«ΦΟΒΗΘΗΚΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΡΙΑΚΟ ΣΤΡΑΤΟ»

«Φοβήθηκα την ελληνική αστυνομία περισσότερο από το συριακό στρατό»

Του  ερευνητή της Διεθνούς Αμνηστίας για θέματα μετανάστευσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Κατά τη διάρκεια της διαδρομής μου με το λεωφορείο από το αεροδρόμιο, εν μέσω ασφυκτικού μποτιλιαρίσματος, βρήκα  λίγο χρόνο να αναλογιστώ το πρόσφατο ερευνητικό ταξίδι μου, κατά τη διάρκεια του οποίου εξέτασα το πώς η Ελλάδα κλείνει την πόρτα στους μετανάστες που αναζητούν καταφύγιο στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Έχοντας μόλις αφήσει την Αθήνα, βρισκόμουν τώρα στην Κωνσταντινούπολη, προκειμένου να συναντήσω περισσότερες οικογένειες προσφύγων από τη Συρία. Και αυτοί επίσης μου είπαν ότι η παράνομη και επικίνδυνη πρακτική της απώθησης τσάκιζε τα όνειρά τους.

Οι τρομακτικές απωθήσεις από την Ελλάδα

Ξανάκουσα μια καταγεγραμμένη μαρτυρία του Χ., ενός νεαρού Σύρου παλαιστινιακής καταγωγής, τον οποίο συνάντησα σε κεντρικό καφέ της Αθήνας, οπού συγκεντρώνονται σύροι πρόσφυγες. Κατάφερε να φτάσει στην Ελλάδα μετά από δυο προσπάθειες  -η πρώτη φορά ήταν μια τρομακτική δοκιμασία όταν το σκάφος του απωθήθηκε. Τη δεύτερη φορά κακοποιήθηκε από την αστυνομία. Οι εμπειρίες αυτές τον άφησαν να ζει μέσα στο φόβο. Η βαθιά του φωνή η ζωντάνεψε όταν άκουσα ξανά τη συνέντευξη, και εκείνος σιγά αλλά σταθερά αφηγήθηκε την οδυνηρή ιστορία του.

«Παραλίγο να πεθάνουμε», μου είπε, ανακαλώντας στη μνήμη του το πώς πριν μερικούς μήνες στην πρώτη του προσπάθεια να φτάσει από την Τουρκία στην Ελλάδα, βρισκόταν πάνω σε μια πλαστική βάρκα συνωστισμένος με άλλους 45 άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Έχοντας διαφύγει τον πόλεμο στη Συρία, πολλοί από αυτούς έχουν βιώσει ανείπωτο τρόμο.

Η θέα της ελληνικής συνοροφυλακής που πλησίαζε προκάλεσε πανικό σε ορισμένους στην ομάδα. Φοβούμενος ότι θα τους στείλουν όλους πίσω στην Τουρκία, ένας από αυτούς τρύπησε τη βάρκα με ένα μαχαίρι, και έπεσαν όλοι στο νερό. Συνοροφύλακες τους έβγαλαν από τη θάλασσα, αλλά τους άφησαν βρεγμένους να τρέμουν από το κρύο στο σκάφος τους επί τέσσερις ώρες. Αντί να τους οδηγήσουν με ασφάλεια στην ξηρά στην Ελλάδα, ο Χ. περιέγραψε πως οι λιμενοφύλακες τους ξυλοκόπησαν χωρίς λόγο πριν τελικά τους επιστρέψουν στην Τουρκία.

Παρότι τα κατάφερε και έφτασε στην Αθήνα στη δεύτερή του προσπάθεια, η κακομεταχείριση που υπέστη από έλληνες αστυνομικούς κατά την άφιξή του τον έχει αφήσει εμφανώς συγκλονισμένο.

«Δεν θέλω να υποβάλω αίτηση για άσυλο στην Ελλάδα. Φοβήθηκα περισσότερο την ελληνική αστυνομία από το συριακό στρατό», είπε.

Η μεγάλη πλειονότητα των νεοαφιχθέντων προσφύγων θέλουν να συνεχίσουν το ταξίδι τους σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, καθώς συνειδητοποιούν ότι δεν έχουν μέλλον στην Ελλάδα.

Όσο βρισκόμουν στην Αθήνα και αλλού στην Ελλάδα, άκουσα παρόμοιες ιστορίες απωθήσεων, κακομεταχειρίσεων, καθώς και ιστορίες ανθρώπων που τους αφαιρέθηκαν όλα τα υπάρχοντα. Αλλά αυτές οι ιστορίες μιλούν επίσης και για το θάρρος και τη γενναιότητα, καθώς άνθρωποι και ολόκληρες οικογένειες με μωρά έπρεπε να διαφύγουν τους πολέμους και τον κίνδυνο. Πολλοί είχαν χάσει τους αγαπημένους τους κατά τη διάρκεια του πολέμου και έπρεπε να περάσουν μεγάλες δυσκολίες για να καταφέρουν να βρεθούν σε ασφαλές έδαφος.

Πουλώντας όνειρα σε πρόσφυγες

Καθώς ταξίδευα στην Τουρκία, βρέθηκα στις προσφυγικές γειτονιές Aksaray και Fatih της Κωνσταντινούπολης. «Καλώς ήρθες στη Μικρή Αφρική», μου είπε ο διερμηνέας χαμογελώντας, καθώς αρχίσαμε να προχωράμε στους πολυσύχναστους δρόμους και να μιλάμε σε ανθρώπους που προσπάθησαν να κάνουν το ταξίδι προς την Ευρώπη μέσω Ελλάδας. Πολλοί περιέγραψαν πώς προσπάθησαν -και απέτυχαν- πολλές φορές να διασχίσουν τα ελληνικά σύνορα. Κάποιες φορές τους σταμάτησε η τούρκικη αστυνομία, αλλά συχνά η ελληνική αστυνομία ή ακτοφυλακή ήταν εκείνες που τους επέστρεφαν στην Τουρκία.

Καθένας από αυτούς είπε ότι θα προσπαθούσαν και πάλι, δεν έχουν άλλη επιλογή. Η επιστροφή στο σπίτι είναι αδύνατη και πολλοί από αυτούς πλέον συνειδητοποιούν ότι μπορεί να χρειαστεί να μείνουν μακριά για το υπόλοιπο της ζωής τους. Δεν υπάρχει μέλλον στις σκηνές των καταυλισμών προσφύγων, οι οποίες είναι ήδη πλήρεις και υπάρχουν ήδη εκατοντάδες χιλιάδες Σύρων σε πόλεις σε όλη την Τουρκία. Καθώς η Τουρκία δεν παρέχει σε μη Ευρωπαίους μόνιμο προσφυγικό καθεστώς δεν βλέπουν κανένα βιώσιμο μέλλον εκεί για αυτούς και τις οικογένειές τους.

Κάποιοι προετοιμάζονταν ακόμα για το ταξίδι στην Ευρώπη, αλλά πολλοί έχουν θέσει τώρα ως προορισμό τους τη Βουλγαρία.

Οι άνθρωποι μου είπαν ότι τα κοντινά πάρκα είναι γεμάτα λαθρεμπόρους «που πωλούν όνειρα στους πρόσφυγες», όπως το έθεσε κάποιος.

Στην απόγνωσή τους να φτάσουν στην ΕΕ, πρόσφυγες και μετανάστες που διέρχονται από την Τουρκία πληρώνουν μεγάλα χρηματικά ποσά για ένα διαβατήριο ή απλώς για να  οδηγηθούν πέρα από τα σύνορα στην Ελλάδα ή τη Βουλγαρία.

«Ένα διαβατήριο με μια φωτογραφία παρόμοια με τη δική σου είναι ό,τι πιο ακριβό, καθώς ξεκινά από τα 2.000 δολάρια και ανεβαίνει σε αρκετές χιλιάδες», εξήγησε ο Alaa, δημοσιογράφος συριακής καταγωγής, ο οποίος τώρα καταγράφει την κατάσταση των προσφύγων της Συρίας στην Κωνσταντινούπολη.

Ορισμένες χώρες της Ε.Ε. έχουν συγκεκριμένο «κασέ», όπως μου είπε ένας πρόσφυγας: «Μπορούν εύκολα να ζητήσουν 20.000 δολάρια ή περισσότερα, αν υπάρχουν οικογένειες που θέλουν να περάσουν από τη Συρία σε δημοφιλείς ευρωπαϊκές χώρες, υπάρχουν τιμές για κάθε επιλογή.»

Δεν είχα κανένα τρόπο να επαληθεύσω τους αριθμούς, αλλά και άλλοι πρόσφυγες στην Κωνσταντινούπολη και στην Ελλάδα μου είπαν παρόμοιες ιστορίες. Το λυπηρό γεγονός είναι ότι όλα αυτά τα χρήματα καταλήγουν σε εγκληματικά δίκτυα, τα οποία εκμεταλλεύονται την απελπισία των ανθρώπων.

Φρούριο «Ευρώπη»

Οι ολοένα και πιο περιοριστικές πολιτικές της ΕΕ συμβάλλουν στον εκβιασμό και τη δυστυχία, καθώς πρόσφυγες και μετανάστες αναγκάζονται να επιλέγουν όλο και πιο επικίνδυνες διαδρομές προς την Ευρώπη. Η προσφυγική κρίση της Συρίας έχει εκθέσει την άσχημη αλήθεια της προσέγγισης του «Φρουρίου Ευρώπη» για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες -ενώ η Ε.Ε. υπερασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα, κάνει ελάχιστα για να βοηθήσει τους συνωστισμένους σύρους πρόσφυγες που περιμένουν στην πόρτα της.

Οι άνθρωποι αυτοί θα έπρεπε να ξοδεύουν τα χρήματά τους για να ξαναχτίσουν τη ζωή τους, όχι για να γεμίζουν τις τσέπες «λαθρεμπόρων» οι οποίοι εργάζονται για εγκληματικά δίκτυα. Πρέπει να διαθέτουν τα χρήματα για την εκπαίδευση των παιδιών τους, και για την εξασφάλιση ενός μέλλοντος για τις οικογένειές τους. Η Ε.Ε. θα έπρεπε να βοηθήσει να συμβεί αυτό -πρέπει να ανοίξει περισσότερες και ασφαλέστερες διαδρομές για τους πρόσφυγες που προσπαθούν να διαφύγουν τις συγκρούσεις στη Συρία και αλλού.

Με την επιστροφή μου από την Κωνσταντινούπολη, έλαβα την είδηση ​​ότι ένα ακόμα σκάφος είχε βυθιστεί, καθώς πλησίαζε τη Λέσβο. Έξι Σύροι πνίγηκαν, δύο ακόμα αγνοούνταν, και ένα μωρό δύο μηνών ήταν ανάμεσα στους νεκρούς. Τόσο πολλή σπατάλη της ζωής -για ποιο σκοπό;

Οι άνθρωποι που διαφεύγουν τον πόλεμο δεν πρέπει να πνίγονται στις ακτές της Ευρώπης επειδή αναζητούν την ασφάλεια.