ΝΙΓΗΡΙΑ: ΤΟ 2020 ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΕΤΟΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ SHELL
Το 2020 η Shell θα ελεγχθεί νομικά, σε μια υπόθεση χωρίς προηγούμενο, για τις δεκαετίες κακομεταχείρισης των ανθρώπινων δικαιωμάτων στη Νιγηρία, δήλωσε σήμερα η Διεθνής Αμνηστία, καθώς ο πετρελαϊκός γίγαντας ετοιμάζεται να ακούσει τις ετυμηγορίες μιας σειράς ευρωπαϊκών δικαστικών μαχών. Οι καταγγελίες κυμαίνονται από τη συνέργεια σε παράνομες εκτελέσεις στη συστηματική ρύπανση και περιβαλλοντική ζημιά στο Δέλτα του Νίγηρα.
Η Διεθνής Αμνηστία έχει διερευνήσει τις δραστηριότητες της Shell στο Δέλτα του Νίγηρα για περισσότερα από 20 χρόνια, συγκεντρώνοντας αδιαμφισβήτητα στοιχεία για το ρόλο της εταιρείας στην κακομεταχείριση των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Σε μια έκθεση που κυκλοφόρησε σήμερα, η οργάνωση τονίζει τις διάφορες περιπτώσεις που οδηγούν επιτέλους σε δίκη τις επιβλαβείς επιχειρήσεις της Shell στη Νιγηρία.
«Η Shell ξεκίνησε τη χρονιά με άλλη μια προσπάθεια να ξεπλύνει τον ρόλο της στην κλιματική κρίση, προσπαθώντας να παρουσιαστεί ως το μέλλον της ενέργειας καθώς ο πλανήτης καίγεται. Αυτή η δαπανηρή προσπάθεια δημόσιων σχέσεων δεν πρέπει να απομακρύνει την προσοχή από το γεγονός ότι η Shell θα αντιμετωπίσει το 2020 έναν πρωτοφανή νομικό έλεγχο σχετικά με τις δραστηριότητές της στη Νιγηρία.» δήλωσε ο Mark Dummett, επικεφαλής επιχειρήσεων, ασφάλειας και ανθρώπινων δικαιωμάτων της Διεθνούς Αμνηστίας.
«Το επιχειρησιακό μοντέλο της Shell επωφελήθηκε από τις αδυναμίες του δικαστικού και ρυθμιστικού συστήματος της Νιγηρίας, επιδεινώνοντας τις ζωές και την επιβίωση των Νιγηριανών, ενώ τα κέρδη συνεχίζουν να ρέουν στα ευρωπαϊκά γραφεία. Μια δίκαιη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια σημαίνει επίσης ότι οι ρυπαίνοντες πρέπει να λογοδοτούν για τη βλάβη που έχουν προκαλέσει στο παρελθόν.»
Για τη νέα έκθεση, οι ερευνητές/ριες της Αμνηστίας πήραν συνέντευξη από ανθρώπους από διάφορες κοινότητες του Δέλτα του Νίγηρα σχετικά με τιςσυνεχιζόμενες επιπτώσεις της ρύπανσης και των πετρελαιοκηλίδων.
Ο βασιλιάς Okpabi, εθιμικός κυβερνήτης της κοινότητας Ogale, εξέφρασε την ευρέως διαδεδομένη απογοήτευση για την αποτυχία της Shell να αναλάβει την ευθύνη για τις ενέργειές της:
«Η Shell χάλασε το νερό μας και κατέστρεψε τα μέσα διαβίωσής μας. Τώρα δαπανά εκατομμύρια για να προστατέψει τον εαυτό της και να πει στον κόσμο ότι δεν έχει καμιά ευθύνη απέναντι στον λαό του Ogale, αντί να σκεφτεί τη ζημιά που μας προκάλεσε.»
Οι ισχυρισμοί κατά της Shell
Λόγω των δυσχερειών που προκύπτουν από την άσκηση ένδικων αξιώσεων στη Νιγηρία, τα άτομα και οι κοινότητες που επηρεάζονται από τις επιχειρήσεις της Shell στη Νιγηρία προσφεύγουν στα δικαστήρια στις Κάτω Χώρες και στο Ηνωμένο Βασίλειο όπου εδρεύει η Shell. Αυτά θα μπορούσαν να θέσουν σημαντικά προηγούμενα για την απόδοση ευθυνών στις ρυπογόνες πολυεθνικές στο μέλλον.
Kiobel εναντίον Shell: Στο πρώτο από τα νομικά ορόσημα του τρέχοντος έτους, τον Μάρτιο ένα δικαστήριο στη Χάγη θα ακούσει μαρτυρίες από τέσσερις γυναίκες που κατηγορούν τη Shell ότι συμμετείχε στην παράνομη σύλληψη, κράτηση και εκτέλεση των συζύγων τους από τον νιγηριανό στρατό το 1995. Οι γυναίκες ζητούν αποζημίωση και δημόσια συγγνώμη από τη Shell. Οι εκτελέσεις ήταν το αποκορύφωμα μιας βίαιης εκστρατείας από τον στρατό της Νιγηρίας με στόχο την αποσιώπηση των διαδηλώσεων κατά της ρύπανσης που προκαλούνταν από τη Shell.
Τέσσερις περιπτώσεις αγροτών: Τον Μάιο του 2020 αναμένεται μία τελική ακρόαση σε προσφυγή που άσκησαν κατά της Shell τέσσερις Νιγηριανοί/ές αγρότες/ισσες και Φίλοι της Γης το 2008. Επιδιώκουν αποζημίωση τόσο από την ολλανδική όσο και από τη βρετανική Royal Dutch Shell (RDS) και τη θυγατρική της στη Νιγηρία, Shell Petroleum Development Company (SPDC), για φερόμενες ζημίες σε λίμνες ιχθυοκαλλιέργειας και γη που προκλήθηκαν από πετρελαιοκηλίδες.
Η υπόθεση αυτή συνιστά την πρώτη φορά που μια ολλανδική εταιρεία έχει εναχθεί σε ολλανδικό δικαστήριο για τις πράξεις των θυγατρικών της στο εξωτερικό.
Okpabi και άλλοι/ες: Τον Ιούνιο του 2020, το Ανώτατο Δικαστήριο του Ηνωμένου Βασιλείου θα ακούσει μια προσφυγή που ασκήθηκε εναντίον του RDS και του SPDC από δύο κοινότητες του Δέλτα του Νίγηρα, την Ogale και τη Bille. Ισχυρίζονται ότι κατά τη διάρκεια αρκετών ετών υπέστησαν συστηματική και συνεχιζόμενη πετρελαϊκή ρύπανση λόγω των δραστηριοτήτων της Shell. Το δικαστήριο θα αποφασίσει εάν μπορεί να προχωρήσει στο κρίσιμο ζήτημα του κατά πόσον η RDS μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνη για τις ενέργειες του SPDC.
Αυτή η περίπτωση είναι ενδεικτική του τρόπου με τον οποίο η ίδια η εταιρική δομή της Shell την έχει προστατεύσει από τον έλεγχο και τη δικαιοσύνη.
«Οι δραστηριότητες της Shell στην Ogale έχουν δηλητηριάσει το νερό και σταμάτησαν τη γεωργία, αλλά η αντιπαράθεση περί δικαιοδοσίας ασχολείται με το εάν η RDS ή η SPDC είναι υπεύθυνη για τη ζημιά αυτή. Αυτό σημαίνει ότι η Shell δεν χρειάστηκε ποτέ να λογοδοτήσει γι' αυτό σε βρετανικό ή ολλανδικό δικαστήριο», δήλωσε ο Mark Dummett.
Bodo: Το 2008 υπήρξαν δύο μαζικές πετρελαιοκηλίδες, που προκλήθηκαν από ανεπαρκώς διατηρημένους αγωγούς της Shell, σε έναν ρυάκι κοντά στην κοινότητα Bodo. Το αργό πετρέλαιο διέρρεε συνεχώς στο νερό για πέντε εβδομάδες σε κάθε ξεχωριστή περίπτωση. Η Shell εγκαταστάθηκε στην κοινότητα το 2014, αλλά δεν έχει ακόμη καθαρίσει τις καταστραμμένες πλωτές οδούς του Bodo. Εάν η ρύπανση δεν εκκαθαριστεί μέχρι τα μέσα του 2020, η υπόθεση θα παραπεμφθεί στο Ανώτατο Δικαστήριο του Ηνωμένου Βασιλείου.
Ο πάστορας Christian Kpandei, ένας από τους πιο δυναμικούς ακτιβιστέςτης κοινότητας, λέει ότι έχασε τα πάντα όταν οι πετρελαιοκηλίδες σκότωσαν τα ψάρια στις λίμνες του. Είπε στη Διεθνή Αμνηστία: «Η έλλειψη καθαρισμού μας έχει επηρεάσει βαθιά. Το έδαφος, το νερό και ο αέρας είναι ακόμα μολυσμένα.»
Τα κράτη ελέγχουν επίσης τις δραστηριότητες της Shell.
Η υπόθεση της δωροδοκίας «OPL 245»: Οι εισαγγελείς στην Ιταλία ασκούν ποινική δίωξη για τη φερόμενη συμμετοχή της Shell και της ιταλικής πολυεθνικής Eni, σε ένα σύστημα δωροδοκίας ύψους 1,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων που συνδέεται με τη μεταβίβαση αδείας πετρελαίου στη Νιγηρία. Εάν κριθούν ένοχοι, οι διάφοροι κατηγορούμενοι θα μπορούσαν να πάνε στη φυλακή.
Η Shell αρνείται όλες τις κατηγορίες.
«Δεν θα έπρεπε να είναι απαραίτητες οι νομικές ενέργειες ώστε η Shell να εκπληρώσει τις ευθύνες της για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η Shell έχει την υποχρέωση να σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα των ανθρώπων στο Δέλτα του Νίγηρα, συμπεριλαμβάνοντας και τη λήψη όλων των εύλογων μέτρων για να αποφευχθούν διαρροές και στη συνέχεια να αποκατασταθεί η μολυσμένη γη και το νερό,» δήλωσε ο Mark Dummett.
«Έχει αποτύχει επανειλημμένα, για πολλές δεκαετίες και με ορισμένους αληθινά τρομακτικούς τρόπους, να το κάνει αυτό.»
Η Διεθνής Αμνηστία καλεί τη Shell να βελτιώσει τις επιχειρησιακές της πρακτικές στο Δέλτα του Νίγηρα, σε μια εποχή που ο ρόλος της Shell και άλλων εταιρειών ορυκτών καυσίμων στην κλιματική κρίση βρίσκεται υπό αυστηρό έλεγχο.
Δεδομένα από τα δελτία έκτακτης ανάγκης της ίδιας της Shell αποκαλύπτουν ότι από το 2011-18 η εταιρεία ανέφερε 1.010 διαρροές στο δίκτυο αγωγών και πηγαδιών που λειτουργεί στη Νιγηρία. Οι διαρροές έχουν ποικίλα αίτια - από παραβίαση τρίτου μέρους, λειτουργικές βλάβες και διάβρωση των παλιών εγκαταστάσεων. Η Shell ρίχνει το φταίξιμο για τις περισσότερες διαρροές στην κλοπή και το σαμποτάζ του αγωγού. Ωστόσο, η έρευνα της Διεθνούς Αμνηστίας και της οργάνωσης-εταίρου της, του Κέντρου για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ανάπτυξη του περιβάλλοντος, δείχνει ότι τα στοιχεία της εταιρείας προκύπτουν από μια ελαττωματική διαδικασία εντοπισμού του όγκου, της αιτίας και του αντίκτυπου των πετρελαιοκηλίδων. Η έρευνα δείχνει επίσης ότι αυτή η διαδικασία συχνά στερείται τόσο ανεξαρτησίας όσο και εποπτείας, εν μέρει επειδή οι κυβερνητικές ρυθμιστικές αρχές είναι τόσο αδύναμες. Ως αποτέλεσμα, τα ευρήματα της Shell δεν είναι αξιόπιστα.
