ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ: ΕΠΤΑ ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΑ ΟΠΟΙΑ Ο ΚΟΡΟΝΑΙΟΣ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Το ξέσπασμα του κοροναϊού (2019-nCov) που ξεκίνησε στην κινεζική πόλη Wuhan (επαρχία Hubei) στα τέλη του 2019 έχει κηρυχθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.) ως παγκόσμια έκτακτη ανάγκη για την υγεία.

Από τις αρχές Φεβρουαρίου, η επιδημία εκτιμάται ότι έχει μολύνει περισσότερους από 24.500 ανθρώπους παγκοσμίως. Οι κινεζικές αρχές ανέφεραν 490 θανάτους, κυρίως στην επαρχία Hubei, και πάνω από 24.300 περιπτώσεις συνολικά. Η ασθένεια έχει πλέον εξαπλωθεί σε 25 άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο.

Η αντιμετώπιση μίας επιδημίας μπορεί να επηρεάσει τα ανθρώπινα δικαιώματα εκατομμυρίων ανθρώπων. Πρώτα απ’ όλα, πρόκειται για το δικαίωμα του ατόμου για πρόσβαση στο υγειονομικό σύστημα, το οποίο κατοχυρώνεται από την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και η οποία προβλέπει το δικαίωμα πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη, το δικαίωμα πρόσβασης σε απαραίτητες πληροφορίες, την απαγόρευση των διακρίσεων, την παροχή ιατρικών υπηρεσιών, φαρμακευτική αγωγή και άλλες σημαντικές εγγυήσεις.

«Η λογοκρισία, οι διακρίσεις, η αυθαίρετη κράτηση και οι παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων δεν έχουν θέση στην καταπολέμηση της επιδημίας κοροναϊού», δήλωσε ο Nicholas Bequelin, περιφερειακός διευθυντής της Διεθνούς Αμνηστίας.

«Οι παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων εμποδίζουν, αντί να διευκολύνουν, την αντιμετώπιση των έκτακτων καταστάσεων δημόσιας υγείας και υποβαθμίζουν την αποτελεσματικότητά τους».

Άλλα δικαιώματα διακυβεύονται επίσης κατά τη διάρκεια μιας επιδημίας, όπως: η ελευθερία από την αυθαίρετη κράτηση και η ελεύθερη κυκλοφορία, η ελευθερία έκφρασης και άλλα κοινωνικοοικονομικά δικαιώματα. Αυτά τα δικαιώματα μπορούν να περιοριστούν, αλλά μόνο εάν αυτοί οι περιορισμοί πληρούν τις αρχές της αναγκαιότητας, της αναλογικότητας και της νομιμότητας.

Πρόωρη λογοκρισία

Η κινεζική κυβέρνηση έχει επιδοθεί σε μεγάλες προσπάθειες απόκρυψης των πληροφοριών σχετικά με τον κοροναϊό και τους κινδύνους που θέτει για τη δημόσια υγεία. Στις αρχές Δεκεμβρίου του 2019, οι γιατροί στη Wuhan μοιράστηκαν με τους/τις συναδέλφους τους φόβους τους για τους ασθενείς με συμπτώματα παρόμοια με την έξαρση του σοβαρού οξέος αναπνευστικού συνδρόμου (SARS) που ξεκίνησε στη Νότια Κίνα το 2002. Αποσιωπήθηκαν αμέσως και τιμωρήθηκαν από τις τοπικές αρχές για «διάδοση φήμης».

«Κινέζοι επαγγελματίες γιατροί στην Κίνα προσπάθησαν να κρούσουν τον κώδωνα του κινδύνου για τον ιό. Εάν η κυβέρνηση δεν είχε προσπαθήσει να υποτιμήσει τον κίνδυνο, ο κόσμος θα μπορούσε να ανταποκριθεί στον ιό που εξαπλώθηκε, πιο έγκαιρα», δήλωσε ο Nicholas Bequelin.

Σε μια ηλεκτρονική δημοσίευση που έγινε ένα μήνα αργότερα, το Ανώτατο Λαϊκό Δικαστήριο αμφισβήτησε την απόφαση των αρχών της Wuhan. Θεωρήθηκε ευρέως μία δικαίωση για τους/τις γιατρούς, όπως και η παραίτηση του δήμαρχου της Wuhan.

Ωστόσο, οι προσπάθειες για την υποτίμηση της σοβαρότητας της επιδημίας εκφράστηκαν και στο ανώτατο αξίωμα της κινεζικής κυβέρνησης, όπως αποδεικνύεται από την επιθετική άσκηση πίεσης της Κίνας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας να μην δηλώσει το ξέσπασμα μιας παγκόσμιας έκτακτης ανάγκης για την υγεία.

Μέχρις ότου τελικά ο Π.Ο.Υ. το έκανε.

Το δικαίωμα στην υγεία

Το ιατρικό σύστημα της Wuhan αντιμετωπίζει τεράστια κρίση και οι ιατρικές εγκαταστάσεις και οι επαγγελματίες υγείας αγωνίζονται να αντιμετωπίσουν την κλίμακα της επιδημίας.

Πολλοί/ες ασθενείς απομακρύνονται από τα νοσοκομεία μετά από ώρες αναμονής. Οι υγειονομικές εγκαταστάσεις δεν δίνουν τη δυνατότητα για τους απαραίτητους διαγνωστικούς ελέγχους.

«Η Κίνα πρέπει να εξασφαλίσει ότι όλα τα άτομα που έχουν προσβληθεί από τον κοροναϊό έχουν πρόσβαση σε επαρκή υγειονομική περίθαλψη, στη Wuhan και αλλού. Η αναχαίτηση της επιδημίας είναι σημαντική, αλλά και η πρόληψη και η θεραπεία – γι’ αυτό και το δικαίωμα στην υγεία πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της αντίδρασης», δήλωσε ο Nicholas Bequelin.

«Ενώ ο Π.Ο.Υ. διαφημίζει αδιάκοπα την Κίνα, η πραγματικότητα είναι ότι η απάντηση της κυβέρνησης ήταν - και παραμένει - ιδιαίτερα προβληματική.»

Τα τοπικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι οι άνθρωποι δεν είναι σε θέση να φτάσουν γρήγορα στα νοσοκομεία λόγω διακοπής των δημόσιων συγκοινωνιών και, σε ορισμένες περιπτώσεις, αδυνατούν να απομακρύνουν τα σώματα των ασθενών από τα σπίτια τους.

Η λογοκρισία συνεχίζεται σήμερα

Η επιμονή των κινεζικών αρχών να ελέγξουν την υποτιθέμενη νέα είδηση και να καταπνίξουν την αρνητική κάλυψη συνέχισε να οδηγεί τη λογοκρισία κάποιων σοβαρών πληροφοριών για τον ιό.

Αρκετά άρθρα έχουν λογοκριθεί από την αρχή της υγειονομικής κρίσης, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που προέρχονται από κυρίαρχους δημοσιογραφικούς οργανισμούς, όπως η θυγατρική της Beijing Youth Daily και Caijing.

«Οι κινεζικές αρχές παίρνουν ρίσκο με το να αποκρύπτουν πληροφορίες που θα μπορούσαν να βοηθήσουν την ιατρική κοινότητα να αντιμετωπίσει τον κοροναϊό και να βοηθήσει τους ανθρώπους να προστατευθούν από το να τους εκτεθούν σε κίνδυνο», δήλωσε ο Nicholas Bequelin.

«Το γεγονός ότι ορισμένες από αυτές τις πληροφορίες δεν είναι διαθέσιμες σε όλο τον πληθυσμό αυξάνει τον κίνδυνο αρνητικών επιπτώσεων από τον κοροναϊό και καθυστερεί την αποτελεσματική αντιμετώπιση».

Οι ακτιβιστές/ριες ενοχλούνται και εκφοβίζονται

Οι άνθρωποι που προσπαθούν να μοιραστούν πληροφορίες σχετικά με τον κορωναϊό στα κοινωνικά μέσα ενημέρωσης έχουν επίσης στοχοποιηθεί από την κινεζική κυβέρνηση. Για παράδειγμα, ο γνωστός δικηγόρος και πολιτικός ανταποκριτής της Chen Qiushi ανέφερε ότι προπυλακίζεται από τις αρχές μετά τη δημοσίευση βίντεο από νοσοκομεία στη Wuhan.

Ο Fang Bin, κάτοικος της Wuhan, επίσης στοχοποιήθηκε από τις αρχές αφού δημοσίευσε ένα βίντεο που υποτίθεται ότι έδειχνε πτώματα θυμάτων του κορωναϊού.

«Παρότι η αμφισβήτηση των ψευδών δηλώσεων σχετικά με τον ιό είναι κρίσιμη, όπως αντίστοιχα και η διασφάλιση της διάδοσης σαφέστερων πληροφοριών για την υγεία, η αποσιώπηση των έγκριτων δημοσιογραφικών και κοινωνικών μέσων ενημέρωσης για το θέμα δεν εξυπηρετεί κανένα από τους σκοπούς της δημόσιας υγείας», δήλωσε ο Nicholas Bequelin.

Περιφερειακή καταστολή των «ψεύτικων ειδήσεων»

Καθώς ο ιός έχει εξαπλωθεί από την Κίνα σε γειτονικές χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας, υπάρχει και η τάση των κρατών να επιδιώκουν τον έλεγχο της κάλυψης της ιστορίας.

Άνθρωποι συνελήφθησαν ή τους επιβλήθηκαν πρόστιμα στη Μαλαισία, την Ταϊλάνδη και το Βιετνάμ για την δημοσίευση «ψεύτικων ειδήσεων» σχετικά με το ξέσπασμα του ιού.

«Οι κυβερνήσεις πρέπει να αποτρέψουν την παραπληροφόρηση και να παράσχουν έγκαιρες και ακριβείς οδηγίες για την υγεία. Ωστόσο, οι περιορισμοί στην ελευθερία της έκφρασης πρέπει να είναι ανάλογοι, νόμιμοι και αναγκαίοι», δήλωσε ο Nicholas Bequelin.

«Εάν οι κυβερνήσεις στη Νοτιοανατολική Ασία και αλλού πρέπει να πάρουν ένα μάθημα από την αντιμετώπιση της κρίσης του κοροναϊού στην Κίνα, είναι ότι ο περιορισμός στην πληροφόρηση και η παύση των συζητήσεων στο όνομα της «σταθερότητας», συνεπάγονται σοβαρούς κινδύνους και μπορεί να αποβούν καταστροφικές».

Διακρίσεις και ξενοφοβία

Οι άνθρωποι από τη Wuhan - ακόμη και εκείνοι/ες που δεν έχουν συμπτώματα - έχουν απορριφθεί από ξενοδοχεία, έχουν υποστεί εξώσεις από τα διαμερίσματά τους ενώ τα προσωπικά τους δεδομένα είχαν διαρρεύσει ηλεκτρονικά στην Κίνα, σύμφωνα με αναφορές των ΜΜΕ.

Υπήρξαν επίσης ευρέως διαδεδομένες αναφορές αντι-κινεζικής ή αντιασιατικής ξενοφοβίας σε άλλες χώρες. Ορισμένα εστιατόρια στη Νότια Κορέα, την Ιαπωνία και το Βιετνάμ αρνήθηκαν να δεχθούν Κινέζους/ες πελάτες/ισσες, ενώ ομάδα διαδηλωτών/ριων στην Ινδονησία απαγόρευσαν σε Κινέζους/ες επισκέπτες/ριες την πρόσβαση σε ξενοδοχείο. Οι γαλλικές και αυστραλιανές εφημερίδες έχουν επίσης κατηγορηθεί για ρατσισμό στην αναφορά τους για την κρίση.

Οι ασιατικές κοινότητες σε όλο τον κόσμο έχουν περιοριστεί, και το Twitter hashtag #JeNeSuisPasUnVirus (δεν είμαι ιός) είναι πλέον τάση στη Γαλλία.

«Η κινεζική κυβέρνηση πρέπει να λάβει μέτρα για την προστασία των ανθρώπων από τις διακρίσεις, ενώ οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο πρέπει να υιοθετήσουν προσέγγιση μηδενικής ανοχής στη ρατσιστική στόχευση ανθρώπων κινεζικής και ασιατικής καταγωγής. Ο μόνος τρόπος με τον οποίο ο κόσμος μπορεί να καταπολεμήσει αυτή την επιδημία είναι μέσω της αλληλεγγύης και της διασυνοριακής συνεργασίας», δήλωσε ο Nicholas Bequelin.

Οι έλεγχοι στα σύνορα και η απομόνωση πρέπει να είναι ανάλογες

Για την αντιμετώπιση και την αποφυγή του ιού, πολλές χώρες έχουν κλείσει τα σύνορα σε όσους ταξιδεύουν από την Κίνα ή άλλες ασιατικές χώρες, ενώ άλλες έχουν επιβάλει αυστηρά μέτρα απομόνωσης.

Η αυστραλιανή κυβέρνηση έχει στείλει εκατοντάδες Αυστραλούς σε κέντρο κράτησης μετανάστευσης στο Νησί των Χριστουγέννων, όπου οι συνθήκες θεραπείας αναφέρθηκαν ως «απάνθρωπες» από την Αυστραλιανή Ιατρική Ένωση λόγω της ψυχικής και σωματικής ταλαιπωρίας που δέχτηκαν όταν κρατήθηκαν οι πρόσφυγες εκεί.

Η Παπούα-Νέα Γουινέα έκλεισε τα σύνορά της σε ανθρώπους από όλες τις υπόλοιπες ασιατικές χώρες, χωρίς να περιορίζεται σε εκείνους/ες με επιβεβαιωμένες περιπτώσεις κοροναϊού. Αυτό έχει κρατήσει ορισμένους/ες φοιτητές/ριες της Παπούα-Νέα Γουινέα στις Φιλιππίνες, αφού είχαν αποκλειστεί από την επιβίβαση στην πτήση προς την πατρίδα τους σύμφωνα με τις οδηγίες των αρχών της Παπούα Νέας Γουινέας.

Οι καραντίνες, οι οποίες περιορίζουν το δικαίωμα στην ελεύθερη κυκλοφορία, μπορούν να δικαιολογηθούν βάσει του διεθνούς δικαίου μόνον εφόσον είναι αναλογικές, χρονικά δεσμευτικές, συμβαίνουν για νόμιμους σκοπούς, είναι απολύτως απαραίτητες, γίνονται εθελοντικά όπου αυτό είναι δυνατό καθώς και εφαρμόζονται κατά τρόπο που δεν δημιουργούνται διακρίσεις.

Οι καραντίνες πρέπει να επιβάλλονται κατά τρόπο ασφαλή και με σεβασμό. Τα δικαιώματα των ατόμων που βρίσκονται σε καραντίνα πρέπει να γίνονται σεβαστά και να προστατεύονται, συμπεριλαμβανομένης της εξασφάλισης πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη, στη σίτιση και σε άλλες ανάγκες.

«Οι κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν μια δύσκολη κατάσταση και πρέπει να λάβουν μέτρα τόσο για την πρόληψη της εξάπλωσης του κοροναϊού – όσο και παράλληλα να διασφαλίσουν ότι τα άτομα που έχουν πληγεί έχουν πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη που χρειάζονται», δήλωσε ο Nicholas Bequelin.