ΣΥΜΠΟΝΟΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΛΩΝ: ΑΔΙΑΦΟΡΙΑ ΤΩΝ ΛΙΓΩΝ

Την ίδια μέρα όπου ο Πρόεδρος Ομπάμα ευχαρίστησε τους Έλληνες πολίτες για την «αξιοθαύμαστη συμπόνοια» τους ως απάντηση στην προσφυγική κρίση, μίλησα με τον Haji Mohamad Lound, έναν Σύρο πρόσφυγα του οποίου η εμπειρία στα χέρια των ελληνικών και ευρωπαϊκών αρχών ήταν κάτι λιγότερο από συμπονετική.

Ο Haji μαζί με τη σύζυγό του και τέσσερα μικρά παιδιά του επεστράφησαν παράνομα πίσω στην Τουρκία από την Ελλάδα τον προηγούμενο μήνα. «Η κατάστασή μας είναι απελπιστική», μου είπε στο τηλέφωνο ο γραφίστας από το Χαλέπι. «Ο γιος μου έχει αναπνευστικά προβλήματα. Δεν μπορώ να βρω δουλειά στην Τουρκία και δεν αισθανόμαστε ασφαλείς. Δεν ξέρω τι να κάνω». Συνεχίζει να με ρωτάει σχετικά με τις πιθανότητες επιστροφής τους στην Ευρώπη, αλλά δεν είμαι σίγουρος τι να του απαντήσω.

Ενώ είναι αξιοθαύμαστος ο τρόπος που οι απλοί Έλληνες πολίτες καλωσορίζουν τους πρόσφυγες, παραδόξως όσο περισσότερο απομακρύνεται κανείς από τις ακτές της Λέσβου και της Κω, τόσο περισσότερο η στάση απέναντι στους πρόσφυγες σκληραίνει. Πράγματι, σε αυτούς που είναι περισσότερο απομακρυσμένοι από την κρίση – στα κοινοβούλια της Ευρώπης – οι συμπονετικές λέξεις σπάνια συνοδεύονται από δράση.

Αυτό αποτυπώνεται κατά τρόπο σαφή στη μεταχείριση που υπέστη ο Haji και η οικογένειά του. Φτάσανε στην Ελλάδα τον προηγούμενο μήνα ξεφεύγοντας από την επέλαση του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία. «Μετά από μια έκρηξη βόμβας σε παγιδευμένο αυτοκίνητο, σπάσανε τα παράθυρα του σπιτιού μας και αποφάσισα ότι ήρθε η ώρα να ετοιμάσουμε τα πράγματά μας», μου είπε. Ρίσκαραν τις ζωές τους προσπαθώντας να φτάσουν στην Ευρώπη μέσω θαλάσσης και διασώθηκαν και μεταφέρθηκαν αρχικά στο νησί της Μήλου και ύστερα στη Λέρο, όπου καταχωρήθηκαν τα στοιχεία τους και εξέφρασαν την επιθυμία τους να υποβάλλουν αίτημα για διεθνή προστασία.

Πέντε μέρες αργότερα, η αστυνομία τους ενημέρωσε ότι θα μεταφέρονταν στην Αθήνα και συνοδεύτηκαν στο αεροδρόμιο από μια ομάδα αξιωματούχων της Υπηρεσίας Συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Frontex). Επιβιβάστηκαν σε ένα αεροπλάνο, αλλά αντί να φτάσουν στην Αθήνα, δύο ώρες αργότερα προσγειώθηκαν στα Adana, στη νότια Τουρκία. « Όταν αντίκρυσα την τουρκική σημαία στο αεροδρόμιο, τα όνειρά μου θρυμματίστηκαν», δήλωσε ο Haji.

Έχοντας τελέσει παραπάνω από μια βδομάδα υπό κράτηση στην Τουρκία, δόθηκαν στην οικογένεια έγγραφα καταχώρησης προσωρινής προστασίας και αφέθηκαν στην τύχη τους.

Ενώ οι ελληνικές αρχές και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν επανειλημμένα τονίσει ότι οι αιτήσεις ασύλου όλων των Σύρων προσφύγων που φτάνουν Ελλάδα εξετάζονται δεόντως, τα αποδεικτικά στοιχεία σε αυτήν την περίπτωση υποδηλώνουν το ακριβώς αντίθετο. Όχι μόνο ο Haji και η οικογένειά του στερήθηκαν του δικαιώματος να υποβάλουν αίτηση ασύλου, αλλά ούτε έγινε εκτίμηση του κινδύνου που θα αντιμετώπιζαν εάν επιστρέφονταν στην Τουρκία. Στερήθηκαν της πρόσβασης σε νομικές συμβουλές κατά τη διάρκεια των κρίσιμων ωρών της απέλασής τους.

Παρά τους ισχυρισμούς των ελληνικών αρχών για τήρηση των κανόνων, μια δέσμη αποδεικτικών στοιχείων, στα οποία συμπεριλαμβάνονται υπογεγραμμένα αντίγραφα επίσημων εγγράφων, καταδεικνύει ότι αυτοί που είχαν επιβιβαστεί στην πτήση προς τα Άδανα, είχαν επισήμως εκφράσει την επιθυμία τους να ζητήσουν διεθνή προστασία στην Ελλάδα.

Ενώ ο Haji και η οικογένειά του έχουν εγκλωβιστεί στην Τουρκία, περισσότεροι από 62.000 πρόσφυγες και μετανάστες είναι παγιδευμένοι στην Ελλάδα, ζώντας σε μια κατάσταση συνεχούς φόβου και αβεβαιότητας. Πρόκειται για αποτέλεσμα της συμφωνίας μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας σχετικά με τους μετανάστες και την αποτυχία των Ευρωπαίων ηγετών να μετεγκαταστήσουν από την Ελλάδα τον αριθμό προσφύγων που έχουν υποσχεθεί.

Ενώ στην Αθήνα ο Πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα θα πρέπει να στρέψει την προσοχή όχι μόνο στις τραγικές συνθήκες διαβίωσης δεκάδων χιλιάδων προσφύγων που βρίσκονται εγκλωβισμένοι στην Ελλάδα, αλλά επίσης και στην αποτυχία των ηγετών παγκοσμίως να ανταποκριθούν επαρκώς στην όλο και πιο βαθύνουσα προσφυγική κρίση.

Όσο πλησιάζει ο χειμώνας και το παγκόσμιο πολιτικό κλίμα γίνεται όλο και πιο σκληρό, ο Πρόεδρος Ομπάμα θα πρέπει να απαιτήσει οι εύπορες χώρες να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους και να επιμεριστούν τις ευθύνες τους απέναντι στους πρόσφυγες του κόσμου με έναν σημαντικά πιο δίκαιο τρόπο.

Εν τω μεταξύ, ο Haji παραμένει αισιόδοξος ότι η οικογένειά του πιθανώς θα βρει ένα φιλόξενο καλωσόρισμα στην Ευρώπη και θα παρέχεται εκπαίδευση στα παιδιά του. «Απλά θέλουμε να πάμε σε ένα μέρος στην Ευρώπη που θα μας αποδεχθεί, όπου θα αισθανόμαστε ασφαλείς και όπου τα παιδιά μας θα μπορούν να πάνε στο σχολείο».

Το άρθρο έχει δημοσιεθεί επίσημα εδώ από το Al Jazeera.