ΤΑ ΚΡΑΤΗ ΣΕ ΟΛΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΣΟΥΝ ΤΟΥΣ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΤΕΣ/ΣΤΡΙΕΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΤΡΕΧΟΥΣΑ ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ COVID-19
Σε μια εποχή που ορισμένα από τα ανθρώπινα δικαιώματά μας έχουν περιοριστεί για την εφαρμογή μέτρων δημόσιας υγείας, οι υπερασπιστές/στριες των ανθρώπινων δικαιωμάτων είναι πιο σημαντικοί/ές από ποτέ στον αγώνα μας να ξεπεράσουμε την πανδημία του COVID-19 και να διασφαλίσουμε ότι κανείς δεν μένει πίσω.
Οι υπερασπιστές/στριες των ανθρώπινων δικαιωμάτων είναι όλα τα άτομα που υποστηρίζουν τα δικαιώματα που κατοχυρώνονται στην Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και άλλα διεθνή εργαλεία και αγωνίζονται για την εφαρμογή και διεύρυνση αυτών των δικαιωμάτων. Ο ρόλος τους αναγνωρίζεται στη Διακήρυξη για τους Yπερασπιστές/στριες των Aνθρωπίνων Δικαιωμάτων, η οποία υιοθετήθηκε με συναίνεση από τα κράτη το 1998. Η Διακήρυξη αναγνωρίζει ότι το δικαίωμα όλων των ανθρώπων να υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι θεμελιώδες, ώστε τα ανθρώπινα δικαιώματά μας να γίνονται σεβαστά και να προστατεύονται.
Κρίσεις όπως αυτή βάζουν αυτές τις δεσμεύσεις υπό δοκιμασία. Είναι πρωταρχικής σημασίας οι χώρες σε όλο τον κόσμο να δεσμευθούν εκ νέου να προστατεύσουν και να αναγνωρίσουν αυτούς/ες που ατομικά ή συλλογικά αναλαμβάνουν δράση για την προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων μας, μεταξύ άλλων και στο πλαίσιο της πανδημίας. Ειδικότερα, τα κράτη πρέπει να διασφαλίσουν ότι όλα τα μέτρα που περιορίζουν το δικαίωμα υπεράσπισης των ανθρώπινων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που επιβάλλουν περιορισμούς στα δικαιώματα της ελευθερίας της έκφρασης, του συνεταιρίζεσθαι και του συνέρχεσθαι ειρηνικώς, είναι απολύτως αναγκαία και αναλογικά για την προστασία της δημόσιας υγείας.
Οι αρχές δεν πρέπει να χρησιμοποιούν περιορισμούς που επιβάλλονται κατά τη διάρκεια της πανδημίας για να καταστείλουν τις σχετικές πληροφορίες που είναι δυσάρεστες για την κυβέρνηση ή να χρησιμοποιήσουν την κατάσταση ως πρόσχημα για να καταστείλουν τους επικριτές/ριες και τους υπερασπιστές /στριες των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Τα κράτη πρέπει να αναγνωρίσουν ότι η υπεράσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων αποτελεί βασική δραστηριότητα κατά τη διάρκεια περιόδων έκτακτης ανάγκης και να διασφαλίσει ότι οι υπερασπιστές/στριες των ανθρώπινων δικαιωμάτων θα μπορούν να ασκούν το έργο τους απαλλαγμένοι από αντίποινα, εκφοβισμό ή απειλές, ώστε όλοι και όλες μαζί να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε αυτήν την κρίση.
Προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων σε μια πανδημία
Οι υπερασπιστές/στριες των ανθρώπινων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων όσων εργάζονται στον τομέα της έρευνας, της υγείας και της κοινωνικής μέριμνας, της δημοσιογραφίας και άλλων τομέων, έχουν καθοριστική σημασία για την ενημέρωση του κοινού σχετικά με τις προκλήσεις που θέτει ο COVID-19 σε όλα τα στάδια της κρίσης. Το έργο τους είναι απαραίτητο για να διασφαλιστεί ότι τα κράτη παρέχουν προσβάσιμες και αξιόπιστες πληροφορίες με δίκαιο και διαφανή τρόπο και μπορούν να κρούσουν τον κώδωνα του κινδύνου όταν τα μέτρα είναι επιζήμια ή ανεπαρκή. Οι κυβερνήσεις πρέπει να διασφαλίσουν ότι όσοι και όσες ασκούν αυτόν τον ρόλο μπορούν να συνεχίσουν να το κάνουν. Πρέπει να ανταποκριθούν όντας υπόλογοι και ανοιχτοί σε εξονυχιστικό έλεγχο, καθώς και παρέχοντας πληροφορίες τεκμηριωμένες και ακριβείς καθώς εκτυλίσσεται η πανδημία.
Άλλοι ακτιβιστές/ριες, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών και των υπερασπιστών/στριων των ανθρώπινων δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ, των συνδικαλιστών, των υπερασπιστών/στριων του περιβάλλοντος και της γης, των υπερασπιστών/στριων των δικαιωμάτων των μεταναστών/ριών και των προσφύγων καθώς και των υπερασπιστών/στριων δικαιωμάτων των ιθαγενών, βοηθούν επίσης το κοινό να κατανοήσει τον αντίκτυπο και τις επιπτώσεις του COVID-19 στις κοινότητές του και πώς επηρεάζει διάφορους τομείς της κοινωνίας, ιδιαίτερα τους περισσότερο περιθωριοποιημένους/ες και αυτούς/ές που διατρέχουν κίνδυνο.
Οι υπερασπιστές/στριες των ανθρώπινων δικαιωμάτων διαδραματίζουν βασικό ρόλο στον έλεγχο ότι τα μέτρα που λαμβάνουν οι αρχές δεν παραβιάζουν αδικαιολόγητα τα ανθρώπινα δικαιώματα - για παράδειγμα το δικαίωμα στην ελευθερία έκφρασης, το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή ή τα δικαιώματα στην υγεία, τη στέγαση και το κατάλληλο βιοτικό επίπεδο - και τη δημόσια έκθεση όποτε συμβαίνει κάτι τέτοιο.
Οι υπερασπιστές/στριες των ανθρώπινων δικαιωμάτων κρούουν τον κώδωνα και απαιτούν δράση όταν οι περιθωριοποιημένες ομάδες ή τα άτομα θίγονται δυσανάλογα ή δεν λαμβάνονται υπόψιν στα νέα μέτρα, δηλαδή εκείνα που ιστορικά υπέστησαν δυσμενή διάκριση: τα άτομα στην άτυπη οικονομία, τα άτομα που διατρέχουν κίνδυνο οικιακής βίας, οι πρόσφυγες και οι μετανάστες/ριες, ή άτομα που βρίσκονται σε κράτηση, για παράδειγμα.
Οι υπερασπιστές/στριες των ανθρώπινων δικαιωμάτων ελέγχουν την κατάχρηση εξουσίας από μη κρατικούς φορείς. Παραδείγματος χάριν, υψώνουν τη φωνή τους κατά των παραβιάσεων από τις επιχειρήσεις και τις εταιρείες, συμπεριλαμβανομένου και όταν αποτυγχάνουν να τηρήσουν τα πρότυπα εργασίας και ανθρώπινων δικαιωμάτων στις ανταποκρίσεις τους στην πανδημία ή όταν μεταφέρουν τις οικονομικές επιπτώσεις στους εργαζόμενους/ες ή όταν αποτυγχάνουν να παράσχουν επαρκή προστασία από τη μόλυνση για τους εργαζομένους/ες που διατρέχουν κίνδυνο.
Οι εργαζόμενοι/ες στον τομέα της υγείας και της κοινωνικής πρόνοιας βρίσκονται στην πρώτη γραμμή αυτής της πανδημίας, εξακολουθώντας να παρέχουν υπηρεσίες παρά τους προσωπικούς κινδύνους για αυτούς/ές και τις οικογένειές τους, συμπεριλαμβανομένου του ότι έρχονται σε επαφή με τον COVID19 ενώ κάνουν τη δουλειά τους, ότι εργάζονται πολλές ώρες, ότι αντέχουν την ψυχολογική πίεση και κόπωση. Ταυτόχρονα, χιλιάδες άτομα προσφέρουν εθελοντικά βοήθεια σε όσους και όσες έχουν ανάγκη και παρέχουν βασικές υπηρεσίες. Πολλοί άλλοι /ες, όπως εκείνοι/ες που ασχολούνται με τον καθαρισμό, την αποχέτευση και την οικιακή εργασία, στα συστήματα μεταφοράς, στην παραγωγή τροφίμων, και άλλοι/ες κομβικοί/ές εργαζόμενοι/ες, παρέχουν επίσης κρίσιμες υπηρεσίες, ορισμένες φορές χωρίς επαρκή προστασία για τον εαυτό τους. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι δεν κάνουν μόνο τη δουλειά τους, αλλά προστατεύουν το δικαίωμα όλων στην υγεία παρά τις σοβαρές προκλήσεις και τους κινδύνους. Πρέπει να τους παρέχονται επειγόντως επαρκή και ποιοτικά εργαλεία, μέτρα προστασίας και οποιαδήποτε άλλη υποστήριξη που χρειάζονται για την εκτελέσουν με ασφάλεια το έργο τους.
Χωρίς όλα τα άτομα και τις συλλογικότητες που υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματά μας παγκοσμίως, θα ήταν σχεδόν αδύνατο να αντιμετωπίσουμε τον COVID-19 και να σώσουμε όσο το δυνατόν περισσότερες ζωές και μέσα βιοπορισμού. Δεν είναι επομένως μόνο υποχρέωση των κρατών, αλλά είναι προς το συμφέρον των κρατών και της κοινωνίας γενικά να αναγνωρίζουν, να προστατεύουν και να επιτρέπουν στους υπερασπιστές/στριες των ανθρώπινων δικαιωμάτων να εκτελούν το ζωτικής σημασίας έργο τους, ώστε να περιοριστεί ο σκληρότερος αντίκτυπος της κρίσης και να διασφαλιστεί ότι ότι κανείς δεν μένει πίσω.
Συστάσεις
Τις εβδομάδες μετά το ξέσπασμα του COVID-19, έχουμε δει μια άνθηση της αλληλεγγύης και συμπαράσταση προς όσους και όσες έχουν ανάγκη και εκείνους/ες που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο, συμπεριλαμβανομένης της αναβίωσης κοινοτικών πρωτοβουλιών και ομάδων αυτοβοήθειας. Έφτασε ο καιρός για αυτούς που είναι στην εξουσία να αναγνωρίσουν και να προστατέψουν τους υπερασπιστές/στριες των ανθρώπινων δικαιωμάτων, που είναι ακριβώς αυτοί/ές που χαράσσουν τον δρόμο δείχοντας πώς να συμπεριλάβουμε όλους τους τομείς της κοινωνίας στην προσπάθεια κατά της πανδημίας. Οι υπερασπιστές/στριες των ανθρώπινων δικαιωμάτων έχουν εδώ και καιρό χαράξει τον δρόμο στην απονομή δικαιοσύνης, ισότητας και δικαιωμάτων για όλους χωρίς διακρίσεις, με την ενσυναίσθηση, τον ακτιβισμό, το πάθος και την ελπίδα τους. Πρέπει να προστατευτούν!
Οι αρχές σε όλο τον κόσμο πρέπει να στείλουν ένα σαφές και αδιαμφισβήτητο μήνυμα σε όλες τις δημόσιες δηλώσεις τους, δηλώνοντας ότι:
Οι υπερασπιστές/στριες των ανθρώπινων δικαιωμάτων είναι σημαντικοί σύμμαχοι για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που θέτει η πανδημία του COVID-19 και ως εκ τούτου θα αναγνωρίζονται και θα προστατεύονται πάντα και χωρίς διακρίσεις.
Οι φυσικές ή λεκτικές επιθέσεις κατά των υπερασπιστών/στριων των ανθρώπινων δικαιωμάτων δεν θα γίνουν ανεκτές και, κατά περίπτωση, οι υπεύθυνοι/ες θα προσαχθούν στη δικαιοσύνη σε δίκαιες δίκες.
Οι υπερασπιστές/στριες των ανθρώπινων δικαιωμάτων είναι καθοριστικής σημασίας για την αντιμετώπιση της πανδημίας με τρόπο που να μην αποκλείει κανέναν και που να σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα, και ως εκ τούτου πρέπει να συμπεριληφθούν σε όλες τις συλλογικές ενέργειες για την αντιμετώπισή της πανδημίας.
Οι υπερασπιστές/στριες των ανθρώπινων δικαιωμάτων στην πρώτη γραμμή της πανδημίας πρέπει να λαμβάνουν τις απαραίτητες πληροφορίες, τα εργαλεία και τον προστατευτικό εξοπλισμό που χρειάζονται για την άσκηση των δραστηριοτήτων τους στον τομέα των ανθρώπινων δικαιωμάτων με ασφάλεια.
