ΣΟΜΑΛΙΑ: ΟΙ ΔΟΛΟΦΟΝΙΕΣ, Η ΔΙΑΦΘΟΡΑ ΚΑΙ Η ΛΟΓΟΚΡΙΣΙΑ ΥΠΟΝΟΜΕΥΟΥΝ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΩΝ ΜΕΣΩΝ ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ

• Τουλάχιστον οκτώ δημοσιογράφοι σκοτώθηκαν στη νοτιοκεντρική Σομαλία και την Puntland από το 2017
• Δημοσιογράφοι συνελήφθησαν αυθαίρετα και κακοποιήθηκαν σωματικά
• Οκτώ έχουν εγκαταλείψει τη χώρα από τον Οκτώβριο του 2018
• Οι κριτικές απόψεις λογοκρίνονται μέσω της δωροδοκίας και της σύνθετης παρακολούθησης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης

Μια εκτόξευση των βίαιων επιθέσεων, των απειλών, της παρενόχλησης και του εκφοβισμού των εργαζομένων στα μέσα μαζικής ενημέρωσης καθιστά τη Σομαλία ως ένα από τα πιο επικίνδυνα μέρη στον κόσμο για να είναι κάποιος/α δημοσιογράφος, δήλωσε σήμερα η Διεθνής Αμνηστία.

Σε μια νέα έκθεση «Ζούμε υπό καθεστώς διαρκούς φόβου» [We live in a perpetual fear], η οργάνωση καταγράφει τη δραματική επιδείνωση του δικαιώματος της ελευθερίας έκφρασης και της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης από τότε που ο Πρόεδρος Mohamed Abdullahi «Farmajo» ανέλαβε καθήκοντα τον Φεβρουάριο του 2017. Οι δημοσιογράφοι διαμαρτύρονται για στοχευμένες επιθέσεις τόσο από την τρομοκρατική οργάνωση  Al- Shabaab όσο και από τις κυβερνητικές δυνάμεις ασφαλείας, για αυξημένη λογοκρισία και για αυθαίρετες συλλήψεις, υποχρεώνοντας οκτώ από αυτούς/ες να εγκαταλείψουν τη χώρα.

«Σομαλοί δημοσιογράφοι βρίσκονται υπό πολιορκία. Από τη μετά βίας επιβίωση από αυτοκίνητα παγιδευμένα με εκρηκτικά, στους πυροβολισμούς, τις επιθέσεις και τις αυθαίρετες συλλήψεις, οι δημοσιογράφοι εργάζονται σε τρομακτικές συνθήκες,» δήλωσε ο Deprose Muchena, διευθυντής της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ανατολική και τη Νότια Αφρική.

«Αυτή η καταστολή του δικαιώματος της ελευθερίας έκφρασης και της ελευθερίας των μέσων μαζικής ενημέρωσης συμβαίνει σε συνθήκες ατιμωρησίας, οι αρχές σπάνια διερευνούν ή διώκουν τους δράστες των επιθέσεων εναντίον των δημοσιογράφων.»

Νεκροί από αστυνομικές σφαίρες και την Al-Shabaab
 

Τουλάχιστον οκτώ δημοσιογράφοι σκοτώθηκαν στη Σομαλία από τότε που ανέλαβε καθήκοντα ο πρόεδρος Farmajo. Πέντε πέθαναν σε αδιάκριτες επιθέσεις της Al-Shabaab, δύο σκοτώθηκαν από άγνωστους επιτιθέμενους και ένας πυροβολήθηκε από ομοσπονδιακό αστυνομικό.

Ο δεκαεπτάχρονος εικονολήπτης της SBS, Abdirirzak Qassim Iman, σκοτώθηκε από αστυνομική σφαίρα στο κεφάλι του στις 26 Ιουλίου 2018, ενώ επέστρεφε από αποστολή στην περιφέρεια Waberi του Mogadishu.

Ο αστυνομικός, Abdullahi Nur Ahmed, καταδικάστηκε για δολοφονία, κάτι που σπάνια συμβαίνει. Καταδικάστηκε ερήμην σε πέντε χρόνια φυλάκισης και διατάχθηκε να καταβάλει 100 καμήλες ως αποζημίωση στην οικογένεια του δημοσιογράφου. Ωστόσο, κρύβεται στο Galmudug και συνεχίζει να αποφεύγει τη δικαιοσύνη.

Δύο δημοσιογράφοι, ο Mohamed Sahal Omar και η Hodan Nalayeh, ήταν μεταξύ των 26 ανθρώπων που σκοτώθηκαν σε μια επίθεση της Al-Shabaab σε ένα ξενοδοχείο στην πόλη Kismayo τον Ιούλιο του 2019. Ο Awil Dahir Salad της Universal TV σκοτώθηκε σε βομβιστική επίθεση με αυτοκίνητο της Al-Shabaab στη Mogadishu τον Δεκέμβριο του 2018. Ο ανεξάρτητος εικονολήπτης Ali Nur Siyad σκοτώθηκε σε βομβιστική επίθεση φορτηγού που σκότωσε περισσότερους από 500 ανθρώπους στη Mogadishu στις 14 Οκτωβρίου 2017 ενώ ο Abdullahi Osman Moalim πέθανε στις 13 Σεπτεμβρίου 2017 από τραυματισμούς που προκλήθηκαν από βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας σε εστιατόριο στο Beledweyne, στο κράτος της Hirshabelle.

Ο Ismail Sheikh Khalifa, δημοσιογράφος της Kalsan TV και ακτιβιστής των δικαιωμάτων των ΜΜΕ, επέζησε από θαύμα όταν το αυτοκίνητό του παγιδευμένο με εκρηκτικές ύλες ανατινάχθηκε καθώς έφευγε από το γραφείο στις 4 Δεκεμβρίου 2018. Σήμερα είναι στην Τουρκία όπου νοσηλεύεται με κρίσιμους τραυματισμούς.

Υπό πολιορκία σε όλα τα μέτωπα
 

Ο Zakariye Mohamud Timaade, που εργαζόταν προηγουμένως με την Universal TV, εγκατέλειψε τη χώρα τον Ιούνιο του 2019 αφού απειλήθηκε τόσο από τις δυνάμεις της Al-Shabaab όσο και από τις κυβερνητικές δυνάμεις ασφαλείας για δύο διαφορετικές ιστορίες που παρήγαγε. Η Al-Shabaab εκνευρίστηκε από την έκθεση του Μαρτίου του 2019 για την σύλληψη τριών από τα μέλη της από τις εθνικές δυνάμεις ασφαλείας και τον απείλησε με θάνατο λέγοντας ότι «θα σκοτωθεί πριν εκτελεσθούν οι τρεις άνδρες της Al-Shabaab».

Μια άλλη ιστορία που έκανε τον Μάιο του 2019 ενόχλησε αξιωματούχους ασφαλείας επειδή έδειξε ότι η Al-Shabaab ήταν ενεργή στο Mogadishu. Κλήθηκε και ανακρίθηκε, και έπειτα αφέθηκε ελεύθερος με μια αυστηρή προειδοποίηση να αποφύγει «ζητήματα ασφαλείας», όμως έλαβε πολλές απειλητικές κλήσεις που τον ανάγκασαν να φύγει.

«Ο μεγαλύτερος φόβος για μένα ήταν από την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών και Ασφαλείας [National Intelligence and Security Agency]... Ήξερα ότι ήθελαν να με σκοτώσουν. Στη Mogadishu μπορείτε να κρυφτείτε από την Al-Shabaab, αλλά δεν μπορείτε να κρυφτείτε από τη NISA ͘ θα μπορούσαν εύκολα να με πάρουν από το γραφείο μου. Αποφάσισα να φύγω,» είπε.Ο Ali Adan Mumin, ένας δημοσιογράφος με την Goobjoog Media, υπέστη τρομερή κακοποίηση αφήνοντάς τον χωρίς άλλη επιλογή παρά να σταματήσει για ένα διάστημα την εργασία του. Συνελήφθη αυθαίρετα για μια δημοσίευση στο Facebook τον Μάιο του 2019, η υπόθεσή του απορρίφθηκε, αλλά κρατήθηκε για μερικές ακόμη μέρες στη διεύθυνση του δικαστηρίου και ο λογαριασμός του στο Facebook απενεργοποιήθηκε μόνιμα.

Κατάφωρη δωροδοκία
 

Η Διεθνής Αμνηστία κατέγραψε επίσης τη λογοκρισία και τους ισχυρισμούς για δωροδοκία των ΜΜΕ από την κυβέρνηση της Σομαλίας. Αξιωματούχοι του Γραφείου του Προέδρου δήλωσαν ότι έχουν καταβάλει μηνιαίες δωροδοκίες σε ορισμένους ιδιοκτήτες και διευθυντές μέσων μαζικής ενημέρωσης για να μην δημοσιεύουν «αρνητικές» ιστορίες.

Ένας πρώην διευθυντής των μέσων ενημέρωσης δήλωσε: «Συνήθιζα να λαμβάνω ένα τηλεφώνημα από τον υπάλληλο του Γραφείου του Προέδρου και συναντιόμουν μαζί του σε ένα ξενοδοχείο όπου και εισέπραττα τα μετρητά από αυτόν. Ποτέ δεν δέχτηκε να καταθέσει τα χρήματα στον τραπεζικό μου λογαριασμό.»

Οι δημοσιογράφοι που πέρασαν από συνέντευξη δήλωσαν ότι οι συντάκτες τους/τις διέταξαν να μην γράψουν άρθρα επικριτικά για τα γραφεία του Προέδρου και του Πρωθυπουργού ή για έλλειψη ασφάλειας, τη διαφθορά και τις παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Η Διεθνής Αμνηστία κατέγραψε τέσσερις τεκμηριωμένες περιπτώσεις δημοσιογράφων που απολύθηκαν από τους εργοδότες τους για την άρνησή τους να συμμορφωθούν με εντολές λογοκρισίας.«Η αναζήτηση μιας θετικής εικόνας για εκείνες οδήγησε τις αρχές της Σομαλίας να υιοθετήσουν κατασταλτικές τακτικές που έρχονται σε αντίθεση με τα διεθνή πρότυπα προστασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Οι αρχές έχουν την υποχρέωση να προασπίζουν τα δικαιώματα στην ελευθερία έκφρασης, ενημέρωσης και ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης,» δήλωσε ο Deprose Muchena.

Καταδίωξη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης
 

Η αυθαίρετη λογοκρισία έχει αναγκάσει πολλούς/ές δημοσιογράφους να στραφούν στα κοινωνικά μέσα για να εκφράσουν τις απόψεις τους, αλλά οι αρχές έχουν δημιουργήσει ειδικές ομάδες για την παρακολούθηση και την αναφορά περιεχομένου που ασκεί κριτική.

Οι δημοσιογράφοι δήλωσαν ότι οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι τους έχουν καλέσει συχνά και τους έχουν απειλήσει επιθετικά με οδυνηρές συνέπειες αν αρνούνταν να αφαιρέσουν το περιεχόμενο που ασκούσε κριτική από τους προσωπικούς τους λογαριασμούς κοινωνικών μέσων.

Ένας δημοσιογράφος αναγκάστηκε να παραιτηθεί από τη δουλειά του επειδή υποστήριζε έναν πολιτικό της αντιπολίτευσης στη σελίδα του στο Facebook. Αρνήθηκε να αλλάξει τη στάση του, παρά τον εξαναγκασμό του Γραφείου Προσωπικού του Προέδρου, ο οποίος έφτασε σε επαφή με έναν από τους πρώην δασκάλους του για να τον πείσει να εγκαταλείψει συνολικά τη δημοσιογραφία.

Η Διεθνής Αμνηστία κατέγραψε επίσης 16 λογαριασμούς Facebook που είχαν μόνιμα απενεργοποιηθεί, 13 από τους οποίους ανήκαν σε δημοσιογράφους, μεταξύ 2018 και 2019, σύμφωνα με πληροφορίες για παραβίαση των «Κοινοτικών Προτύπων» του Facebook.

«Το Facebook πρέπει να διασφαλίσει ότι δεν θα χειραγωγηθεί από τις αρχές της Σομαλίας να υπονομεύσει το δικαίωμα στην ελευθερία έκφρασης, ιδιαίτερα πριν από τις εκλογές αργότερα αυτό το έτος. Πρέπει να ενισχύσουν τη δέουσα επιμέλεια όταν ερευνούν τις φερόμενες καταχρήσεις των κοινοτικών προτύπων,» δήλωσε ο Deprose Muchena.

«Ο πρόεδρος Farmajo πρέπει να λάβει άμεσα μέτρα για να εξασφαλίσει την έγκαιρη, διεξοδική, ανεξάρτητη και αποτελεσματική διερεύνηση των μυριάδων κατηγοριών για παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων και της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης. Αυτοί/ες που θεωρούνται ύποπτοι/ες ότι είναι υπεύθυνοι/ες πρέπει να προσαχθούν ενώπιον της δικαιοσύνης