ΑΣ ΜΙΛΗΣΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ ΝΑΙ!

Το σεξ χωρίς συναίνεση είναι βιασμός. Είναι τόσο απλό. Ή τουλάχιστον, θα έπρεπε να είναι.

Στην πραγματικότητα όμως, το σεξ χωρίς συναίνεση δεν είναι παράνομο σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.

Μόνο μια μειοψηφία χωρών στην Ευρώπη έχουν νόμους που δηλώνουν ότι η σεξουαλική επαφή με κάποιον ή κάποια χωρίς τη συναίνεσή του/της αποτελεί έγκλημα.

Ταυτόχρονα, η συχνότητα του βιασμού είναι συγκλονιστική. Τα στοιχεία από έρευνα σε ευρωπαϊκό επίπεδο (χώρες της Ε.Ε.) δείχνουν ότι:

• 1 στις 20 γυναίκες στην Ε.Ε. έχουν βιαστεί μετά την ηλικία των 15 ετών. Πρόκειται για περίπου 9 εκατομμύρια γυναίκες.
• 1 στις 10 γυναίκες στην Ε.Ε. βίωσαν κάποια μορφή σεξουαλικής βίας μετά την ηλικία των 15 ετών.

Ξέρατε ότι η κυβέρνησή σας υποχρεούται να σας προστατεύσει από τον βιασμό; Αν υπήρχαν νόμοι που δηλώνουν ότι το σεξ χωρίς συναίνεση είναι βιασμός, θα ήταν σαφές ότι εσείς και μόνο εσείς έχετε το δικαίωμα να αποφασίσετε για το δικό σας σώμα.

Τι είναι η συναίνεση στο σεξ;

Η συναίνεση είναι τα πάντα όταν πρόκειται για το σεξ.

Όταν μιλάμε για συναίνεση εγείρονται διάφορα ερωτήματα, παρόλο που η έννοια της συναίνεσης είναι αρκετά απλή:

Για να κάνετε σεξ, πρέπει να ξέρετε ότι το άτομο που επιθυμείτε να κάνετε σεξ θέλει να κάνει σεξ μαζί σας.

Μερικοί ρωτούν αν πρέπει να υπογράψουν συμβόλαιο για να κάνουν σεξ. Η απάντηση είναι όχι.

Πρέπει απλά να επικοινωνούν με τον/την σύντροφό τους και να διασφαλίζουν ότι όλες οι σεξουαλικές δραστηριότητες που γίνονται συμβαίνουν με αμοιβαία συναίνεση.

Η σεξουαλική συναίνεση πρέπει να αποτελεί εθελοντική και ελεύθερη επιλογή για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Το να είσαι σιωπηλός/ή ή να μην πεις όχι δεν είναι το ίδιο με τη συναίνεση.

Ένας γενικός κανόνας είναι: Σε περίπτωση αμφιβολίας, ρωτήστε. Εάν εξακολουθεί να υπάρχει αμφιβολία, σταματήστε.

Δεν είναι ντροπιαστικό να ρωτήσετε, και δεν πρέπει να προχωρήσετε εκτός αν το άλλο πρόσωπο συναινέσει.

Αν κάποιος κοιμάται ή είναι αναίσθητος, αυτό το άτομο δεν είναι σε θέση να ανταποκριθεί, πράγμα που σημαίνει ότι δεν μπορεί να συναινέσει σε οποιοδήποτε είδος σεξουαλικής δραστηριότητας.

Το πλέον διάσημο αυτό βίντεο εξηγεί πολύ καλά τι είναι συναίνεση.

Οι γυναίκες σε όλη την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Δανίας από όπου είναι και η συγκεκριμένη φωτογογραφία, αγωνίζονται για μία νομοθεσία για τον βιασμό με βάση τη συναίνεση. ©John Nielsen

Το σεξ χωρίς συναίνεση είναι βιασμός ... αλλά αυτό δεν αντανακλάται στον νόμο σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες

Η Διεθνής Αμνηστία έχει αναλύσει τη νομοθεσία περί βιασμών σε 31 χώρες της Ευρώπης. Διαπιστώσαμε ότι μόνο 8 από τις 31 χώρες έχουν θεσπίσει τη νομοθεσία τους για τον βιασμό στη βάση της συναίνεσης.

Τα πράγματα κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση, κυρίως λόγω των γενναίων γυναικών που αγωνίζονται ώστε οι κυβερνήσεις τους να εγγυηθούν το δικαίωμά τους σε σεξουαλική αυτονομία και να τις κρατήσουν ασφαλείς από τον βιασμό. Το 2018, η Ισλανδία και η Σουηδία έγιναν η 7η και 8η χώρα στην Ευρώπη που υιοθέτησαν νομοθεσία που ορίζει τον βιασμό βάση της έλλειψης συναίνεσης.

Οι άλλες χώρες είναι το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιρλανδία, το Λουξεμβούργο, η Γερμανία, η Κύπρος και το Βέλγιο.

Στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, για να θεωρηθεί το έγκλημα βιασμός, ο νόμος απαιτεί, για παράδειγμα, τη χρήση βίας ή απειλών, αλλά δεν είναι αυτή η πραγματικότητα στη μεγάλη πλειοψηφία των υποθέσεων βιασμού. Ως αποτέλεσμα, οι γυναίκες που επιβιώνουν από τον βιασμό δεν λαμβάνουν δικαιοσύνη, γεγονός που οδηγεί σε έλλειψη εμπιστοσύνης στο νομικό σύστημα. Ως εκ τούτου, λιγότερες γυναίκες επιλέγουν να αναφέρουν τη σεξουαλική βία που έχουν υποστεί στην αστυνομία, και οι δράστες κυκλοφορούν ελεύθεροι.

Ο βιασμός συχνά δεν καταγράφεται στην Ευρώπη

Ο βιασμός είναι μια μορφή σεξουαλικής βίας και μπορεί να έχει βαθιές συναισθηματικές, σωματικές και ψυχολογικές επιπτώσεις στο θύμα. Ο καθένας και η καθεμία, ανεξάρτητα από την ταυτότητα του φύλου του, μπορεί να είναι θύμα βιασμού. Ωστόσο, είναι ένα έγκλημα που επηρεάζει δυσανάλογα τις γυναίκες και τα κορίτσια.

Παρά τη σοβαρότητα της παραβίασης, ο βιασμός συχνά δεν καταγράφεται  στην Ευρώπη. Ο φόβος του να μη γίνουν πιστευτές, η έλλειψη εμπιστοσύνης στο δικαστικό σύστημα ή το στίγμα που συνδέεται με αυτόν αποθαρρύνουν πάρα πολλές γυναίκες από την αναφορά βιασμού.

Όταν το αναφέρουν, οι πιθανότητες να εκδικαστεί η υπόθεσή τους στο δικαστήριο είναι περιορισμένες. Συχνά, οι υποθέσεις καταρρίπτονται σε διάφορα στάδια της νομικής διαδικασίας, χωρίς ποτέ να οδηγούνται σε δίκη. Κάτι τέτοιο σημαίνει ότι οι δράστες δεν κρατούνται υπόλογοι για τις πράξεις τους.

Οι επικίνδυνοι μύθοι και τα στερεότυπα σχετικά με το φύλο, σχετικά με το τι αποτελεί βιασμό και συναίνεση, είναι ευρέως διαδεδομένα, τόσο στα συστήματα δικαιοσύνης όσο και στις κοινωνίες στο σύνολό τους.

Η αλλαγή των νόμων θα βοηθήσει στην αλλαγή των συμπεριφορών

Η τήρηση των νόμων περί βιασμού σε συμφωνία με τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν θα επιλύσει τα πάντα. Είναι όμως ένα σημαντικό βήμα προς την αλλαγή των συμπεριφορών και την απόδοση δικαιοσύνης, καθιστώντας σαφές ότι το σεξ χωρίς συναίνεση είναι βιασμός και δεν μπορεί να συνεχιστεί με ατιμωρησία.

Μια πρόσφατη έρευνα αποκάλυψε ορισμένες ανησυχητικές συμπεριφορές μεταξύ των ανθρώπων στην Ε.Ε.:

• Περισσότερα από 1 στα 4 άτομα στην Ε.Ε. πιστεύουν ότι η σεξουαλική επαφή χωρίς συναίνεση μπορεί να δικαιολογείται υπό ορισμένες συνθήκες, όπως εάν το θύμα είναι μεθυσμένο ή υπό την επήρεια ναρκωτικών; όταν πηγαίνει εθελοντικά στο σπίτι με κάποιον, όταν φοράει αποκαλυπτικά ρούχα, όταν δεν έχει πει «όχι» σαφώς ή δεν αντιστέκεται.
• Περισσότερα από 1 στα 5 άτομα στην Ε.Ε. πιστεύουν ότι οι γυναίκες συχνά λένε ψέματα ή υπερβάλλουν όταν ισχυρίζονται ότι έχουν υποστεί βία ή βιασμό.

Όλα τα παραπάνω είναι λανθασμένα και έχουν τις ρίζες τους σε επικίνδυνα και σεξιστικά στερεότυπα για τα θύματα βιασμού. Κανένας άλλος εκτός από τον ίδιο τον δράστη δεν είναι υπεύθυνος για έναν βιασμό.

Αυτά τα στερεότυπα είναι διαδεδομένα τόσο στην κοινωνία όσο και στα δικαστήρια. Το 2013, τρεις νέοι άνδρες στη Σουηδία απαλλάχθηκαν από τον βιασμό ενός 15χρονου κοριτσιού με μπουκάλι κρασιού σε σημείο αιμορραγίας. Η ετυμηγορία δήλωσε: «Οι άνθρωποι που εμπλέκονται σε σεξουαλικές δραστηριότητες κάνουν τα πράγματα με φυσικό τρόπο ο ένας στο σώμα του άλλου, και αυθόρμητα, χωρίς να ζητούν συναίνεση». Οι δικαστές δήλωσαν επίσης ότι η άρνηση του κοριτσιού να ανοίξει τα πόδια της ίσως αποτελούσε σημάδι «ντροπαλότητας».

Η υπόθεση αυτή προκάλεσε τη δημιουργία ενός νέου εθνικού κινήματος, του FATTA («Get It»), που ήταν μια σημαντική δύναμη που οδήγησε στην πρόσφατη νομοθετική αλλαγή στη Σουηδία. Εκεί, πλέον ο νόμος αναγνωρίζει το απλό γεγονός ότι το σεξ χωρίς συναίνεση είναι βιασμός.

Γυναίκες σε όλη την Ιρλανδία συμμετείχαν σε διαδηλώσεις αφότου σε μία δίκη για τον βιασμό μιας 17-χρονης κοπέλας, έγινε αναφορά στο εσώρουχο που φορούσε. ©PAUL FAITH/AFP/Getty Images

Η ελευθερία από βιασμό είναι ανθρώπινο δικαίωμα

Ο νόμιμος ορισμός του βιασμού, που βασίζεται στην απουσία συναίνεσης, δεν είναι νέος ή πρωτοποριακός.

Η διεθνής και περιφερειακή νομοθεσία για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ευρώπη απαιτεί από τα κράτη να προστατεύουν όλους και όλες από τον βιασμό.

Αυτό περιλαμβάνει επίσης τον αγώνα ενάντια στις βασικές αιτίες της σεξουαλικής βίας μεταβάλλοντας τους νόμους, τις πολιτικές και τις συμπεριφορές που θέτουν τους ανθρώπους, και κυρίως τις γυναίκες και τα κορίτσια, σε κίνδυνο βιασμού.

Το 2014 αποτέλεσε ένα έτος-ορόσημο για όλους όσους και όλες όσες καταπολεμούν τη σεξουαλική βία κατά των γυναικών στην Ευρώπη, επειδή τέθηκε σε ισχύ η Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας. Σκοπός αυτής της σύμβασης, γνωστής ως «Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης», είναι η διασφάλιση ότι οι κυβερνήσεις θα εγγυώνται τα δικαιώματα όλων των γυναικών, των κοριτσιών και όλων των υπολοίπων σε μια ιδιωτική και δημόσια ζωή χωρίς βία, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής βίας.

Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης αναφέρει σαφώς ότι η έλλειψη συναίνεσης πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο οποιουδήποτε νομικού ορισμού του βιασμού και άλλων μορφών σεξουαλικής βίας. Έχει επικυρωθεί από περισσότερα από 20 ευρωπαϊκά κράτη, αλλά η πλειοψηφία τους δεν έχει τροποποιήσει αναλόγως τους νομικούς ορισμούς του βιασμού.

Τα τελευταία πέντε χρόνια, η Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για την Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των Γυναικών (επιτροπή CEDAW) κάλεσε πολλά ευρωπαϊκά κράτη να εναρμονίσουν τη νομοθεσία τους για το βιασμό με βάση τα διεθνή πρότυπα, συμπεριλαμβανομένης της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης, και να ορίσουν τον βιασμό με βάση την απουσία συναίνεσης.

Οι γυναίκες προκαλούν αλλαγές σε ολόκληρη την Ευρώπη απαιτώντας να είναι ελεύθερες από τον βιασμό. Θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για την ανάληψη ευθύνης από τα κράτη, για να αλλάξουμε τις δημόσιες νοοτροπίες και να αναγνωριστεί στον νόμο και την πράξη ότι το σεξ χωρίς συναίνεση είναι βιασμός.

Δείτε εδώ την έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας σχετικά με τη νομοθεσία για τον βιασμό στις χώρες της Ε.Ε.