων, Xinjiang, στη βορειοδυτική Κίνα, όπου εκτιμάται ότι σχεδόν ένα εκατομμύριο Ουιγούροι και μέλη άλλων εθνοτικών ομάδων κρατούνται αυθαίρετα στα λεγόμενα «στρατόπεδα επανεκπαίδευσης».

«Η καταδίκη των κυβερνήσεων της ΕΕ για τη συστηματική καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Xinjiang φαίνεται ότι δεν θα έχει κανένα νόημα εάν οι κυβερνήσεις συνεχίσουν να επιτρέπουν στις εταιρείες να πωλούν την τεχνολογία που θα μπορούσε να επιτρέψει αυτές τις καταπατήσεις. Το ισχύον σύστημα κανονιστικών ρυθμίσεων για τις εξαγωγές στην ΕΕ είναι προβληματικό και πρέπει να διορθωθεί γρήγορα», δήλωσε η Merel Koning.

Τα εργαλεία βιομετρικής παρακολούθησης, συμπεριλαμβανομένου του λογισμικού αναγνώρισης προσώπου, είναι από τις πιο επεμβατικές τεχνολογίες ψηφιακής παρακολούθησης που επιτρέπουν στις κυβερνήσεις να εντοπίζουν και να παρακολουθούν άτομα σε δημόσιους χώρους ή να τα ξεχωρίζουν βάσει των σωματικών ή συμπεριφορικών χαρακτηριστικών τους. Αυτές οι τεχνολογίες αποτελούν σαφή απειλή για το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή, την ελευθερία του συνέρχεσθαι, την ελευθερία του λόγου, το δικαίωμα στη θρησκεία και τη μη διάκριση.

Η έρευνα της Αμνηστίας εντόπισε την πώληση τριών διαφορετικών τύπων τεχνολογιών ψηφιακής παρακολούθησης στις κινεζικές κρατικές υπηρεσίες ασφαλείας, σε εταιρείες που συμβάλλουν στην τήρηση νόμων που παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, καθώς και σε εταιρείες στη Xinjiang.

Η Morpho, η οποία είναι πλέον μέρος της Idemia, μιας γαλλικής πολυεθνικής, υπέγραψε συμβόλαιο για την προμήθεια εξοπλισμού αναγνώρισης προσώπου απευθείας στο Γραφείο Δημόσιας Ασφάλειας της Σαγκάης το 2015. Η εταιρεία ειδικεύεται σε συστήματα ασφάλειας και ταυτοποίησης, συμπεριλαμβανομένων των συστημάτων αναγνώρισης προσώπου και άλλων προϊόντων βιομετρικής αναγνώρισης. Η Διεθνής Αμνηστία ζητά την απαγόρευση της χρήσης, ανάπτυξης, παραγωγής, πώλησης και εξαγωγής τεχνολογίας αναγνώρισης προσώπου για σκοπούς αναγνώρισης τόσο από κρατικούς φορείς όσο και από φορείς του ιδιωτικού τομέα.

Η έρευνα της Διεθνούς Αμνηστίας διαπίστωσε ότι η Axis Communications, μια σουηδική εταιρεία, μπορεί ακόμη και να υπερηφανεύεται στον ιστότοπό της για τη συμμετοχή της στην επέκταση του κινεζικού κράτους παρακολούθησης. Η Axis αναπτύσσει και εμπορεύεται κάμερες δικτύου, οι οποίες ειδικεύονται στην παρακολούθηση ασφάλειας και την απομακρυσμένη παρακολούθηση. Η εταιρεία έχει προμηθεύσει την τεχνολογία της σε υπηρεσίες δημόσιας ασφάλειας της Κίνας και αναφέρεται επανειλημμένα ως «προτεινόμενη εταιρεία» σε έγγραφα δημοπρασίας του κινεζικού κράτους παρακολούθησης που χρονολογούνται από το 2012 έως το 2019.

Στην ιστοσελίδα της εταιρείας αναφέρεται ότι επέκτεινε το δίκτυο καμερών ασφαλείας από 8.000 σε 30.000 στο Guilin, μια πόλη στα νότια της Κίνας με πληθυσμό περίπου 5 εκατομμυρίων ανθρώπων, ως μέρος της αναβάθμισης του προγράμματος παρακολούθησης Skynet της πόλης. Οι κάμερες στο δίκτυο έχουν γωνία 360 μοιρών και εύρος από 300 έως 400 μέτρα, καθιστώντας δυνατή την παρακολούθηση στόχων από όλες τις κατευθύνσεις.

«Οι κινεζικές υπηρεσίες δημόσιας ασφάλειας χρησιμοποιούν προϊόντα που πωλούνται από ευρωπαϊκές εταιρείες για να ενισχύσουν την καταπιεστική τους ικανότητα παρακολούθησης. Αυτές οι εταιρείες επωφελούνται από την πώληση τεχνολογιών ψηφιακής παρακολούθησης που συνδέονται με φρικτές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι εταιρείες θα έπρεπε να γνωρίζουν καλά ότι οι πωλήσεις στις αρχές της Κίνας μπορεί να προκαλέσουν σοβαρούς κινδύνους, αλλά προφανώς δεν έλαβαν τα μέτρα για να αποτρέψουν τη χρήση και τη μελέτη των προϊόντων τους από τους παραβάτες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Με αυτόν τον τρόπο, απέτυχαν εντελώς στην τήρηση των υποχρεώσεων τους για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι νομοθέτες της ΕΕ πρέπει να δράσουν για να σταματήσει το παρόμοιο καταχρηστικό εμπόριο», δήλωσε η Merel Koning.

Μια ολλανδική εταιρεία, η Noldus Information Technology, πούλησε ένα σύστημα αναγνώρισης συναισθημάτων σε ιδρύματα δημόσιας ασφάλειας και επιβολής του νόμου στην Κίνα. Το λογισμικό «Face Reader» της εταιρείας χρησιμοποιείται για αυτοματοποιημένη ανάλυση των εκφράσεων του προσώπου που εκφράζουν θυμό, ευτυχία, θλίψη, έκπληξη και αηδία. Το Face Reader βρέθηκε να χρησιμοποιείται από κινεζικά πανεπιστήμια, υπό την επίβλεψη της υπηρεσίας δημόσιας ασφάλειας και της αστυνομίας, καθώς και από το Υπουργείο Δημόσιας Ασφάλειας. Το νομικό σύστημα της Κίνας απέχει αρκετά από τα διεθνή πρότυπα από πολλές απόψεις και συχνά χρησιμοποιείται από τις αρχές για να περιορίσει τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Η Διεθνής Αμνηστία διαπίστωσε επίσης ότι η Noldus πούλησε την τεχνολογία ψηφιακής παρακολούθησης σε τουλάχιστον δύο πανεπιστήμια στη Xinjiang από το 2012 έως το 2018, συμπεριλαμβανομένης της παροχής του λογισμικού «The Observer XT» στο Πανεπιστήμιο Shihezi το 2012. Το πανεπιστήμιο εμπίπτει στη διοίκηση του Σώματος Παραγωγής και Κατασκευής της Xinjiang (XPCC). Το XPCC διαδραματίζει έναν ειδικό ρόλο «στη διασφάλιση της ενοποίησης της χώρας και της κοινωνικής σταθερότητας στη Xinjiang και στην καταστολή των βίαιων τρομοκρατικών εγκλημάτων».

Το 2012, ήταν ήδη γνωστό ότι η κινεζική κυβέρνηση συχνά παρομοιάζει τις πολιτιστικές και θρησκευτικές πρακτικές των Ουιγούρων με την τρομοκρατία. Στα χρόνια που ακολούθησαν, έγινε εμφανής η τεχνολογική πρόοδος της καταστολής των μειονοτήτων στη Xinjiang, με συστήματα ανάλυσης συναισθημάτων και συμπεριφοράς ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για τις κινεζικές αρχές.

Οι διερευνηθείσες εξαγωγές από εταιρείες της ΕΕ ενέχουν σημαντικό κίνδυνο για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Καμία από τις εταιρείες δεν παρείχε στη Διεθνή Αμνηστία σαφείς απαντήσεις σχετικά με το εάν δόθηκε η δέουσα προσοχή πριν από την ολοκλήρωση αυτών των πωλήσεων. Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους η ΕΕ πρέπει να αναλάβει δράση τώρα.

Η έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας απεικονίζει τις μεγάλες αδυναμίες στο ισχύον πλαίσιο κανονιστικών ρυθμίσεων για τις εξαγωγές της ΕΕ, τον Κανονισμό για τη Διπλή Χρήση. Η Διεθνής Αμνηστία καλεί του νομοθέτες της ΕΕ να συμπεριλάβουν όλες τις τεχνολογίες ψηφιακής παρακολούθησης στο πλαίσιο των ρυθμιστικών κανόνων για τις εξαγωγές, να ενισχύσουν τις διασφαλίσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα στις αποφάσεις εξαγωγής και να εξασφαλίσουν ότι όλες οι εταιρείες διενεργούν εκτίμηση των επιπτώσεων στα ανθρώπινα δικαιώματα.

«Σε απάντηση στη Διεθνή Αμνηστία, η Axis Communications είπε ότι δεν απαιτείται ειδική άδεια για την εξαγωγή καμερών για χρήση σε κινεζικά προγράμματα μαζικής παρακολούθησης. Αυτό είναι ακριβώς το πρόβλημα του ισχύοντος κανονισμού της ΕΕ για τις εξαγωγές. Οι κυβερνήσεις της ΕΕ πρέπει να έρθουν αντιμέτωπες με τις ευθύνες τους και να θέσουν όρια σε αυτόν τον ανεξέλεγκτο κλάδο», δήλωσε η Merel Koning.

«Μέχρι να το κάνει αυτό η ΕΕ, οι κυβερνήσεις πρέπει να απαντήσουν σε σοβαρές ερωτήσεις σχετικά με τον πιθανό ρόλο τους στις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράττονται από την κινεζική κυβέρνηση.»