ΕΝΑ ΑΣΦΑΛΕΣ ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Από τη Lene Christensen, Διεθνής Αμνηστία

Μία γυναίκα με μια λευκή μαντήλα στο κεφάλι της τραγουδά στα Φαρσί. Η φωνή της γρήγορα ενώνεται με τις φωνές των υπόλοιπων γυναικών που κάθονται γύρω από το ξύλινο τραπέζι. Μια πολύχρωμη κουβέρτα κρέμεται στον τοίχο πίσω τους και μία λευκή πόρτα με πράσινα παντζούρια οδηγεί σε μια ταράτσα γεμάτη πράσινο. Τα πουλιά κελαηδούν δυνατά από πίσω.

Όταν κλείνουμε τα μάτια μας, είναι δύσκολο να πιστέψουμε ότι είμαστε σε ένα κτήριο στο κέντρο της Αθήνας. Οι αντιθέσεις είναι έντονες με τους καταυλισμούς των προσφύγων μέσα ή δίπλα στην πόλη, όπου χιλιάδες άνθρωποι βιώνουν καθημερινά δυσκολίες και την αβεβαιότητα στη ζωή τους μετά το κλείσιμο των συνόρων των Ευρωπαϊκών κρατών.

Ευτυχώς, η Ελλάδα εξακολουθεί να είναι γεμάτη με ζεστές καρδιές και με ανθρώπους που θα κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν για να συμπεριφερθούν στους πρόσφυγες με αξιοπρέπεια και φροντίδα.

Ενδυνάμωση και αξιοπρέπεια

Απλωμένη σε δύο ορόφους διακοσμημένους με τέχνη και ζωγραφιές, η οργάνωση Μέλισσα παρέχει ένα ασφαλές καταφύγιο για τις γυναίκες που προσπαθούν να κάνουν μια νέα αρχή σε ένα ξένο μέρος. Την οργάνωση τρέχει ένα δίκτυο γυναικών, μεταναστριών και προσφύγων, που διοργανώνουν εργαστήρια και μαθήματα σε άλλες γυναίκες πρόσφυγες και μετανάστριες. Ο κύριος στόχος τους είναι να τις ενδυναμώσουν ώστε να πάρουν τον έλεγχο της ζωής τους.

«Ονομάστηκε «Μέλισσα» επειδή γειτνιάζει με την περιοχή της «Κυψέλης» στην Αθήνα. Η ουσία της ονομασίας ήταν να χρησιμοποιηθεί μεταφορικά για τις μετανάστριες που ήρθαν στην Ελλάδα από όλον τον κόσμο, φέρνοντας μαζί τους ιστορίες επίπονες, ιστορίες χωρισμού αλλά και ιδέες, ικανότητες, ταλέντα και ελπίδες για το μέλλον και όλα αυτά τα πράγματα τα οποία συνεισφέρουν για τη παραγωγή του υφάσματος αυτής της κοινωνίας», δήλωσε η Ναντίνα Χριστοπούλου, ανθρωπολόγος και συνιδρύτρια της Μέλισσας. Η ιδέα δουλευόταν πολλά χρόνια πριν, ύστερα από εκτενή δουλειά πεδίου με κοινότητες μεταναστριών και προσφύγων.

«Υπάρχουν όλες αυτές οι υπέροχες αρχηγοί που σε εμπνέουν στις μεταναστευτικές κοινότητες, αλλά δεν υπήρχε επαρκής επικοινωνία μεταξύ τους. Η ιδέα ήταν να δημιουργηθεί μια γέφυρα που θα μπορούσε να ενώσει τις γυναίκες από διαφορετικούς τόπους καταγωγής, μια κοινή πλατφόρμα όπου θα μπορούσαν να συναντηθούν, να συζητήσουν, να υποστηρίξουν η μία την άλλη και να  προσπαθήσουν να βρουν κοινές λύσεις στα κοινά τους προβλήματα», είπε η Ναντίνα.

Η επίσημη έναρξη του κέντρου ημέρας «Δίκτυο Μέλισσα» το 2015 συνέπεσε με την κλιμάκωση της προσφυγικής κατάστασης στην Ευρώπη.

«Η άμεση ανταπόκριση μας ήταν να δραστηριοποιηθούμε ενεργά στις ανθρωπιστικές προσπάθειες», δήλωσε η Ναντίνα.

«Όταν έκλεισαν τα σύνορα, αντιληφθήκαμε ότι οι πρόσφυγες του σήμερα θα μπορούσαν να είναι οι αυριανές μας γειτόνισσες».

Οικοδομώντας την Εμπιστοσύνη

Τώρα το κέντρο παρέχει μια οδό προς την ένταξη που αποτελείται από εκπαιδευτική υποστήριξη, ψυχοκοινωνική υποστήριξη, πληροφόρηση καθώς και τέχνες ή και δημιουργικές δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένων και άλλων πραγμάτων. Όλα βασίζονται στην ιδέα της οικοδόμησης της εμπιστοσύνης και της κοινότητας.

Το εργαστήρι της Διεθνούς Αμνηστίας

Πρόσφατα η Διεθνής Αμνηστία διοργάνωσε δύο εργαστήρια στο Δίκτυο Μέλισσα. Ο στόχος ήταν να συζητήσουν με τις γυναίκες που επισκέπτονται το κέντρο τι είναι αυτό που τις κάνει να νιώθουν ασφαλείς σε μια ξένη χώρα και πώς μπορούν να πιέσουν θεσμικά για τα δικά τους αιτήματα.

 «Μάθαμε πολλά από τις γυναίκες εδώ και είδαμε απευθείας πώς πρωτοβουλίες ενδυνάμωσης, όπως το Δίκτυο Μέλισσα, λειτουργούν. Αυτές οι γυναίκες δεν είναι αδύναμα θύματα, έχουν υποφέρει αλλά διαθέτουν ξεκάθαρες ιδέες για το τι θέλουν και τι χρειάζονται. Επίσης δεν φοβούνται να απαιτήσουν αυτό που χρειάζονται όταν τους δοθεί η ευκαιρία», δήλωσε η Irem Arf, ερευνήτρια της Διεθνούς Αμνηστίας.

« Νιώθω πολύ ασφαλής»

Μία γυναίκα που ζούσε σε έναν από τους καταυλισμούς του Ελληνικού στην Αθήνα, πριν εκκενωθεί στις 2 Ιουνίου, είπε στη Διεθνή Αμνηστία ότι έπαιρνε το λεωφορείο καθημερινά για να πηγαίνει στη Μέλισσα.

«Αντιμετωπίζω πολλά προβλήματα, αλλά όταν έρχομαι στη Μέλισσα νιώθω πολύ καλύτερα», μας είπε.

Οι περισσότερες γυναίκες που έρχονται στη Μέλισσα ζουν σε καταυλισμούς προσφύγων ή σε άλλες εγκαταστάσεις διαμονής από την  Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και από άλλους οργανισμούς.

Η Marzia είναι 16 ετών και κατάγεται από το Αφγανιστάν, παρακολουθεί συστηματικά μαθήματα Αγγλικών στη Μέλισσα. Τα μάτια της δακρύζουν κάθε φορά που μιλάει για τους οκτώ μήνες που πέρασε στον καταυλισμό του Ελληνικού.

«Η κατάσταση εκεί ήταν πολύ άσχημη», είπε στην Διεθνή Αμνηστία.

Όταν η Marzia μίλησε με την Αμνηστία, ζούσε μαζί με την οικογένειά της σε ένα διαμέρισμα στην Αθήνα. Σε αντίθεση με πολλούς άλλους πρόσφυγες που μένουν μετέωροι στην Ελλάδα, τους έχουν υποσχεθεί τώρα οικογενειακή επανένωση, ώστε να μπορέσουν να φύγουν και να μείνουν με τον αδελφό της Marzia στη Σουηδία.

«Θέλουμε να είμαστε όλοι μαζί, όλη η οικογένεια. Ο αδελφός μου επίσης θα ήθελε να γίνει πολιτικός. Θέλουμε να διαβάζουμε μαζί.», δήλωσε η Marzia.

Τραύμα και Άγχος

Δίπλα στις σκάλες που οδηγούν στον δεύτερο όροφο, γυναίκες και παιδιά έχουν ζωγραφίσει σχέδια ψαριών. Τα ψάρια είναι γεμάτα με διαφορετικά κείμενα που αντικατοπτρίζουν τις ελπίδες και τις ευχές των συγγραφέων. Ένα αγόρι, 6 ετών, θέλει να πάει στη Γερμανία «να αγοράσει τα πάντα εκεί» και να τα δώσει στον πατέρα και την αδελφή του.

 «Υπάρχουν πολλά τραύματα που αναδύονται. Οι γυναίκες και τα παιδιά έρχονται κρατώντας πολλά μέσα τους και επειδή αυτό είναι το πρώτο ασφαλές περιβάλλον που βρήκαν, κάποιες φορές ξεσπούν», μας είπε η Ναντίνα.

«Προσπαθούμε να το δούμε ως μια κοινή διαδικασία επούλωσης και προσπαθούμε να είμαστε όλες μαζί, ενωμένες για να βοηθήσουμε η μία την άλλη».

Η πλειονότητα των ανθρώπων που εργάζονται στη Μέλισσα είναι οι ίδιες μετανάστριες, οπότε γνωρίζουν πολύ καλά το άγχος και την αβεβαιότητα που αντιμετωπίζουν οι περισσότερες γυναίκες.

«Έχουν αντιμετωπίσει παρόμοιες καταστάσεις και οι ίδιες. Η κατανόηση είναι το βασικό τους εργαλείο», δήλωσε η Ναντίνα.

Δυνατές Γυναίκες

Η Ναντίνα συνέχεια μας τονίζει το πόσο έχει εκπλαγεί από τις γυναίκες που έρχονται στη Μέλισσα.

«Αυτές οι γυναίκες είναι ιδιαίτερα έξυπνες, ήρεμες και ώριμες. Έχουν περάσει τόσες πολλές δυσκολίες, ωστόσο έχουν τόσες πολλές ιδέες για το μέλλον τους. Τόσες πολλές ελπίδες, τόσα πολλά πράγματα για να αναμένουν. Συνειδητοποιήσαμε ότι αυτές οι ευκαιρίες δεν θα υπήρχαν εάν είχαν παραμείνει στις χώρες τους», είπε.

Για την Ναντίνα, η αγαπημένη της δραστηριότητα στο Μέλισσα είναι το εβδομαδιαίο εργαστήρι ποίησης.

«Το να βλέπεις αυτές τις νεαρές γυναίκες να κάθονται γύρω από το τραπέζι γράφοντας και απαγγέλλοντας τα ποιήματά τους, εκφράζοντας τις ευχές τους για το μέλλον, τις επιθυμίες τους για τη ζωή, για να μορφωθούν, και για να έχουν τον έλεγχο της ζωής τους- είναι μια υπέροχη στιγμή. Αλλά και αυτό που σου υπενθυμίζει είναι ότι οι γυναίκες αυτές ταξίδεψαν επειδή δεν είχαν άλλες προοπτικές ζωής για εκείνες».