ΑΙΓΥΠΤΟΣ: ΔΡΑΚΟΝΤΕΙΟΙ ΝΟΜΟΙ «ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΟΥΝ» ΤΗΝ ΑΝΕΥ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΚΑΤΑΣΤΟΛΗ, ΕΞΙ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΤΩΣΗ ΤΟΥ MORSI

Οι αιγυπτιακές αρχές προσπαθούν να κανονικοποιήσουν τις παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων με τη θέσπιση σειράς νόμων για να «νομιμοποιήσουν» την κλιμακούμενη καταστολή της ελευθερίας της έκφρασης, του συνεταιρίζεσθαι και του συνέρχεσθαι, ανέφερε η Διεθνής Αμνηστία, έξι χρόνια από την πρόσφατη έξοδο του πρώην προέδρου Mohamed Morsi από την εξουσία, στις 3 Ιουλίου 2013.

Η οργάνωση δημοσίευσε σήμερα μια επικριτική ανασκόπηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων στην Αίγυπτο μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Προέδρο Abdel Fattah al Sisi, η οποία υποβλήθηκε στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, πριν από τον επικείμενο περιοδικό έλεγχο της κατάστασης των ανθρώπινων δικαιωμάτων στην Αίγυπτο τον Νοέμβριο.

«Από τότε που ήρθε στην εξουσία ο Πρόεδρος Abdel Fattah al-Sisi, η κατάσταση των ανθρώπινων δικαιωμάτων στην Αίγυπτο γνώρισε καταστροφική και άνευ προηγουμένου χειροτέρευση.

Υπό την εξουσία του και με το πρόσχημα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας,  χιλιάδες αυθαίρετες συλλήψεις έχουν πραγματοποιηθεί στην Αίγυπτο, συμπεριλαμβανομένων εκατοντάδων ειρηνικών επικριτών και διαδηλωτών/ριών οι οποίοι/ες στοχοποιούνται. Παράλληλα, η ατιμωρησία για τις εκτεταμένες παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων συνεχίζει, συμπεριλαμβανομένων των  βασανιστηρίων και άλλων μορφών κακοποίησης, μαζικών καταναγκαστικών εξαφανίσεων, εξωδικαστικών εκτελέσεων και, τέλος, της υπερβολικής χρήσης βίας.

Από το 2014, υπολογίζεται ότι έχουν καταδικαστεί πολίτες με περισσότερες από 1.891 θανατικές ποινές και έχουν εκτελεστεί τουλάχιστον 174 άνθρωποι, συχνά μετά από εξαιρετικά αθέμιτες δίκες.

Από τις 300 συστάσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα που έκαναν στην Αίγυπτο άλλα κράτη κατά τον προηγούμενο έλεγχο στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών το 2014, η Αίγυπτος δέχτηκε 237 συστάσεις και εν μέρει αποδέχτηκε άλλες 11. Ωστόσο, η έρευνα της Διεθνούς Αμνηστίας δείχνει ότι στην πράξη η Αίγυπτος απέτυχε να εφαρμόσει μεταρρυθμίσεις σε συμφωνία με αυτές τις συστάσεις.

Νομιμοποίηση καταστολής

Ο νόμος του 2017 για τις ΜΚΟ στην Αίγυπτο είναι ένα κεντρικό παράδειγμα των δρακόντειων νόμων που έχουν εισαγάγει οι αιγυπτιακές αρχές για να περιορίσουν την ελευθερία της έκφρασης, του συνεταιρίζεσθαι και της ειρηνικής συνάθροισης. Ο νόμος παρέχει στις αρχές την εξουσία να αρνούνται άδεια σε ΜΚΟ, να περιορίζουν τις δραστηριότητές τους και τη χρηματοδότησή τους και να προχωρούν σε δίωξη του προσωπικού για αυθαίρετα διατυπωμένα αδικήματα. Τα σχέδια τροποποίησης του νόμου για τις ΜΚΟ ανακοινώθηκαν τον Δεκέμβριο του 2018, αλλά παραμένει ασαφές εάν οι προτεινόμενες τροποποιήσεις θα απαντούν στις ανησυχίες που έχουν εκφραστεί σχετικά με  τα ανθρώπινα δικαιώματα. Από το 2014, τουλάχιστον 31 μέλη του προσωπικού των ΜΚΟ αντιμετώπισαν ταξιδιωτικές απαγορεύσεις και οι αρχές έχουν παγώσει τα περιουσιακά στοιχεία 10 ατόμων και επτά ΜΚΟ, στο πλαίσιο μιας συνεχιζόμενης ποινικής έρευνας για την ξένη χρηματοδότηση των ΜΚΟ.

Το 2018 οι αιγυπτιακές αρχές ενέκριναν νέους νόμους για τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και για τα ηλεκτρονικά εγκλήματα, που τους έδωσαν μεγαλύτερη εξουσία να λογοκρίνουν τον τύπο, τα ηλεκτρονικά και ραδιοτηλεοπτικά μέσα. Σύμφωνα με τον Σύνδεσμο για την Ελευθερία της Σκέψης και της Έκφρασης, από το Μάιο του 2017, οι αρχές έχουν μπλοκάρει την πρόσβαση σε τουλάχιστον 513 ιστοτόπους, συμπεριλαμβανομένων των ιστοτόπων ειδήσεων και των ιστότοπων οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Μια σειρά νομοθετικών τροποποιήσεων που υπέγραψε το 2017 ο Πρόεδρος Abdel Fattah al-Sisi επέτρεψαν επίσης στις αρχές να διεξάγουν μαζικές αυθαίρετες συλλήψεις, να επιτρέπουν επίσης την απεριόριστη προδικαστική κράτηση και να υπονομεύουν το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη.

Από το 2013, χιλιάδες έχουν κρατηθεί ποφυλακισμένοι/ες για εκτεταμένες περιόδους, μερικές φορές για διάστημα έως και πέντε ετών, συχνά σε απάνθρωπες και σκληρές συνθήκες χωρίς επαρκή ιατρική περίθαλψη και με περιορισμένες ή και καθόλου οικογενειακές επισκέψεις. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η αστυνομία έχει ακόμη κρατήσει άτομα για μήνες, μολονότι τα δικαστήρια είχαν διατάξει την απελευθέρωσή τους.

Καθ' όλη τη διάρκεια της περιόδου, οι αιγυπτιακές αρχές βασίζονταν συνήθως σε έναν νόμο, που χρονολογείται από την περίοδο της αποικιοκρατίας, συγκεκριμένα που υιοθετήθηκε το 1914, περί συνάθροισης, και σε έναν άλλο δρακόντειο νόμο του 2013, καθώς  και στον αντιτρομοκρατικό νόμο του 2015 για τον αυθαίρετο περιορισμό της ελευθερίας έκφρασης,

Κατά τη διάρκεια μιας εντατικής καταστολής από το Δεκέμβριο του 2017 έως τον Ιανουάριο του 2019, τουλάχιστον 158 άτομα συνελήφθησαν λόγω της ειρηνικής  κριτικής ενάντια στις αρχές, καθώς και της συμμετοχής τους σε πολιτικές συγκεντρώσεις ή/ και  σε διαμαρτυρίες. Πιο πρόσφατα, τον Μάιο και τον Ιούνιο του 2019, οι αιγυπτιακές αρχές συνέλαβαν τουλάχιστον δέκα ειρηνικούς αντιφρονούντες, μεταξύ των οποίων έναν  πρώην βουλευτή, ηγέτες του κόμματος της αντιπολίτευσης, δημοσιογράφους και ακτιβιστές/ριες.

Ο Στρατιωτικός Κώδικας Δικαιοσύνης της Αιγύπτου συνεχίζει, σε αντίθεση με τα διεθνή πρότυπα, να επιτρέπει δίκες πολιτών ενώπιον στρατοδικείων, τα οποία στερούνται ανεξαρτησίας και είναι εγγενώς άδικα. Εκατοντάδες έχουν καταδικαστεί σε θάνατο μετά από άδικες μαζικές δίκες.

Οι αρχές έχουν επίσης εγκρίνει νόμους που έχουν ενισχυμένους περιορισμούς στις ανεξάρτητες συνδικαλιστικές οργανώσεις και έχουν ενισχύσει την ατιμωρησία για ανώτερα μέλη των ενόπλων δυνάμεων για εγκλήματα που διαπράχθηκαν μεταξύ 2013 και 2016, περίοδο κατά την οποία εκατοντάδες διαδηλωτές/ριες σκοτώθηκαν παράνομα από τις δυνάμεις ασφαλείας.

Οι τροποποιήσεις στο σύνταγμα της Αιγύπτου που εγκρίθηκαν το 2019 αποδυναμώνουν το κράτος δικαίου, υπονομεύουν την ανεξαρτησία της δικαστικής εξουσίας, επεκτείνουν τις στρατιωτικές δίκες για τους πολίτες, διαβρώνουν τις εγγυήσεις δίκαιης δίκης και καθιερώνουν την ατιμωρησία των μελών των ενόπλων δυνάμεων.

Οι συνταγματικές τροποποιήσεις θα επιτρέψουν επίσης στον πρόεδρο Al-Sisi να ελέγξει πλήρως την εφαρμογή νόμων που «νομιμοποιούν» την καταστολή, παρέχοντάς του εκτεταμένες εξουσίες για τον ορισμό ανώτερων δικαστών και την επίβλεψη των δικαστικών υποθέσεων.

«Η διεθνής κοινότητα πρέπει να σταματήσει να είναι σιωπηλή μάρτυρας μπροστά στις Αιγυπτιακές αρχές οι οποίες αποδεκατίζουν την κοινωνία των πολιτών, συντρίβοντας κάθε μορφής διαφωνία και φυλακίζοντας ανθρώπους που ασκούν ειρηνική κριτική και αντιπάλους, οι οποίοι αντιμετωπίζουν βασανιστήρια και βίαιες εξαφανίσεις, και έρχονται αντιμέτωποι/ες με σκληρές και απάνθρωπες συνθήκες στις φυλακές. Τα κράτη, ιδιαίτερα όσα έκαναν συστάσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Αίγυπτο κατά τον τελευταίο έλεγχο του ΟΗΕ, έχουν καθήκον να μιλήσουν για να σταματήσουν αυτή την καταστροφική παρακμή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».

Η Διεθνής Αμνηστία καλεί επίσης όλα τα κράτη να αναλάβουν συγκεκριμένες ενέργειες και να αναστείλουν τη μεταφορά εξοπλισμού αστυνόμευσης και τεχνολογίας επιτήρησης που χρησιμοποιούνται από τις αιγυπτιακές αρχές για την καταστολή της ειρηνικής αντιπολίτευσης.