Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΤΟΥ ΛΙΒΑΝΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΕΡΜΑΤΙΣΕΙ ΤΗΝ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΠΟΤΡΟΠΑΙΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΡΙΩΝ ΟΙΚΙΑΚΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ

Η νέα κυβέρνηση του Λιβάνου πρέπει να αδράξει την ευκαιρία να τερματίσει το σύστημα kafala, το οποίο παγιδεύει μετανάστριες οικιακές εργαζόμενες σε ένα εφιαλτικό δίκτυο κακοποίησης, που κυμαίνεται από συνθήκες εργασίας απόλυτης εκμετάλλευσης μέχρι την καταναγκαστική εργασία και την εμπορία ανθρώπων, δήλωσε η Διεθνής Αμνηστία, ξεκινώντας σήμερα νέα έκθεση και εκστρατεία.

Η έκθεση «Το σπίτι τους είναι η φυλακή μου»: Η εκμετάλλευση των μεταναστριών οικιακών εργαζομένων στο Λίβανο φωτίζει τις σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που πολλοί/ές από τους 250.000 μετανάστες/στριες οικιακούς/ες εργαζόμενους/ες, κυρίως γυναίκες, αντιμετωπίζουν, στα χέρια των εργοδοτών τους. Παρά την πάροδο των χρόνων, στη διάρκεια των οποίων η διεθνής κοινότητα ανθρωπίνων δικαιωμάτων ζητά να τερματίσει το σύστημα kafala, οι προηγούμενες κυβερνήσεις του Λιβάνου δεν κατάφεραν ουσιαστικά να αντιμετωπίσουν αυτές τις καταχρήσεις ή να παράσχουν αποτελεσματική λύση στα θύματα.

«Ο νέος υπουργός Εργασίας του Λιβάνου έχει δεσμευτεί δημοσίως, καθώς επίσης και άμεσα στην Διεθνή Αμνηστία, ότι θα λάβει συγκεκριμένα μέτρα για την προστασία των δικαιωμάτων των μεταναστριών οικιακών εργαζομένων. Η νέα κυβέρνηση έχει την ευκαιρία να αποστασιοποιηθεί από το παρελθόν και να δώσει προτεραιότητα στην κατάργηση του εγγενώς καταχρηστικού συστήματος kafala».

Η Διεθνής Αμνηστία πραγματοποίησε συνέντευξη με 32 οικιακές εργαζόμενες, διπλωματικούς υπαλλήλους, εργοδότες/τριες, υπηρεσίες προσλήψεων, μεταναστών/τριών και ΜΚΟ που επικεντρώνονται στα δικαιώματα των μεταναστών/τριών εργαζομένων στο Λίβανο. Η οργάνωση συναντήθηκε με τον Υπουργό Εργασίας και εν συνεχεία μοιράστηκε τα ευρήματά της και τις συστάσεις της με το Υπουργείο Εργασίας και Εσωτερικών.

Ο Υπουργός Εργασίας Camille Abousleiman απάντησε θετικά υπογραμμίζοντας ότι το υπουργείο έχει ετοιμάσει ένα προσχέδιο νόμου για την προστασία των οικιακών εργαζομένων, υποσχόμενος να εφαρμόσει αρκετές από τις συστάσεις που γίνονται στην έκθεση και καλώντας τη Διεθνή Αμνηστία να συμμετάσχει σε μια ομάδα εργασίας που θα αναμορφώσει το σύστημα Kafala. Ο υπουργός ζήτησε επίσης από τη Διεθνή Αμνηστία να «παράσχει στο υπουργείο μια λίστα με τις παραβιάσεις ώστε εκείνο να αναλάβει άμεση δράση» και συμφώνησε ότι ήταν αναγκαίο να υπάρχει λογοδοσία για τις υπηρεσίες προσλήψεων που καταχρώνται τα δικαιώματα των οικιακών εργαζομένων.

Σύστημα Kafala

Οι μετανάστριες στην οικιακή εργασία προέρχονται από χώρες της Αφρικής και της Ασίας, όπως η Αιθιοπία, το Μπαγκλαντές, η Σρι Λάνκα, οι Φιλιππίνες και η Κένυα, και ζουν και εργάζονται σε ιδιωτικά νοικοκυριά στο Λίβανο.

Όλες αυτές οι εργαζόμενες αποκλείονται από το εργατικό δίκαιο του Λιβάνου και κυβερνώνται από το σύστημα kafala, το οποίο συνδέει τη νόμιμη κατοικία του εργαζομένου με τη συμβατική σχέση με τον εργοδότη. Η εργαζόμενη δεν μπορεί να αλλάξει το επάγγελμά της χωρίς την άδεια των εργοδοτών. Αυτό επιτρέπει στους αδίστακτους εργοδότες να εξαναγκάζουν τις εργαζόμενες να δέχονται συνθήκες εργασίας που παραπέμπουν σε απόλυτη εκμετάλλευση.

Εάν μία μετανάστρια οικιακή εργαζόμενη αρνηθεί τους όρους αυτούς και αποφασίσει να εγκαταλείψει την κατοικία των εργοδοτών χωρίς τη συγκατάθεσή τους, η εργαζόμενη κινδυνεύει να χάσει την κατοικία της και, ως εκ τούτου, θα αντιμετωπίσει κίνδυνο κράτησης και απέλασης ανά πάσα στιγμή.

Οι γυναίκες που κλήθηκαν για συνέντευξη από την Διεθνή Αμνηστία δεν είχαν καταγγείλει  τους εργοδότες/τριες τους στις αρχές ή δεν τους παρέπεμψαν στο δικαστήριο, υπό τον φόβο σύλληψης ή άλλων αντιποίνων, υπογραμμίζοντας τα σημερινά εμπόδια προσβασιμότητας που αντιμετωπίζουν οι μετανάστριες στην οικιακή εργασία, αναφορικά με τη δικαιοσύνη στο Λίβανο, και την επείγουσα ανάγκη των αρχών να τους διασφαλίσουν ότι θα προστατεύονται από το νόμο.

Εργασιακές συνθήκες εκμετάλλευσης

Οι εργαζόμενες που κλήθηκαν για συνέντευξη από τη Διεθνή Αμνηστία υποβλήθηκαν σε εργασιακές συνθήκες εκμετάλλευσης από τους εργοδότες τους. Σε αυτές συγκαταλέγονται οι εργοδότες/τριες που τις εξαναγκάζουν να εργάζονται για μεγάλο χρονικό διάστημα, δεν τους επιτρέπουν άδειες για ξεκούραση, παρακρατούν τους μισθούς τους ή τους επιβάλλουν κρατήσεις, περιορίζοντας σοβαρά την ελευθερία τους για κυκλοφορία και επικοινωνία, τους στερούν το φαγητό και την απαραίτητη στέγαση, υποβάλλοντάς τους σε λεκτική και σωματική κακοποίηση, ενώ τους αρνούνται και την υγειονομική περίθαλψη.

Η «Eva», μία οικιακή εργαζόμενη από τις Φιλιππίνες, της οποίας το όνομα δεν αποκαλύπτεται για λόγους ασφαλείας, δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία ότι ήταν απομονωμένη στο σπίτι του εργοδότη της για τρία χρόνια, προτού καταφέρει να δραπετεύσει:

«Δεν μου επιτρεπόταν να μιλήσω σε κανέναν. Εάν άνοιγα το παράθυρο για να χαιρετήσω άλλες Φιλιππινέζες, αυτή [η εργοδότρια] θα μου τραβούσε τα μαλλιά και θα με χτύπαγε. Για τρία χρόνια με είχε κλειδωμένη στο σπίτι. Δεν βγήκα ποτέ έξω.»

Η «Μαρία», μετανάστρια στην οικιακή εργασία από την Αιθιοπία, της οποίας το πραγματικό όνομα επίσης δεν αποκαλύπτεται για λόγους ασφαλείας, δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία ότι εργαζόταν για 19 ώρες καθημερινά από τις 5πμ έως τα μεσάνυχτα, επτά ημέρες την εβδομάδα χωρίς διακοπή ή ρεπό.

Τουλάχιστον έξι γυναίκες δήλωσαν στη Διεθνή Αμνηστία ότι οι συνθήκες εργασίας τους τις είχαν οδηγήσει σε αυτοκτονικές σκέψεις ή ότι είχαν κάνει απόπειρες αυτοκτονίας.

Πολλές γυναίκες που ρωτήθηκαν από τη Διεθνή Αμνηστία, ανέφεραν ότι υπέστησαν τουλάχιστον μία φορά ταπεινωτική και απάνθρωπη μεταχείριση από τους/τις εργοδότες/ριες τους. Το να τις αποκαλούν «γαϊδούρα», «σκύλα», «ζώο» ή με άλλους υποτιμητικούς χαρακτηρισμούς ήταν συνηθισμένο φαινόμενο, ανέφεραν.

Αναγκαστική εργασία και εμπορία ανθρώπων

Η έκθεση τεκμηριώνει οκτώ περιπτώσεις καταναγκαστικής εργασίας και εμπορίας ανθρώπων. Σε κάθε περίπτωση, οι ερωτώμενες γυναίκες δεν μπορούσαν να εγκαταλείψουν τη δουλειά τους και αναγκάστηκαν να εργαστούν επειδή φοβόντουσαν τις συνέπειες που θα είχε η παραίτησή τους. Ορισμένες γυναίκες που αντιμετώπισαν καταχρηστικές συμπεριφορές ζήτησαν από τους εργοδότες τους να τις επιστρέψουν στους οργανισμούς πρόσληψης ή στις χώρες καταγωγής τους, αλλά οι εργοδότες τους αρνήθηκαν. Άλλες γυναίκες δήλωσαν ότι οι εργοδότες τους, τους ζήτησαν να επιστρέψουν τα χρήματα που δαπανήθηκαν για την πρόσληψή τους όταν ζήτησαν να φύγουν.

Η Σεμπαστιάν, μετανάστρια στην οικιακή εργασία από την Ακτή του Ελεφαντοστού, δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία ότι υπέστη κακομεταχείριση, δούλευε υπερωρίες, κλειδωμένη στο σπίτι, ενώ έμεινε απλήρωτη για τρεις μήνες. Είπε: «Όταν της ζήτησα να με στείλει πίσω στη χώρα μου, η [εργοδότριά] απάντησε: «Πρέπει να δουλέψετε για τα 3.000 δολάρια που πληρώσαμε».

Στις πιο σοβαρές περιπτώσεις εργασιακής εκμετάλλευσης που τεκμηριώνονται στην έκθεση, η Διεθνής Αμνηστία βρήκε αποδείξεις ότι τέσσερις εργαζόμενες υπήρξαν θύματα εμπορίας ανθρώπων.

Η Banchi, από την Αιθιοπία, ήρθε στο Λίβανο μέσω μιας υπηρεσίας προσλήψεων το 2011. Δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία ότι ο ιδιοκτήτης της υπηρεσίας προσλήψεων την μετέφερε από το ένα νοικοκυριό στο άλλο και κρατούσε το διαβατήριο και τους μισθούς της για αρκετούς μήνες.

Εμπόδια στη δικαιοσύνη

Καμία από τις γυναίκες που κλήθηκαν για συνέντευξη από την οργάνωση δεν είχε καταγγείλει τους εργοδότες της στις αρχές ή δεν προσπάθησε να τους παραπέμψει στο δικαστήριο. Η Διεθνής Αμνηστία μίλησε σε οκτώ γυναίκες που είχαν ξεφύγει από αυτό που ανέφεραν ως καταχρηστικό εργασιακό περιβάλλον, καταναγκαστική εργασία ή παράνομη διακίνηση. Ωστόσο, θεώρησαν ότι η επισφαλής νομική τους κατάσταση δεν τους επέτρεπε να χρησιμοποιήσουν ένδικα μέσα ενώπιον των δικαστηρίων.

Οι γυναίκες αυτές είτε φοβούνταν τη σύλληψη είτε φοβούνταν ότι δεν θα μπορούσαν να αποκτήσουν νέα απασχόληση ή ότι θα υποστούν ψευδείς κατηγορίες για κλοπή – τις οποίες οι οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων καταγγέλλουν διαρκώς.

Απαιτούνται επείγουσες εργασιακές μεταρρυθμίσεις

Το σύστημα kafala είναι ασυμβίβαστο με την εσωτερική νομοθεσία που προστατεύει τις ελευθερίες και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, προστατεύει τα δικαιώματα των εργαζομένων και τιμωρεί την καταναγκαστική εργασία και την εμπορία ανθρώπων. Αντιβαίνει επίσης άμεσα στις διεθνείς υποχρεώσεις του Λιβάνου.

Τους τελευταίους μήνες ο νεοδιορισθείς υπουργός Εργασίας του Λιβάνου Camille Abou Sleiman έχει υποσχεθεί δημοσίως να λάβει συγκεκριμένα μέτρα για την προστασία των δικαιωμάτων των μεταναστριών στην οικιακή εργασία. Κατά τη διάρκεια συνάντησης με την Διεθνή Αμνηστία τον περασμένο μήνα, επανέλαβε τις υποσχέσεις αυτές.

Η Διεθνής Αμνηστία καλεί τις αρχές του Λιβάνου να τερματίσουν το σύστημα kafala και να επεκτείνουν την προστασίας των μεταναστριών οικιακών εργαζομένων.

Η οργάνωση καλεί επίσης το Υπουργείο Εργασίας να λάβει άμεσα μέτρα όπως η αναθεώρηση της ισχύουσας τυποποιημένης ενιαίας σύμβασης για τους διακινούμενους/ες εργαζόμενους/ες για την αντιμετώπιση των ανισοτήτων μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου, τη δημιουργία μηχανισμού καταγγελιών ειδικά σχεδιασμένου για μετανάστριες οικιακές εργαζόμενες, τη διασφάλιση ότι η ανοικτή τηλεφωνική γραμμή για την καταγγελία εργασιακών καταχρήσεων θα είναι πλήρως ενεργή και γνωστή μεταξύ των μεταναστριών οικιακών εργαζομένων, καθώς και για τη βελτίωση της παρακολούθησης και επιθεώρησης των υπηρεσιών προσλήψεων.

Εκδήλωση έναρξης εκστρατείας

Μια εκδήλωση για την εκστρατεία που οργανώθηκε από τη Διεθνή Αμνηστία και το Κίνημα κατά του Ρατσισμού διεξάγεται στις 24 Απριλίου στη Βηρυτό, στην οποία ομάδα γυναικών μεταναστριών εργαζομένων θα μιλήσει για τις εμπειρίες τους. Η εκδήλωση σηματοδοτεί την έναρξη της νέας εκστρατείας της Διεθνούς Αμνηστίας: Να τερματιστεί η Kafala: Δικαιοσύνη για τις μετανάστριες οικιακές εργαζόμενες.