ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΜΕ ΣΤΕΛΝΟΥΝ ΠΙΣΩ ΝΑ ΠΕΘΑΝΩ; - ΑΠΕΓΝΩΣΜΕΝΟΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΣΤΑ ΣΥΝΟΡΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

12 Απριλίου

Naomi Westland, Υπεύθυνη Τύπου του βρετανικού τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας

Υπάρχει μια παραδοσιακή γοητεία στο τοπίο της Μυτιλήνης, το ετοιμόρροπο λιμάνι της πρωτεύουσας της Λέσβου. Πίσω όμως από το ρομαντισμό των μισογκρεμισμένων κτηρίων, των λιθόστρωτων στενών και των ζωντανών καφετεριών στα πεζοδρόμια στις άκρες του Αιγαίου, συμβαίνει κάτι άσχημο.

Στον πρώτο όροφο του αστυνομικού τμήματος του νησιού, πίσω από μία κλειδωμένη πόρτα, πέντε σκοτεινά, βρώμικα κελιά κρατούν πρόσφυγες και μετανάστες που έχουν ταξιδέψει στην άκρη της Ευρώπης αναζητώντας άσυλο, ή μια καλύτερη ζωή από τη φτώχεια και την πείνα που νόμιζαν ότι είχαν αφήσει πίσω. Αυτό που βρήκαν στην Ελλάδα δεν είναι τίποτα από όλα αυτά.

«Στην Τουρκία μου είπαν ότι στην Ελλάδα θα είμαι ελεύθερος, πως θα μπορούσα να κάνω ό,τι θέλω, όταν ήρθα εδώ, όμως, με φυλάκισαν», δήλωσε ο Ahmed, ένας νεαρός πρόσφυγας που διέφυγε από τη Συρία, στους ερευνητές της Διεθνούς Αμνηστίας, Γιώργο Κοσμόπουλο και Irem Arf.

Ο Ahmed είναι ένας από τις δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους που προσπαθούν να περάσουν στην Ευρώπη μέσα από την Ελλάδα κάθε χρόνο σε αναζητώντας ασφάλεια. Το περασμένο έτος, πολλοί από αυτούς που έφτασαν με βάρκες σε νησιά όπως η Λέσβος και η Χίος, είχαν διαφύγει από συγκρούσεις στη Συρία, το Αφγανιστάν, το Ιράκ και τη Σομαλία.
Κανείς δεν γνωρίζει ακριβώς πόσοι άνθρωποι παίρνουν την επικίνδυνη απόφαση να διασχίσουν τη θάλασσα από τη Τουρκία στην Ελλάδα, λέει η Irem, όμως, τα στοιχεία της αστυνομίας δείχνουν ότι οι αριθμοί έχουν αυξηθεί, αφού τα χερσαία σημεία διέλευσης κατά μήκος του ποταμού Έβρου έγιναν ακόμα πιο αυστηρά μέσα στον τελευταίο χρόνο -με τη δημιουργία ενός φράκτη 10,5 χιλιομέτρων και την αύξηση της αστυνομικής παρουσίας.

«Οι άνθρωποι που διαφεύγουν από πολέμους και φτώχεια μπαίνουν τώρα σε ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο για να φτάσουν στην Ευρώπη. Οι διαδρομές είναι όλο και πιο επικίνδυνες, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να χάνουν τη ζωή τους στο δρόμο», δηλώνει.

Τον περασμένο μήνα πνίγηκαν έξι Σύροι όταν η βάρκα τους αντιμετώπισε προβλήματα, μεταξύ των οποίων και μια 17χρονη έγκυος και μια μητέρα με το παιδί της. Τον Δεκέμβριο του περασμένου έτους μια βάρκα ανατράπηκε και 27 πρόσφυγες, κυρίως Αφγανοί, πνίγηκαν κοντά στην ακτή της Μυτιλήνης. Επέζησε μονάχα ένα 16χρονο αγόρι.

Εκείνοι που φθάνουν με ασφάλεια αντιμετωπίζουν συγκλονιστική αντιμετώπιση στην Ελλάδα. Κρατούνται σε κελιά ακατάλληλα για ανθρώπους, λέει η Έφη Λατσούδη, συντονίστρια του ιατρικού ΜΚΟ οι Γιατροί του Κόσμου, η οποία πρόσφατα άρχισε να εργάζεται στη Λέσβο. Δήλωσε πως πολλοί έχουν προβλήματα υγείας που δεν αντιμετωπίζονται ιατρικά και χειροτερεύουν υπό τις ακατάλληλες συνθήκες.

«Οι έγκυοι γυναίκες δεν πρέπει να κρατούνται, κι όμως εδώ αυτό συμβαίνει. Υπήρχε πρόσφατα επίσης ένας άνδρας με καρδιακό πρόβλημα, και βλέπουμε πάρα πολλά ψυχολογικά προβλήματα. Κρατούνται ακόμα και παιδιά. Αυτές δεν είναι συνθήκες κάτω από τις οποίες πρέπει να κρατούνται άνθρωποι», λέει η Λατσούδη.

Πίσω από τα κάγκελα των κελιών της αστυνομίας πολλοί από τους κρατούμενους είναι σαφώς συντετριμμένοι. Κάποιοι έχουν ένα στοιχειωμένο βλέμμα. Φοβούνται και δυσκολεύονται να κατανοήσουν γιατί η ασφάλεια που αναζητούν αποδεικνύεται τόσο δυσεύρετη. Δεν είναι αυτό που περίμεναν όταν εγκατέλειψαν τις πατρίδες τους.

Πολλοί έχουν παρόμοιες ιστορίες για τρομακτικά νυχτερινά περάσματα. Μια γυναίκα μας είπε πως έπεσε στη θάλασσα. Δεν ήξερε κολύμπι και παρασύρθηκε μακριά από το σκάφος. Ένας από τους συμπατριώτες μετανάστες της διακινδύνευσε τη ζωή του για να τη σώσει. Είναι τόσο ευγνώμων που τον θεωρεί πλέον οικογένειά της.

Αυτή την εβδομάδα είχαμε νέες αφίξεις -φοβισμένους, εξαντλημένους και πεινασμένους– συνωστισμένους ανθρώπους σε ένα μίνι λεωφορείο, ενώ γινόταν συλλογή των στοιχείων τους. Δεν ήταν η πρώτη φορά που αναφέρθηκε το λεωφορείο- κάποιοι είχαν μιλήσει και περιγράψει πως όταν έφτασαν στο νησί κρατήθηκαν επί μέρες στο ίδιο λεωφορείο, και δεν τους επιτρεπόταν η έξοδος από αυτό παρά μόνο για να πάνε στη τουαλέτα.

Κάποιοι ανέφεραν πως δεν τρέφονται επαρκώς και όλοι με τους οποίους μιλήσαμε εξέφρασαν την απογοήτευσή τους για το σύστημα που τους αντιμετωπίζει τόσο άσχημα. Πολλοί προσπαθούν να συγκρατήσουν τα δάκρυά τους, καθώς λένε τις ιστορίες τους, αλλά λένε επίσης και πόσο ευγνώμονες είναι για τους εθελοντές που τους προσφέρουν τροφή και καταφύγιο. Ένας πρόσφυγας περιέγραψε έναν εθελοντή ως «άγγελό του».

Για εκείνους που κρατούνται στα «μπουντρούμια», μερικές φορές επί εβδομάδες, δεν υπάρχει τίποτα να κάνουν, παρά μόνο να περιμένουν την έκδοση των χαρτιών τους από τις αρχές, τα οποία θα τους δώσουν 30 ημέρες για να φύγουν από τη χώρα και θα τους επιτρέψουν να συνεχίσουν το ταξίδι τους στην Αθήνα- στόχος των περισσότερων μεταναστών που φθάνουν στα νησιά.
Όταν ρωτάμε τον Ahmed πως αισθάνεται από τότε που έφτασε στην Ελλάδα, δεν είναι σε θέση να μιλήσει. Πιέζει απλά με ανοιχτό χέρι το στήθος του, ακριβώς κάτω από το λαιμό του, μια χειρονομία που φαίνεται να σημαίνει ότι το άγχος είναι υπερβολικό και τα μάτια του γεμίζουν με δάκρυα και πάλι. Παίρνει μια βαθιά ανάσα. «Γιατί δεν μου στέλνουν πίσω στη Συρία, να πεθάνω εκεί; Θα ήταν καλύτερο από αυτό», μας λέει.
Θα κατευθυνθούμε προς Αθήνα σε λίγες ημέρες για να δούμε την κατάσταση που επικρατεί εκεί. Μείνετε συντονισμένοι.