ΒΑΛΚΑΝΙΑ: ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΑΚΟΜΗ ΑΓΝΟΟΥΝΤΑΙ ΔΥΟ ΔΕΚΑΕΤΙΕΣ ΜΕΤΑ ΤΙΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
4 Σεπτεμβρίου 2012
 Βαλκάνια: Χιλιάδες ακόμη αγνοούνται δύο δεκαετίες μετά τις συγκρούσεις

 Εάν μπορούσα να μάθω που είναι ο γιος μου ο Albion, και εάν μπορούσα να τον θάψω και να βάλω ένα λουλούδι στον τάφο του, θα ήμουν σε καλύτερη θέση.

Nesrete Kumnova, από το Κόσοβο. Το σώμα του γιου της πιστεύεται πως είναι ανάμεσα σε εκείνα που μεταφέρθηκαν στη Σερβία και ξαναθάφτηκαν εκεί, κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων του 1999.

Περίπου 14.000 άνθρωποι εξακολουθούν να αγνοούνται από τις χώρες που προέκυψαν από την πρώην Γιουγκοσλαβία - σχεδόν οι μισοί από τον συνολικό αριθμό όσων εξαφανίστηκαν τη δεκαετία εκείνη, από τότε που ξέσπασε ο πόλεμος το 1991.

Μεταξύ του 1991 και του 2001συνολικά 34.700 άνθρωποι δηλώθηκαν ως αγνοούμενοι εξαιτίας των εξαναγκαστικών εξαφανίσεων και των απαγωγών στην περιοχή. Η πλειονότητα των συγγενών τους περιμένουν ακόμα δικαιοσύνη.

Σε έκθεση που δημοσιεύτηκε σήμερα, ανήμερα της Παγκόσμιας Ημέρας Εξαφανισθέντων, με τον τίτλο: Το δικαίωμα στη γνώση: Οικογένειες παραμένουν ακόμη στο σκοτάδι στα Βαλκάνια, η Διεθνής Αμνηστία καλεί τις αρχές στα Βαλκάνια να ερευνήσουν τις εξαναγκαστικές εξαφανίσεις -εγκλήματα σύμφωνα με τη διεθνή νομοθεσία– και να διασφαλίσουν πως τα θύματα και οι οικογένειές τους θα δικαιωθούν και θα αποζημιωθούν.

«Οι άνθρωποι που ζουν στα Βαλκάνια δεν έχουν κλείσει το κεφάλαιο των εξαναγκαστικών εξαφανίσεων. Αποτελούν μια καθημερινή πηγή πόνου για τους συγγενείς που περιμένουν ακόμα να μάθουν για τη μοίρα και τον τόπο όπου βρίσκονται οι αγαπημένοι τους, ψάχνοντας ακόμη την αλήθεια, τη δικαιοσύνη και την αποκατάσταση», δήλωσε η Jezerca Tigani, αναπληρώτρια διευθύντρια του προγράμματος για την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία.

«Τα θύματα των εξαναγκαστικών εξαφανίσεων προέρχονται από όλες τις εθνοτικές ομάδες και όλα τα κοινωνικά στρώματα. Πολίτες και στρατιώτες, άνδρες, γυναίκες και παιδιά -οι οικογένειές τους έχουν το δικαίωμα να γνωρίζουν τις συνθήκες της εξαναγκαστικής εξαφάνισης, την πρόοδο και το αποτέλεσμα της έρευνας, καθώς και τη μοίρα του εξαφανισμένου προσώπου. Για τις οικογένειες των εξαφανισμένων, η επιστροφή της σορού για ταφή είναι το πρώτο βήμα για την επίτευξη δικαιοσύνης.»

«Οι κυβερνήσεις οφείλουν να διαβεβαιώσουν πως όλα τα θύματα και οι οικογένειές τους θα έχουν πρόσβαση στη δικαιοσύνη και θα δεχτούν, χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση, επαρκή και αποτελεσματική αποζημίωση για όλα όσα έχουν υποφέρει.»

Η έκθεση δίνει έμφαση σε περιπτώσεις εξαναγκαστικών εξαφανίσεων και απαγωγών στην Κροατία, τη Βοσνία Ερζεγοβίνη, την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, το Μαυροβούνιο, την Σερβία και το Κόσοβο. Και οι έξι κυβερνήσεις έχουν αποτύχει να συμμορφωθούν με τις διεθνείς νομικές υποχρεώσεις τους για αποτελεσματική έρευνα και δίωξη αυτών των εγκλημάτων.

Μερικοί δράστες έχουν προσαχθεί στη δικαιοσύνη από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την Πρώην Γιουγκοσλαβία (ICTY), ωστόσο, το Δικαστήριο πλησιάζει στο τέλος της θητείας του.

Τα εθνικά δικαστήρια καθυστερούν να ανταποκριθούν στην ευθύνη τους για την αναζήτηση, τον εντοπισμό και τη δίωξη των εναπομείναντων δραστών.

«Η έλλειψη ερευνών και διώξεων αναφορικά με τις εξαναγκαστικές εξαφανίσεις και τις απαγωγές παραμένει μια σημαντική υπόθεση στα Βαλκάνια», σημειώνει η Jezerca Tigani. 

«Το μεγαλύτερο εμπόδιο για να αντιμετωπιστεί η ατιμωρησία και να οδηγηθούν οι δράστες στη δικαιοσύνη είναι η επίμονη έλλειψη πολιτικής βούλησης σε όλες τις χώρες της περιοχής.»

 Κροατία

Από τους 6.406 ανθρώπους που αναφέρθηκαν ως αγνοούμενοι μετά τον πόλεμο του 1991-1995 στην Κροατία, έγινε δυνατό να εξακριβωθεί η τύχη των 4.084. Περισσότεροι από 2.300 άνθρωποι παραμένουν αγνοούμενοι, από τους οποίους 1.735 είναι κροάτες πολίτες. Τα τελευταία 2 χρόνια έχει αποκαλυφθεί η τύχη μόνο 215 αγνοουμένων, ενώ οι εναπομείνασες περίπου 900 σοροί περιμένουν ιατροδικαστική αναγνώριση.

 Βοσνία Ερζεγοβίνη

Από ένα πληθυσμό 3,4 εκατομμυρίων στο τέλος των συγκρούσεων του 1995, περίπου 30.000 άνθρωποι αναφέρθηκαν ως αγνοούμενοι. Η τύχη 10.500 ανθρώπων, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι βόσνιοι μουσουλμάνοι, παραμένει άγνωστη. Οι οικογένειες περισσότερων από 7.000 ανθρώπων, που δολοφονήθηκαν σκόπιμα και αυθαίρετα το 1995 στη γενοκτονία της Srebrenica, περιμένουν ακόμη για δικαιοσύνη και αποκατάσταση. Πολλοί υποτιθέμενοι δράστες εξακολουθούν να ζουν στις ίδιες κοινότητες με εκείνες των θυμάτων τους και των οικογενειών τους.

 Μακεδονία

Εδώ και μια δεκαετία, μετά τις ένοπλες συγκρούσεις του 2001 μεταξύ του Αλβανικού Εθνικού Απελευθερωτικού Στρατού και των μακεδονικών δυνάμεων ασφαλείας, οι Αρχές δεν έχουν κατορθώσει να ερευνήσουν αποτελεσματικά ισχυρισμούς για εξαναγκαστικές εξαφανίσεις.

Ανεπαρκή είναι τα μέτρα που έχουν ληφθεί για την έρευνα των υποθέσεων έξι Αλβανών που πιστεύεται πως είναι τα θύματα εξαναγκαστικών εξαφανίσεων από το Μακεδονικό Υπουργείο Εσωτερικής αστυνομίας κατά τη διάρκεια της ένοπλης σύγκρουσης.

Συγγενείς θυμάτων αμφισβήτησαν απόφαση του κοινοβουλίου της ΠΓΔΜ το 2011, που τερμάτισε τη διερεύνηση τεσσάρων υποθέσεων εγκλημάτων πολέμου που επέστρεψαν από το ICTY για να συνεχιστεί η διερεύνηση τους στην ΠΓΔΜ, διευρύνοντας τους όρους του νόμου περί Αμνηστίας του 2002. Η υπόθεση αφορούσε τη διερεύνηση της απαγωγής 12 Μακεδόνων και ενός βουλγάρου υπηκόου, σύμφωνα με ισχυρισμούς, από τον Αλβανικό Απελευθερωτικό Στρατό.

 Μαυροβούνιο

Το Μάιο του 1992, περίπου 83 βόσνιοι πολίτες, οι οποίοι είχαν εγκαταλείψει την ένοπλη σύγκρουση στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, συνελήφθησαν στο Μαυροβούνιο και μεταφέρθηκαν πίσω στα σύνορα όπου και παραδόθηκαν στα χέρια σερβοβοσνιακών  δυνάμεων. Εικοσιένας  άνδρες από αυτούς φέρεται ότι δολοφονήθηκαν σε στρατόπεδο φυλάκισης στη Foèa, στη Σερβική Δημοκρατία. Η μοίρα τουλάχιστον 34 από αυτούς παραμένει άγνωστη.

Το Μάρτιο του 2011, εννέα πρώην αστυνομικοί και κυβερνητικοί υπάλληλοι αθωώθηκαν από τις κατηγορίες για εγκλήματα πολέμου, που σχετίζονταν με τις εξαναγκαστικές εξαφανίσεις αυτών των προσώπων με το επιχείρημα ότι δεν υπήρξε ένοπλη σύγκρουση στο Μαυροβούνιο το 1992. Το 2012 η ετυμηγορία, η οποία δεν κατόρθωσε να αντανακλάσει το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο, ανατράπηκε έπειτα από προσφυγή των συγγενών των αγνοουμένων. Η επανεκδίκαση της υπόθεσης ξεκίνησε το 2012.

Σερβία και Κόσοβο

Περίπου 3.600 άνθρωποι αναφέρθηκαν ως αγνοούμενοι στο Κόσοβο κατά τη διάρκεια της ένοπλης σύγκρουσης του 1998-9 και των όσων ακολούθησαν. Σε αυτούς περιλαμβάνονται περισσότεροι από 3.000 Αλβανοί θύματα εξαναγκαστικών εξαφανίσεων από τον σερβικό στρατό, την αστυνομία και τις παραστρατιωτικές οργανώσεις. Περιλαμβάνονται ακόμα Σέρβοι, Ρομά καθώς και μέλη εθνικών μειονοτήτων (περίπου 600), που πιστεύεται ότι απήχθησαν από Αλβανούς Κοσοβάρους, μεταξύ αυτών και μέλη του Απελευθερωτικού Στρατού του Κοσόβου.

Περίπου 1.797 άνθρωποι παραμένουν αγνοούμενοι. Οικογένειες τόσο στο Κόσοβο όσο και στην Σερβία περιμένουν ακόμη την εκταφή, την ταυτοποίηση και την επιστροφή των σορών των συγγενών τους για ταφή. Ακόμη και όπου οι σοροί έχουν βρεθεί και επιστραφεί στις οικογένειες, ελάχιστοι από τους δράστες αυτών των εξαναγκαστικών εξαφανίσεων και απαγωγών έχουν οδηγηθεί στη δικαιοσύνη.