ΝΗΣΙΑ ΤΩΝ ΒΕΡΜΟΥΔΩΝ: ΕΝΑ ΣΧΟΛΕΙΟ ΦΙΛΙΚΟ ΣΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ
Οι μαθητές/τριες και οι εκπαιδευτικοί ενός σχολείου στις Βερμούδες μιλούν για την εμπειρία τους μετά από πέντε χρόνια συμμετοχής στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Human Rights Friendly Schools».
300 χρόνια μετά την ίδρυσή της, η Ακαδημία Warwick, ένα σχολείο στο οποίο παραδοσιακά φοιτούσαν λευκοί, ήταν το πρώτο σχολείο το οποίο ακολούθησε μία πρακτική ένταξης της διαφορετικότητας, προοικονομώντας ουσιαστικά τον Νόμο της Εκπαίδευσης των Βερμούδων του 1971, σύμφωνα με τον οποίο κατέστη παράνομη η πρόσβαση στην εκπαιδευτική διαδικασία με βάση τη φυλή και το χρώμα. Το 2011, το σχολείο αποτέλεσε σηματωρό των καινοτόμων εκπαιδευτικών προσεγγίσεων καθώς ήταν το πρώτο σχολείο φιλικά προσαρμοσμένο στην εκπαίδευση στα ανθρώπινα δικαιώματα. Μέσα από την εφαρμογή των συγκεκριμένων πρακτικών και εκπαιδευτικών μεθόδων, οι εκπαιδευτικοί αλλά και οι μαθητές/τριες διηγούνται το τι συμβαίνει στην Ακαδημία Warwick.
«Όλα ξεκίνησαν το 2011», λέει η Françoise Wolffe, Συντονίστρια Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην Ακαδημία Warwick, «ένας από τους συναδέλφους μου με προσέγγισε και πρότεινε να συνεργαστούμε με τη Διεθνή Αμνηστία στο πλαίσιο των εκπαιδευτικών δράσεων της τάξης». Αυτό οδήγησε τους δύο εκπαιδευτικούς να οργανώσουν μια ποικιλία δραστηριοτήτων γύρω από τα ανθρώπινα δικαιώματα με μια ομάδα 75 μαθητών/τριών, 12 ετών, με έμφαση στην υποστήριξη του Δικτύου Άμεσων Δράσεων των Παιδιών της Διεθνούς Αμνηστίας. Αργότερα εκείνο το έτος, όταν η Wolffe έγινε πρόεδρος της Διεθνούς Αμνηστίας στις Βερμούδες, εξοικειώθηκε με το πρόγραμμα Human Rights Friendly Schools υλοποιώντας το στην Ακαδημία.
Εφεξής οι αλλαγές ήταν ορατές σε όλο το φάσμα της σχολικής ζωής. «Τα ανθρώπινα δικαιώματα έγιναν θέμα συζήτησης στο σχολείο», λέει η Wolffe, «οι εκπαιδευτικοί άρχισαν να με πλησιάζουν για να συζητήσουν γεγονότα που διαβάζουν στις [...] ειδήσεις ή να μοιράζονται ανησυχίες». Η πρώην εκπρόσωπος των μαθητών του σχολείου Courtney Clay τονίζει πώς «οι σχολικές συνελεύσεις έγιναν ο τόπος όπου μπορούσαμε να μιλάμε για ανησυχίες μας που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα», διαχέοντας τη συζήτηση γύρω από την προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων σε όλη τη σχολική κοινότητα. «Θέλαμε να εκσυγχρονίσουμε το ίδρυμά μας», εξηγεί η Clay, «για την ευαισθητοποίηση σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα» με επίκεντρο τη «διάκριση και τον εκφοβισμό».
Μία σφυγμομέτρηση σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα στάθηκε το σημείο εκκίνησης των εκπαιδευτικών ώστε να επικεντρωθούν στο ζήτημα της αντιμετώπισης των διακρίσεων και ευρύτερα των κοινωνικών σχέσεων. Όπως επισημαίνει η Wolffe, «παρά το γεγονός ότι η Ακαδημία Warwick αποτελούσε την προμετωπίδα της κοινωνικής ένταξης μεταξύ των σχολικών μονάδων στην Βερμούδα, ορισμένοι έγχρωμοι/ες μαθητές/τριες εξακολουθούσαν να περιθωριοποιούνται εντός της σχολικής κοινότητας. Το 1971, το οποίο δεν απέχει σημαντικά από το παρόν, φέρνει στο φως την πραγματικότητα της προηγούμενης γενιάς, η οποία φοιτούσε σε ένα φυλετικά διαχωρισμένο σχολείο», προσθέτει η Wolffe. Χάρη στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα στα ανθρώπινα δικαιώματα, οι μαθητές/τριές μας συνειδητοποίησαν την γλωσσική ορθότητα στο πλαίσιο της εξάλειψης των διακρίσεων στον καθημερινό τους λόγο.
Αυτά τα πρώτα βήματα οδήγησαν σε μία πραγματική αλλαγή. Οι μαθητές/τριες ανέπτυξαν μία βαθιά κουλτούρα αντιμετώπισης των διακρίσεων στο πλαίσιο οργάνωσης και υλοποίησης μίας «πολιτικής σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων» εντός του σχολείου ενώ παράλληλα κατόρθωσαν να αφαιρέσουν από το σχολικό εγχειρίδιο τις απαρχαιωμένες πρακτικές της σωματικής τιμωρίας μέσα από την πρακτική αμφισβήτησή του. Πρόσφατα, μία ομάδα μαθητών διαμόρφωσε μία πρόταση γύρω από το ζήτημα της συμπερίληψης, το οποίο υλοποιήθηκε το φθινόπωρο του 2018.
Μια από τις μαθητικές πρωτοβουλίες που υπογραμμίζει η Wolffe αποτελεί η δημιουργία του τίτλου/θέσης Υπεύθυνος Μαθητής/τρια για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Η Ακαδημία του Warwick προσπάθησε να καταργήσει τους παλαιούς ρόλους των επιμελητών μαθητών/τριών και να εμφυσήσει την κουλτούρα της ηγεσίας στην σχολική κοινότητα, δημιουργώντας νέους μαθητικούς ρόλους, συμπεριλαμβανομένου του εκπροσώπου των μαθητών/τριών για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Οι τελειόφοιτοι/ες υποβάλλουν γραπτό αίτημα, κατόπιν καταρτίζονται και εν τέλει περνούν μέσα από μία διαδικασία συνέντευξης εκ μέρους της διοικούσας αρχής. Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία επιτρέπει στους μαθητές να αναλάβουν μέσα από την ηγεσία τον ρόλο της οργάνωσης και διαμόρφωσης του εκπαιδευτικού πλάνου και των εκστρατειών στα ανθρώπινα δικαιώματα ενώ παράλληλα συνομιλούν με τη διοίκηση και τον σύλλογο διδασκόντων προκειμένου να συζητήσουν για επικείμενες αλλαγές που χρειάζονται στη σχολική μονάδα.
Ως συντονίστριά τους, η Wolffe είναι πολύ περήφανη «για τη μετασχηματιστική επίδραση που είχε η δουλειά μας σε πολλά από τα γυναικεία μέλη μας, οι οποίες ενδυναμώνονται συμμετέχοντας στο έργο ενώ παράλληλα έχουν τη δυνατότητα να γίνουν οι ίδιες ηγέτες». Όλοι οι ηγέτες παρακολουθούν εβδομαδιαίες συνεδριάσεις καθοδήγησης/επιμόρφωσης για να κατανοήσουν τον τρόπο με τον οποίο οργανώνονται οι συζητήσεις και υλοποιούνται οι δράσεις που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα στο πλαίσιο της σχολικής κοινότητας. Μαθαίνουν επίσης πώς να αντιμετωπίζουν αμφιλεγόμενα θέματα, χρησιμοποιούν συμμετοχικές, βιωματικές τεχνικές και ενθαρρύνουν την ελευθερία έκφρασης του μαθητικού σώματος.
Επί του παρόντος, η ομάδα που υλοποιεί το εκπαιδευτικό πρόγραμμα Σχολείο Φιλικά Προσαρμοσμένο στα Ανθρώπινα Δικαιώματα, αποτελεί ένα ασφαλές σημείο στο οποίο οι μαθητές/τριες έχουν τη δυνατότητα να μιλούν ελεύθερα για οτιδήποτε, ακόμα και για θέματα τα οποία θεωρούνται ταμπού σε άλλα σχολικά περιβάλλοντα. Χάρη στην ομάδα, κατανοούν ότι δεν είναι μόνοι/ες απέναντι στα ιδιαίτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, ενώ παράλληλα κατακτούν τα μέσα και τα εργαλεία με τα οποία θα επιφέρουν την αλλαγή εντός της σχολικής κοινότητας.
Στις 10 Δεκεμβρίου, Παγκόσμια Ημέρα Ανθρώπινων Δικαιωμάτων, το εκπαιδευτικό πρόγραμμα Σχολείο Φιλικά Προσαρμοσμένο στα Ανθρώπινα Δικαιώματα, γιόρτασε τα πέμπτα του γενέθλια στην Ακαδημία Warwick. Οι μαθητές του προγράμματος γιόρτασαν με τραγούδια, χορούς και ποιήματα που αναδεικνύουν την ανάγκη προστασίας και κατάκτησης των ανθρώπινων δικαιωμάτων και απέτισαν φόρο τιμής στους υπερασπιστές των ανθρώπινων δικαιωμάτων σε όλο τον κόσμο. Ο εορτασμός διήρκησε όλη την εβδομάδα με εκθέσεις αφισών που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα, παρουσίαση βιβλίου που αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα στο σχολείο ενώ τέλος το Σαββατοκύριακο διοργανώθηκε ένα αφιέρωμα σε ολόκληρη τη σχολική κοινότητα με ταινίες που σχετίζονται με τη διεκδίκηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων.
Ποιοι είναι όμως οι στόχοι του σχολείου για την επόμενη πενταετία; H Wolffe τονίζει το σημείο εκείνο στο οποίο οι μαθητές θα αισθάνονται αρκετά ασφαλείς εντός του σχολικού περιβάλλοντος όπως έχει δημιουργηθεί έτσι ώστε να ξεπεράσουν τις ανασφάλειές τους και να δραστηριοποιηθούν ενεργά. Η ίδια υπογραμμίζει πως αναμένει από την σχολική κοινότητα να απευθυνθεί στον ξένο και αλλότριο παράγοντα, «το ελέφαντα της τάξης», όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει, και αφορμής δοθείσης οι μαθητές να συζητήσουν ελεύθερα και δημιουργικά τα ζητήματα που αφορούν τις διακρίσεις και τις εδραιωμένες προκαταλήψεις που διαπερνούν τη σχολική κοινότητα αλλά και σχετικά με τον θεσμικό ρατσισμό που διαποτίζει όλη την κοινότητα των Βερμούδων.
Την αμέσως επόμενη χρονιά, πρόκειται να ξεκινήσει η έκδοση μιας εφημερίδας που αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα με επικεφαλής μία ομάδα μαθητών που αντιμετωπίζει με πάθος τη δημοσιογραφία. Σύμφωνα με την Wolffe, πρόκειται για ένα εξαιρετικό εκπαιδευτικό εργαλείο για τους μαθητές που προσφέρει μία πληθώρα ανεκτίμητων δεξιοτήτων και πληροφοριών».
Η εμπειρία του «Σχολείου Φιλικά Προσαρμοσμένου στα Ανθρώπινα Δικαιώματα» συντροφεύει τους μαθητές/τριες ακόμη και μετά την αποφοίτησή τους. Η Théo Wolffe επισημαίνει ότι η εμπειρία αυτή «διαμόρφωσε και άλλαξε όχι μόνο τον τρόπο που σκέφτομαι αλλά και τον τρόπο που ενεργώ στην καθημερινή ζωή». «Μέσα από τις δραστηριότητες, τα σεμινάρια και τις διαφορετικές αναγνώσεις που προωθεί η πρωτοβουλία HRFS πιστεύω ότι αυτή η πληθώρα ζητημάτων που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα έχει ευθεία απεύθυνση στους νέους που τελικά επιθυμούν την αλλαγή».
Στο λόγο της, μετά την αποφοίτησή της από το σχολείο, η Brittany Siddle δήλωσε: «Το να υποστηρίζω όσους δεν μπορούν και να υψώνω τη φωνή μου λίγο πιο δυνατά για όσους σιωπούν υπήρξε πάντοτε αδιαμφισβήτητο για εμένα». Πρόσθεσε επίσης ότι «η μάχη δεν αποτελεί ένα εύκολο πεδίο δράσης, ωστόσο, αξίζει τον αγώνα» και κάλεσε τους συμμαθητές/τριες να συνεχίσουν το έργο τους για τα ανθρώπινα δικαιώματα: «Εμείς απλά φυτεύσαμε τον σπόρο, αλλά τώρα εξαρτάται από εσάς να κάνετε τα υπόλοιπα . Χρησιμοποιήστε τη φωνή σας, ενισχύστε τους άλλους και ποτέ μη φοβάστε να είστε ο εαυτός σας. [...] Η περιπέτεια συνεχίζεται».
