ΤΟ ΤΟΞΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΔΑΚΡΥΓΟΝΩΝ ΕΠΙΔΕΙΝΩΝΕΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗΣ ΒΙΑΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ
- Η Διεθνής Αμνηστία παρουσιάζει ένα νέο διαδραστικό ιστότοπο μέσα στον οποίο γίνεται καταγραφή της κατάχρησης δακρυγόνων από τις δυνάμεις ασφαλείας και τις αστυνομικές δυνάμεις.
- Νέα ανάλυση σχεδόν 80 γεγονότων σε 22 χώρες και περιοχές
- Η παρουσίαση του ιστότοπου γίνεται ενώ τα δακρυγόνα χρησιμοποιούνται και πάλι μαζικά στο Χονγκ Κονγκ, το Παρίσι και τις πόλεις των ΗΠΑ
Το σκοτεινό και μη ελεγχόμενο παγκόσμιο εμπόριο δακρυγόνων τροφοδοτεί τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την πλευρά της αστυνομίας, ενάντια σε ειρηνικούς διαδηλωτές/ριες ανά τον κόσμο, δήλωσε σήμερα η Διεθνής Αμνηστία, παρουσιάζοντας παράλληλα ένα νέο εργαλείο που αναλύει την ανεξέλεγκτη κατάχρηση των φορέων ελέγχου των διαδηλώσεων παγκοσμίως.
Η έκθεση Δακρυγόνα Αέρια: Έρευνα, είναι ο διαδραστικός ιστότοπος πολυμέσων της οργάνωσης που εξετάζει τι είναι αρχικά τα δακρυγόνα, πώς χρησιμοποιούνται και καταγράφει πολλές περιπτώσεις κατάχρησης από τις αστυνομικές δυνάμεις παγκοσμίως, συχνά με αποτέλεσμα σοβαρούς τραυματισμούς ή ακόμα και θάνατο.
Η ύπαρξη ενός τέτοιου ιστότοπου είναι πάρα πολύ επίκαιρη. Συμπίπτει με την επέτειο της έναρξης χρήσης του μαζικού μπαράζ δακρυγόνων από την αστυνομική δύναμη του Χονγκ Κονγκ εναντίον ειρηνικών διαδηλώσεων - που πρόσφατα εκτυλίχθηκε εκ νέου - και καθώς οι αστυνομικές δυνάμεις σε δεκάδες πόλεις γύρω από τις ΗΠΑ βομβαρδίζουν διαδηλωτές/ριες με δακρυγόνα.
«Οι δυνάμεις ασφαλείας συχνά προσπαθούν να μας κάνουν να πιστέψουμε η χρήση δακρυγόνων είναι ένας «ασφαλής» τρόπος για να διαλυθούν τυχόν βίαιες συγκεντρώσεις, χωρίς να χρειαστεί να καταφύγουν σε πιο επικίνδυνες τεχνικές. Ωστόσο, η ανάλυσή μας αποδεικνύει ότι οι αστυνομικές δυνάμεις κάνουν θηριώδη κατάχρηση τους,» δήλωσε ο Sam Dubberley, Επικεφαλής του Εργαστηρίου Τεκμηρίωσης του Προγράμματος Αντιμετώπισης Κρίσεων της Διεθνούς Αμνηστίας.
«Καταγράψαμε περιπτώσεις χρήσης δακρυγόνων αερίων από τις αστυνομικές αρχές, με τρόπο που ποτέ δεν προοριζόταν να χρησιμοποιηθούν, συχνά σε μεγάλες ποσότητες εναντίον ειρηνικών διαδηλωτών/ριών ή πυροβολώντας βλήματα απευθείας σε ανθρώπους, προκαλώντας τραυματισμούς και θανάτους.»
Έρευνα ανοιχτού κώδικα
Τη χρονιά που μας πέρασε, το εργαστήριο Τεκμηρίωσης Κρίσεων της Διεθνούς Αμνηστίας ερεύνησε την κατάχρηση δακρυγόνων αερίων ανά τον κόσμο, κυρίως μέσα από βίντεο που δημοσιεύονται σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Facebook, το YouTube και το Twitter.
Χρησιμοποιώντας μεθόδους έρευνας ανοιχτού κώδικα, η οργάνωση επαλήθευσε σχεδόν 500 βίντεο και επισήμανε την επικινδυνότητα σχεδόν 80 συμβάντων σε 22 χώρες και περιοχές όπου υπήρξε κατάχρηση δακρυγόνων, επιβεβαιώνοντας την τοποθεσία, την ημερομηνία και την εγκυρότητα. Η ανάλυση πραγματοποιήθηκε από το Digital Verification Corps της Διεθνούς Αμνηστίας - ένα δίκτυο φοιτητών/ριών σε έξι πανεπιστήμια σε τέσσερις ηπείρους που εκπαιδεύτηκαν στην «αλίευση» και επαλήθευση υλικού από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Η ιστοσελίδα περιλαμβάνει ανάλυση και επαληθευμένο περιεχόμενο από περίπου 80 περιστατικά κατάχρησης δακρυγόνων από την αστυνομία σε 22 χώρες και περιοχές. © Διεθνής Αμνηστία
Παράλληλα με συνεντεύξεις με τους ίδιους τους διαδηλωτές/ριες, αυτή η ανάλυση αποκαλύπτει μια πάρα πολύ ανησυχητική τάση παγκοσμίως της εκτεταμένης, παράνομης χρήσης δακρυγόνων.
Ο ιστότοπος περιλαμβάνει ένα βίντεο που έγινε σε συνεργασία με το SITU Research, το οποίο αναλύει τα χαρακτηριστικά του δακρυγόνου, εξηγεί τις εσωτερικές του λειτουργίες και δείχνει πώς μπορεί η κακή χρήση τους τόσο να βλάψει όσο και να σκοτώσει.
Είδη κατάχρησης
Δακρυγόνα έχουν εκτοξευθεί μέσα από παρμπρίζ επιβατικού αυτοκινήτου, μέσα σε σχολικό λεωφορείο, σε μια πομπή κηδείας, μέσα σε νοσοκομεία, πολυκατοικίες, μετρό, εμπορικά κέντρα και - παραδόξως - σε σχεδόν άδειους δρόμους.
Οι δυνάμεις ασφαλείας έχουν επίσης πυροβολήσει με κάνιστρα απευθείας σε άτομα, οδηγώντας σε θανάτους, και μέσα από φορτηγά, τζιπ και drones που κινούνται με υψηλές ταχύτητες. Οι αποδέκτες/ριες των βολών περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων διαδηλωτές/ριες για την προστασία του κλίματος, μαθητές/ριες γυμνασίου, ιατρικό προσωπικό, δημοσιογράφους, μετανάστες/ριες και υπερασπιστές/ριες των ανθρώπινων δικαιωμάτων, όπως μέλη του κινήματος Bring Back Our Girls στη Νιγηρία.
Ένα απόσπασμα βίντεο δείχνει την αστυνομία στην πόλη της Φιλαδέλφειας των ΗΠΑ την 1η Ιουνίου 2020 να πυροβολεί με επαναλαμβανόμενες βολές δακρυγόνων σε δεκάδες διαδηλωτές/ριες που βρίσκονταν παγιδευμένοι σε ένα αρκετά απότομο ανάχωμα αυτοκινητόδρομου χωρίς κάποια διαθέσιμη ασφαλή διαδρομή διαφυγής.
Γιατροί από το Omdurman, έξω από την πρωτεύουσα του Σουδάν, το Χαρτούμ, δήλωσαν στη Διεθνή Αμνηστία ότι δυνάμεις ασφαλείας και στρατεύματα εισέβαλαν σε δωμάτιο των επειγόντων περιστατικών του νοσοκομείου πέρυσι, γεμίζοντας το με αέριο, τραυματίζοντας 10 ασθενείς. Ένας γιατρός είπε: «Οι στρατιώτες πυροβόλησαν με δακρυγόνα και έκαναν χρήση ενεργών πυρομαχικών μέσα στο νοσοκομείο, και στη συνέχεια κάποιοι ήρθαν στην αίθουσα των επειγόντων περιστατικών και έριξαν τέσσερα δοχεία δακρυγόνων. Ευτυχώς μόνο το ένα εξερράγη.» Μάλιστα, πέταξαν ένα δοχείο δακρυγόνων κάτω από το κρεβάτι ενός 70χρονου άνδρα που νοσηλευόταν με καρδιακή προσβολή. Πέθανε 10 λεπτά αργότερα.
Ένα βίντεο από τη Βενεζουέλα δείχνει ένα κάνιστρο δακρυγόνων να εκτοξεύεται και να τρυπάει αυτοσχέδια ξύλινη ασπίδα ενός διαδηλωτή που προσπαθούσε να υπερασπιστεί τον εαυτό του από την αστυνομία στο Καράκας. Ήταν καθαρά θέμα τύχης: μόλις λίγα εκατοστά μακριά και θα μπορούσε να έχει προκαλέσει σοβαρό ή και θανάσιμο τραυματισμό.
Η Διεθνής Αμνηστία έχει καταγράψει την κατάχρηση δακρυγόνων αερίων από την αστυνομία με πολλούς τρόπους:
- Χρήση σε μικρούς/στενούς χώρους
- Πυροβολισμό/εκτόξευση απευθείας σε άτομα
- Χρήση υπερβολικών ποσοτήτων
- Χρήση σε ειρηνικές διαμαρτυρίες
- Χρήση εναντίον ομάδων που μπορεί να μην μπορούν να τραπούν σε φυγή εύκολα ή που είναι πιο ευαίσθητες στις επιπτώσεις των αερίων, όπως σε παιδιά, ηλικιωμένους και άτομα με αναπηρία
Η Διεθνής Αμνηστία ανέλυσε τους ποικίλους τρόπους με τους οποίους οι αστυνομικές δυνάμεις κάνουν κατάχρηση δακρυγόνων. © Διεθνής Αμνηστία
Ο ιστότοπος περιλαμβάνει συνεντεύξεις με βίντεο με μια σειρά από εξωτερικούς αναλυτές/ριες - από γιατρούς επειγόντων περιστατικών έως ειδικούς στην αστυνόμευση, τις επιχειρήσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα - σχετικά με το γιατί τα δακρυγόνα είναι τόσο επιβλαβή όταν χρησιμοποιούνται με λανθασμένο τρόπο.
Η Διεθνής Αμνηστία ενώνει τις δυνάμεις της με τον Ειδικό Εισηγητή των Ηνωμένων Εθνών για τα Βασανιστήρια, προκειμένου να θεωρηθεί και επίσημα η χρήση δακρυγόνων αερίων σε ορισμένες καταστάσεις ως βασανιστήριο ή άλλη κακομεταχείριση.
Μη ελεγχόμενο εμπόριο
Παρά την εκτεταμένη κατάχρηση των δακρυγόνων αερίων, δεν υπάρχουν καθολικοί και επίσημοι διεθνείς κανονισμοί που να αφορούν συγκεκριμένα το εμπόριο δακρυγόνων και άλλων μέσων που χρησιμοποιούνται στον έλεγχο μαζών. Λίγα κράτη παρέχουν πληροφορίες δημοσίως σχετικά με την ποσότητα και τη χρήση δακρυγόνων, εμποδίζοντας την ανεξάρτητη εποπτεία.
Η Διεθνής Αμνηστία και το Ίδρυμα Έρευνας Ωμέγα (Omega Research Foundation) έχουν διεξάγει εκστρατεία για πάνω από δύο δεκαετίες για μεγαλύτερους ελέγχους στην παραγωγή, τη χρήση και το εμπόριο δακρυγόνων και άλλων λιγότερο θανατηφόρων όπλων. Ως αποτέλεσμα, τα Ηνωμένα Έθνη και περιφερειακοί φορείς όπως η Ε.Ε. και το Συμβούλιο της Ευρώπης έχουν αναγνωρίσει την ανάγκη ρύθμισης της εξαγωγής των λιγότερο θανατηφόρων όπλων.
Μετά από υψηλό επίπεδο διπλωματικής υπεράσπισης από τα πάνω από 60 κράτη της Συμμαχίας για το Εμπόριο Χωρίς Βασανιστήρια, που υποστηρίζονται από τη Διεθνή Αμνηστία και το Omega, ο Ο.Η.Ε. διερευνά τώρα τη δυνητική ανάπτυξη διεθνών εμπορικών ελέγχων στα λιγότερο θανατηφόρα όπλα προκειμένου να αποτραπεί η χρήση τους σε βασανιστήρια, άλλες μορφές κακομεταχείρισης και τη θανατική ποινή. Η Διεθνής Αμνηστία και η Omega πιέζουν προκειμένου οι ρυθμίσεις να συμπεριλάβουν και τα δακρυγόνα αλλά και όλα τα μέσα ελέγχου των μαζών.
«Μέρος του προβλήματος στο ζήτημα των δακρυγόνων είναι ότι ορισμένες αστυνομικές δυνάμεις παρερμηνεύουν το πώς και πότε μπορούν να χρησιμοποιηθούν νόμιμα, ενώ άλλες απλώς επιλέγουν να αγνοήσουν τυχόν καθοδήγηση και κάποιες έχουν ανάγει την χρήση δακρυγόνων σε όπλο,» δήλωσε ο Patrick Wilcken, Ερευνητής στον Έλεγχο Όπλων, την Ασφάλεια και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.
«Ωστόσο, μέρος της λύσης πρέπει να είναι και ο μεγαλύτερος έλεγχος του μέχρι στιγμής ελαχίστως ρυθμιζόμενου παγκόσμιου εμπορίου δακρυγόνων και άλλων μέσων ελέγχου των ταραχών. Τα δακρυγόνα αέρια πρέπει να υπόκεινται στους διεθνείς ελέγχους στα λιγότερο θανατηφόρα όπλα και στους περιορισμούς που συζητούνται αυτή τη στιγμή στον ΟΗΕ.»
Υπόβαθρο
Χώρες και περιοχές από τις οποίες έχει συλλεχθεί υλικό:
Βολιβία, Χιλή, Κολομβία, ΛΔΚ, Εκουαδόρ, Γαλλία, Γουινέα, Χονγκ Κονγκ, Ονδούρα, Αϊτή, Ινδία (Κασμίρ που διοικείται από την Ινδία), Ιράκ, Ιράν, Κένυα, Λίβανος, Νιγηρία, Ισραήλ-OPT, Σουδάν, Τουρκία, ΗΠΑ συμπεριλαμβανομένων συνόρων μεταξύ ΗΠΑ και Μεξικού, Βενεζουέλα, Ζιμπάμπουε
Κατασκευαστές δακρυγόνων και συναφείς πάροχοι που ελέγχθηκαν από την έρευνα:
Cavim; Condor Non-Lethal Technologies; DJI*; Falken; PepperBall; The Safariland Group; και Tippmann Sports LLC. Η Διεθνής Αμνηστία προσέγγισε και τις επτά εταιρείες για σχόλιο και έλαβε απάντηση μόνο από μια εξ αυτών.
*παράγει εμπορικά drones που έχουν χρησιμοποιηθεί για την εκτόξευση δακρυγόνων στην περιοχή της Γάζας