Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΑΜΝΗΣΤΙΑΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΤΗΣ ΜΑΝΤΙΛΑΣ ΣΕ ΚΑΠΟΙΕΣ ΧΩΡΕΣ

Ρατσισμός και διάκριση με βάση τη θρησκεία

ΤΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΥΜΕ
Τους τελευταίους μήνες, το Βέλγιο, η Γαλλία, η επαρχία του Κεμπέκ και ένας αριθμός κοινοτήτων στην Ισπανία αποφάσισαν την απαγόρευση της κυκλοφορίας δημοσίως με μαντίλα που καλύπτει όλο το πρόσωπο. Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα ότι παρόμοιες απαγορεύσεις θα προταθούν τώρα και σε άλλες χώρες.
Αντιτιθέμενη σε αυτές τις απαγορεύσεις η Διεθνής Αμνηστία πήγε, όχι για πρώτη φορά, ενάντια στο ρεύμα της κοινής γνώμης. Γιατί το κάναμε αυτό;
Όπως πάντα το σημείο εκκίνησης μας είναι το διεθνές δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων- σε αυτήν την περίπτωση, τα δικαιώματα της ελευθερίας έκφρασης και της ανεξιθρησκίας. Ως γενικό κανόνα, τα δικαιώματα αυτά υπαγορεύουν ότι όλοι οι άνθρωποι θα πρέπει να είναι ελεύθεροι να επιλέξουν τι θα φορέσουν και τι δε θα φορέσουν. Γι΄αυτό το λόγο, η Διεθνής Αμνηστία, αντιτίθεται τόσο σε υποχρεωτικούς κώδικες ντυσίματος όπως αυτούς του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας, όσο και σε υποβαλλόμενους από την Πολιτεία περιορισμούς σχετικά με συγκεκριμένα είδη ντυσίματος.
Τα δικαιώματα στην ελευθερία έκφρασης και εκδήλωσης των θρησκευτικών πεποιθήσεων δεν είναι απόλυτα. Περιορισμοί μπορούν να υποβληθούν όπου είναι εμφανώς αναγκαίο για την δημόσια ασφάλεια, την προστασία της δημόσιας τάξης, υγείας και ηθών ή την προστασία των δικαιωμάτων των άλλων. Ωστόσο, οι ευρύτατες απαγορεύσεις των μαντίλων που καλύπτουν όλο το πρόσωπο δεν παρουσιάζονται ως αναγκαίες για να εξυπηρετηθεί κάποιος από αυτούς τους στόχους.
Αποτυγχάνοντας να προστατεύσει τα δικαιώματα των γυναικών
Οι υποστηρικτές της απαγόρευσης, στους οποίους περιλαμβάνονται και κάποιες φωνές από την κοινότητα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και το κίνημα για τα δικαιώματα των γυναικών, έχουν επικεντρωθεί ιδιαίτερα στην υποχρέωση της Πολιτείας να διασφαλίσει την ισότητα των φύλων και να προστατεύσει τις γυναίκες από την πίεση που υφίστανται –στο σπίτι ή μέσα στις κοινότητες τους- για να φορούν αυτές τις μαντίλες.
Υπάρχουν σαφώς σημαντικά ζητήματα: η πλήρης απόλαυση των δικαιωμάτων στην ελευθερία έκφρασης και στην ανεξιθρησκία προϋποθέτουν ότι τα άτομα θα είναι σε θέση να έχουν την ελευθερία της επιλογής. Όντως η Πολιτεία είναι υποχρεωμένη να προστατεύει τα δικαιώματα αυτά από την παρέμβαση εξωπολιτειακών παραγόντων.
Αλλά οι ευρύτατες απαγορεύσεις δεν είναι ο τρόπος για να διασφαλισθεί η προστασία τους. Η άρνηση του δικαιώματος των γυναικών να επιλέξουν αν θα φορούν μαντίλες δεν μπορεί να γίνει στο όνομα της προστασίας κάποιων γυναικών που θα εξαναγκαστούν να τις φορέσουν. Εμπεριέχει επίσης το ρίσκο ότι οι γυναίκες που ήδη φοράνε τις μαντίλες θα περιοριστούν στο σπίτι τους, αδυνατώντας να δουλέψουν ή να σπουδάσουν ή να έχουν πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες.
Οι κυβερνήσεις θα πρέπει αντίθετα να προσπαθήσουν να ενισχύσουν τις προσπάθειες να πολεμήσουν τις διακρίσεις που υφίστανται οι Μουσουλμάνες, τόσο στις κοινότητες τους, όσο και στις ευρύτερες κοινωνίες που ζουν. Οι προσπάθειες τους θα πρέπει να επικεντρώνονται στη στήριξη των γυναικών να κάνουν τις δικές τους επιλογές , παρά στο να περιορίζουν την γκάμα των επιλογών που είναι διαθέσιμες σε αυτές.
Μη αναγκαία για τη δημόσια ασφάλεια
Μερικοί υποστηρίζουν ότι οι ευρύτατες απαγορεύσεις των μαντίλων είναι αναγκαίες για τη δημόσια ασφάλεια. Ωστόσο, οι νόμιμες ανησυχίες για την ασφάλεια μπορούν να ικανοποιηθούν με στοχευόμενους περιορισμούς πλήρης κάλυψης του προσώπου σε περιοχές υψηλού κινδύνου. Τα άτομα μπορούν επίσης να πρέπει να αποκαλύπτουν τα πρόσωπα τους όταν είναι απαραίτητο για στιγμιαίους ελέγχους ταυτότητας. Το δίκαιο στις περισσότερες χώρες ήδη το επιτρέπει αυτό.
Ένας από τους κύριους λόγους της δημοτικότητας των αυτοαποκαλούμενων «απαγορεύσεων της μπούργκας» είναι ότι η πλήρης κάλυψη του προσώπου είναι ξένη στις δυτικές παραδόσεις και αξίες. Το διεθνές δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι όμως αρκετά ξεκάθαρο σε αυτό το σημείο: η μη αποδοχή ή η ανησυχία μερικών, ή ακόμα και της πλειοψηφίας, δεν μπορεί να είναι ένας νόμιμος λόγος για τον περιορισμό της ελευθερία έκφρασης ή την ανεξιθρησκίας κάποιων άλλων.
Η επιμονή των δυτικών κυβερνήσεων και κοινωνιών να προχωρήσουν σε αυτές τις απαγορεύσεις είναι ενδεικτική μιας ανησυχητικής διάθεσης σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα γενικά. Πιο συγκεκριμένα, τη στιγμή που η απόλαυση ενός δικαιώματος από μια μειοψηφία υπόκειται σε δημόσια ή βουλευτική ψηφοφορία παύει να αποτελεί δικαίωμα γενικά. Γίνεται αντίθετα ένα προνόμιο, του όποιου η απόλαυση σχετίζεται με την έγκριση ή την καλή θέληση της πλειοψηφίας.
Αυτή η υποβάθμιση των δικαιωμάτων σε προνόμια συγκρούεται με τον πυρήνα του συστήματος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Όλοι αυτοί που ανησυχούν για την ακεραιότητα αυτού του συστήματος θα πρέπει να αντιτίθενται έντονα σε αυτές τις απαγορεύσεις.