ΕΥΡΩΠΗ ΦΡΟΥΡΙΟ - ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΑΡΙΘΜΟΙ

ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΗΛΩΣΗ

Ευρώπη Φρούριο - Στοιχεία και αριθμοί

Γλωσσάριο

Πρόσφυγας είναι ένα άτομο που έχει διαφύγει από τη χώρα του επειδή έχει ένα βάσιμο και δικαιολογημένο φόβο δίωξης και η κυβέρνησή του δεν μπορεί ή δεν θέλει να τον/την προστατεύσει.

Οι διαδικασίες ασύλου έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε να διαπιστώνεται κατά πόσο κάποιος ανταποκρίνεται ή όχι στο νομικό ορισμό του πρόσφυγα. Όταν μια χώρα αναγνωρίζει κάποιον ως πρόσφυγα, του παρέχει διεθνή προστασία ως υποκατάστατο της προστασίας της χώρας προέλευσης τους.
Αιτών άσυλο είναι κάποιος που εγκατέλειψε τη χώρα του αναζητώντας προστασία αλλά δεν έχει ακόμη αναγνωριστεί ως πρόσφυγας. Για όσο διάστημα εξετάζεται ένα αίτημα ασύλου, ο αιτών άσυλο δεν μπορεί να εξαναγκαστεί να επιστρέψει στη χώρα προέλευσής του.

Επαναπροώθηση είναι η αναγκαστική επιστροφή ενός ατόμου σε μια χώρα όπου θα διατρέξει κίνδυνο να υποστεί σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Απαγορεύεται από το διεθνές δίκαιο να επιστρέφονται πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο στη χώρα από την οποία διέφυγαν – αυτό είναι γνωστό ως η αρχή της μη επαναπροώθησης.

Οι απωθήσεις συμβαίνουν όταν άνθρωποι απωθούνται πίσω από τη χώρα από την οποία προσπαθούν να φύγουν – και σε κάποιες περιπτώσεις απωθούνται πίσω στην ανοιχτή θάλασσα – μόλις έχουν περάσει τα σύνορα, χωρίς να τους δίνεται η δυνατότητα να αμφισβητήσουν την εξαναγκαστική επιστροφή τους. Η απέλαση μιας ομάδας ανθρώπων, χωρίς να τους δίνεται η δυνατότητα να εξεταστούν οι ατομικές περιστάσεις του κάθε προσώπου ξεχωριστά είναι συλλογική απέλαση και απαγορεύεται ρητά από το διεθνές δίκαιο.

Τα στοιχεία

Στο τέλος του 2013, οι χώρες που φιλοξενούσαν τους μεγαλύτερους αριθμούς προσφύγων ήταν: το Πακιστάν, το Ιράν, το Λίβανο, η Ιορδανία, η Τουρκία, η Κένυα, το Τσαντ, η Αιθιοπία, η Κίνα και οι ΗΠΑ.

Από την αρχή της κρίσης στη Συρία το 2011, περισσότερα από 2,8 εκατομμύρια Σύροι έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους. Μέχρι το τέλος Απριλίου 2014, μόνο 96.000 Σύροι είχαν φτάσει στην Ευρώπη και αναζήτησαν άσυλο.

Το 2013, το 48% του συνόλου των παράτυπων εισερχόμενους και 63% όλων των ατόμων που έφτασαν παράτυπα από τη θάλασσα στην Ευρώπη ήρθε από τη Συρία, την Ερυθραία, το Αφγανιστάν και τη Σομαλία, χώρες που σπαράσσονται από συγκρούσεις και διαδομένες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Μόλις σε δύο εβδομάδες τον Οκτώβριο του 2013, περισσότεροι από 400 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους σε δύο ναυάγια στα ανοικτά των ακτών της Λαμπεντούζα, ένα ιταλικό νησί στη Μεσόγειο. Σε δύο συνεχόμενα ναυάγια στις 11 και 12 Μαΐου 2014, τουλάχιστον 50 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους μεταξύ της Λιβύης και της Ιταλίας και εκατοντάδες αναζητούνται και θεωρούνται νεκροί.

Τα χρήματα

Την περίοδο 2007-2013, η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) διέθεσε σχεδόν €4 δις για τις διαδικασίες ασύλου, την ένταξη, την επιστροφή των υπηκόων τρίτων χωρών και τον έλεγχο των συνόρων. Σχεδόν το ήμισυ του ποσού αυτού (€ 1.820 εκατ. ευρώ) διατέθηκαν για τον έλεγχο των συνόρων. Μόλις το 17% (€ 700.000.000) διατέθηκε για την υποστήριξη των διαδικασιών ασύλου

ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΩΝ ΤΑΜΕΙΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΚΑΙ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΣΥΝΟΡΩΝ 2007-2013

Το 2012, € 20.000.000 διατέθηκαν από την ΕΕ για να βοηθήσει την Τουρκία να "ενισχύσει την ικανότητα επιτήρησης των συνόρων". Το ίδιο έτος, η ανθρωπιστική βοήθεια προς την Τουρκία – όπου 280,000 Σύριοι είχαν ζητήσει την προστασία από τότε που ξέσπασε η συριακή κρίση το 2011 - ήταν μόνο € 3.800.000 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και €10,5 εκατ. από όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η απόκριση της ΕΕ στην παράτυπη μετανάστευση
Η Frontex, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία για τη Διαχείριση της Επιχειρησιακής Συνεργασίας στα Εξωτερικά Σύνορα των Κρατών-Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ξεκίνησε την επιχειρησιακή λειτουργία της το 2005. Το κύριο καθήκον της Frontex είναι να συντονίζει κοινές επιχειρήσεις μεταξύ κρατών-μελών στα εξωτερικά θαλάσσια, χερσαία και εναέρια σύνορα της ΕΕ.
Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της έχουν προσπαθήσει να δημιουργήσουν μια νεκρή ζώνη μέσα από συμφωνίες συνεργασίας με τις γειτονικές χώρες, που θα τους βοηθήσουν να εμποδίσουν την παράτυπη μετανάστευση προς την Ευρώπη.
Το Ευρωπαϊκό Σύστημα Επιτήρησης Συνόρων (Eurosur) τέθηκε σε επιχειρησιακή λειτουργία τον Δεκέμβριο του 2013. Περιλαμβάνει τεχνολογία ανταλλαγής πληροφοριών που χρησιμοποιείται από τις εθνικές αρχές των κρατών-μελών και των κρατών που συμμετέχουν στη συνθήκη Σένγκεν (τις 26 χώρες που έχουν καταργήσει τον έλεγχο των διαβατηρίων μεταξύ των συνόρων τους) για την ενίσχυση της συνεργασία για τον έλεγχο των συνόρων τόσο μεταξύ κρατών, περιλαμβανομένων χωρών εκτός ΕΕ που συνορεύουν με αυτήν, όσο και με τη Frontex. Εκτιμάται ότι το κόστος του Eurosur για το διάστημα 2011 έως 2020 θα είναι €338 εκατομμύρια.
Στη Βουλγαρία, στατικές και κινούμενες κάμερες και αισθητήρες κίνησης καλύπτουν ένα τμήμα 58 χλμ κατά μήκος του νότιου μέρους των συνόρων της Βουλγαρίας με την Τουρκία. Το σύστημα χρησιμοποιείται όχι μόνο για να συλλαμβάνονται μετανάστες και πρόσφυγες που έχουν εισέλθει στη Βουλγαρία διασχίζοντας παράτυπα τα σύνορα, αλλά και για να τους σταματά πριν καν φτάσουν στα βουλγαρικά σύνορα. Οι κάμερες που έχουν τοποθετηθεί στα σύνορα παρακολουθούν κάθε κινούμενο αντικείμενο στο τουρκικό έδαφος σε απόσταση 15 χλμ από τα σύνορα.
Συμφωνίες επανεισδοχής
Οι συμφωνίες επανεισδοχής της ΕΕ καθορίζουν τις διαδικασίες για την απέλαση των πολιτών χωρών εκτός ΕΕ που βρίσκονται στην ΕΕ χωρίς άδεια. Αν και οι συμφωνίες επανεισδοχής θα έπρεπε να αφορούν μόνο τους παράτυπους μετανάστες, υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες ότι αιτούντες άσυλο στέλνονται επίσης πίσω στις χώρες διέλευσης ή προέλευσής τους μέσω των συμφωνιών επανεισδοχής, χωρίς πρόσβαση σε διαδικασίες ασύλου. Αυτό μπορεί να συμβεί, για παράδειγμα, σε κράτη-μέλη με συστημικά ελλείψεις στις διαδικασίες ασύλου τους, όπως είναι η Βουλγαρία και η Ελλάδα.
Τα δικαιώματα σε κίνδυνο στα σύνορα της ΕΕ

• Δικαίωμα στη ζωή
• Δικαίωμα στην ελευθερία και την ασφάλεια του προσώπου (απαγόρευση της αυθαίρετης κράτησης)
• Απαγόρευση των βασανιστηρίων ή της σκληρής, απάνθρωπης ή ταπεινωτικής μεταχείρισης ή τιμωρίας
• Δικαίωμα να εγκαταλείψει κανείς οποιαδήποτε χώρα, περιλαμβανομένης της δικής του
• Δικαίωμα να αναζητήσει κανείς και να απολαύσει άσυλο από διωγμό
• Δικαίωμα σε αποτελεσματικό ένδικο μέσο
• Απαγόρευση της συλλογικής απέλασης
• Κανείς δεν μπορεί να απομακρύνεται, να απελαύνεται ή να εκδίδεται σε Κράτος όπου υπάρχει σοβαρός κίνδυνος ότι θα υποβληθεί στην θανατική ποινή, σε βασανιστήρια ή άλλες μορφές σκληρής ή ταπεινωτικής μεταχείρισης ή τιμωρίας (αρχή της μη επαναπροώθησης)
• Τα Συμβαλλόμενα Κράτη δεν θα επιβάλουν ποινές, λόγω της παράνομης εισόδου ή παρουσίας
• Σε όλες τις ενέργειες που αφορούν παιδιά […] τα βέλτιστα συμφέροντα του παιδιού θα είναι πρωταρχικό μέλημα