Η ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΙΤΟΥΝΤΩΝ ΑΣΥΛΟ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ
Κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα να αναζητεί και να απολαμβάνει σε άλλες χώρες άσυλο από διωγμό.
[caption id="attachment_3666" align="alignright" width="200" caption="Γυναίκα και παιδί πρόσφυγας σε προσφυγικό καταυλισμό στο Τσαντ. © ΔΑ / Philip Cox"][/caption]
Άρθρο 14, Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου
Το δικαίωμα να αναζητά κανείς καταφύγιο από διωγμό είναι κατοχυρωμένο στο διεθνές δίκαιο. Όμως, στις διατάξεις περί ασύλου και τις προκλήσεις της μετανάστευσης, οι κυβερνήσεις συνεχίζουν να δίνουν έμφαση στον έλεγχο και την αποτροπή και όχι στην προστασία. Αυτό το έγγραφο εξετάζει τα νέα νομοθετήματα και τη μεταχείριση των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο σε μια σειρά ευρωπαϊκών χωρών.
Ελλάδα
Λιμενοφύλακες και αστυνομικοί, μεταξύ των οποίων και συνοριοφύλακες, φέρονται να προσπαθούν να αποθαρρύνουν την είσοδο μεταναστών χωρίς έγγραφα στο ελληνικό έδαφος, παραβιάζοντας έτσι τα διεθνή πρότυπα. Στις πρακτικές αυτές περιλαμβάνονται η αναχαίτιση στα ελληνοτουρκικά σύνορα και η άμεση απέλαση, η άρνηση παραλαβής αιτήσεων ασύλου και η παράλειψη διάθεσης τέτοιων αιτήσεων στους μετανάστες. Τον Αύγουστο του 2004, μετανάστες που είχαν κρατηθεί επί τρίμηνο στη Σάμο ανέφεραν συνθήκες κράτησης που αντίβαιναν στα διεθνή πρότυπα. Ανησυχίες εξέφρασε επίσης η Ύπατη Αρμοστεία των Η.Ε. για τους Πρόσφυγες (UNHCR) μετά από επίσκεψη στο κέντρο κράτησης. Τον Σεπτέμβριο του 2004, 10 μετανάστες αναφέρεται ότι υποβλήθηκαν σε κακομεταχείριση από μέλη των ειδικών δυνάμεων του στρατού στο Φαρμακονήσι. Στις 15 Οκτωβρίου του ίδιου έτους, πέντε λιμενοφύλακες κρίθηκαν ένοχοι για τον βασανισμό ομάδας μεταναστών στην Κρήτη τον Ιούνιο του 2001 και καταδικάστηκαν σε ποινές φυλάκισης με αναστολή.
Ατομικές περιπτώσεις
Ένας Σουδανός υπήκοος κινδύνευε με βίαιη επαναπροώθηση στη σπαρασσόμενη από συγκρούσεις περιοχή Νταρφούρ του Σουδάν, απ� όπου είχε διαφύγει το 2003, διότι το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης αρνήθηκε να επανεξετάσει την υπόθεσή του. Είχε τεθεί υπό κράτηση αμέσως μόλις αφίχθηκε στην Ελλάδα τον Ιούνιο του 2003 και αφέθηκε ελεύθερος τρεις μήνες αργότερα. Έζησε στην Ελλάδα χωρίς καμία υποστήριξη κοινωνικής πρόνοιας μέχρι τον Οκτώβριο του 2003, οπότε μετέβη στη Βρετανία και ζήτησε άσυλο. Οι βρετανικές αρχές προσδιόρισαν ότι η Ελλάδα ήταν εκείνη που έπρεπε να αποφανθεί για το αίτημα ασύλου του και τον επαναπροώθησαν στην Ελλάδα τον Ιούνιο του 2004. Η νέα αίτηση ασύλου του απορρίφθηκε με την αιτιολογία ότι είχε εγκαταλείψει την Ελλάδα. Εκδόθηκε διαταγή απέλασής του. Νέα αίτηση, βασισμένη σε νέες πληροφορίες για την κατάσταση στο Νταρφούρ, κηρύχθηκε απαράδεκτη. Δεν είναι γνωστό εάν έχει απελαθεί.
Τον περασμένο Νοέμβριο, 502 παιδιά, από την Αλβανία τα περισσότερα, αναφέρθηκε ότι εξαφανίστηκαν μεταξύ 1998 και 2002 από κρατικό ίδρυμα ανηλίκων στην Αθήνα, όπου στεγάζονταν αφού η αστυνομία τα απομάκρυνε από τους δρόμους. Πολλά από τα παιδιά φαίνεται ότι ήταν θύματα εμπόρων ανθρώπων που τα ανάγκαζαν να πωλούν μικροαντικείμενα ή να ζητιανεύουν. Αναφέρεται ότι τα παιδιά δεν είχαν επαρκή προστασία στο ίδρυμα και ότι οι ελληνικές αρχές κατέβαλαν ελάχιστες ή καθόλου προσπάθειες για την ανεύρεσή τους. Παρά την παρέμβαση αρκετών μη κυβερνητικών οργανώσεων και του Αλβανού Συνηγόρου του Πολίτη, οι ελληνικές αρχές δεν προέβησαν σε διεξοδική και αμερόληπτη δικαστική έρευνα της υπόθεσης, αν και τον Μάιο του 2004 κινήθηκε αστυνομική προκαταρκτική εξέταση.
Τον περασμένο Δεκέμβριο, αστυνομικοί αναφέρθηκε ότι βασάνισαν και κακομεταχειρίστηκαν ομάδα περίπου 60 αιτούντων άσυλο από το Αφγανιστάν, τουλάχιστον 17 από τους οποίους ήταν κάτω των 18 ετών. Αναφέρθηκε ότι αστυνομικοί τους επιτέθηκαν με γροθιές και κλοτσιές, τους κακοποίησαν σεξουαλικά και τους απείλησαν με όπλα, τόσο στις κατοικίες τους, όσο και στο τοπικό αστυνομικό τμήμα στην Αθήνα.
Υπήρξαν αναφορές, σύμφωνα με τις οποίες 186 παιδιά ηλικίας μεταξύ 13 και 16 ετών συγκαταλέγονταν μεταξύ των περίπου 700 προσφύγων που κρατούνταν στο Κέντρο Υποδοχής και Προσωρινής Στέγασης παράνομων μεταναστών στην περιοχή Παγάνι Λέσβου σε συνθήκες ακραίου συνωστισμού. Μέχρι και 200 άνθρωποι αναφέρεται ότι συνωστίζονταν σε θαλάμους που προορίζονταν να στεγάσουν 80 άτομα. Οι περισσότεροι από τους ανήλικους πρόσφυγες πιστεύεται ότι προέρχονταν από το Ιράκ και το Αφγανιστάν και είχαν φτάσει σε ελληνικό έδαφος ασυνόδευτα.
Πίσω στην αρχή ^^
Αυστρία
Στις 15 Οκτωβρίου 2004, το Συνταγματικό Δικαστήριο κήρυξε αντισυνταγματικά τρία άρθρα του Νόμου περί Ασύλου του 2004. Το ένα άρθρο επέτρεπε την απέλαση αιτούντων άσυλο πριν ληφθεί απόφαση για την προσφυγή τους. Το δεύτερο περιόριζε τη δυνατότητα κατάθεσης νέων στοιχείων κατά τη διάρκεια ακροαματικής διαδικασίας, ενώ το τρίτο επέτρεπε την παράταση της κράτησης σε περίπτωση εκ νέου κατάθεσης αίτησης ασύλου. Συνέχισαν να υπάρχουν ανησυχίες γύρω από την έλλειψη πρόσβασης των αιτούντων άσυλο σε διερμηνείς κατά τη διάρκεια ιατρικών εξετάσεων, οι οποίες δεν πρόσφεραν την κατάλληλη περίθαλψη. Δεν είναι σαφές, με βάση τον νέο νόμο περί ασύλου, ποιος έχει ευθύνη για την εκπροσώπηση ασυνόδευτων ανηλίκων που ζητούν άσυλο.
Υπάρχουν αναφορές για κακομεταχείριση αιτούντων άσυλο που κρατούνται σε καταυλισμούς προσφύγων. Η Διεθνής Αμνηστία εκφράζει την ανησυχία ότι δεν έχουν δημιουργηθεί μηχανισμοί για να διασφαλίζεται η κατάλληλη επίβλεψη και λογοδοσία όσον αφορά τις εγκαταστάσεις που στεγάζουν τους αιτούντες άσυλο. Η καθημερινή ευθύνη για αυτές τις εγκαταστάσεις ανατέθηκε το 2003 σε ιδιωτικές εταιρίες. Συνεχίζουν να υπάρχουν ανησυχίες για την έλλειψη επίβλεψης από τις αυστριακές αρχές για να διασφαλίζεται ότι οι εγγυήσεις που δίνονται πριν την έκδοση όντως τηρούνται από την κυβέρνηση υποδοχής. Η προθυμία των αυστριακών αρχών, να εξετάζουν τα αιτήματα έκδοσης πριν εξεταστούν σωστά οι αιτήσεις ασύλου, αποτελεί επίσης αιτία ανησυχίας.
Ατομικές περιπτώσεις
Ένας Γεωργιανός αιτών άσυλο στον Προσφυγικό καταυλισμό Τράισκιρχεν φέρεται να υποβλήθηκε σε κακομεταχείριση τον Φεβρουάριο του 2004, όταν αρνήθηκε να εγκαταλείψει τον καταυλισμό κατά τη διάρκεια των διαδικασιών ασύλου. Σύμφωνα με αναφορές, αξιωματούχοι τον καθήλωσαν στο έδαφος και του έσβησαν τσιγάρα στον ώμο.
Τον Φεβρουάριο του 2004, ο Αχμέτ Α., Ρώσος υπήκοος, εκδόθηκε στη Ρωσία, παρ� όλο που εκκρεμούσαν οι διαδικασίες χορήγησης ασύλου. Υπήρξαν ανησυχίες ότι η έρευνα των αυστριακών αρχών για τα αδικήματα που φέρεται να διέπραξε στη Ρωσία �τα οποία αποτελούσαν τη βάση του αιτήματος έκδοσης� ήταν ανεπαρκής. Υπήρξαν αναφορές, σύμφωνα με τις οποίες ο Αχμέτ Α., μετά τον επαναπατρισμό του στη Ρωσία, ενδέχεται να υποβλήθηκε σε κακομεταχείριση από μέλη των ρωσικών σωμάτων ασφαλείας κατά την προφυλάκισή του.
Βέλγιο
Οι αλλοδαποί λέγεται ότι υποβάλλονται σε υπερβολική βία και σε σκληρή, απάνθρωπη και ταπεινωτική μεταχείριση κατά τις επιχειρήσεις απέλασης. Τον Ιούλιο του 2004, η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων συνέστησε να εκπαιδεύονται και να επιβλέπονται καλύτερα οι υπεύθυνοι για την πραγματοποίηση των απελάσεων. Η Επιτροπή εξέφρασε επίσης ανησυχίες για την κράτηση αλλοδαπών στη ζώνη τράνζιτ «κάτω από αμφισβητήσιμες συνθήκες, κοινωνικές και υγιεινής». Θεώρησε τις πρακτικές αυτού του είδους «συγγενείς προς την αυθαίρετη κράτηση που μπορεί να οδηγήσουν σε απάνθρωπη και ταπεινωτική μεταχείριση» και δήλωσε ότι το Βέλγιο πρέπει να τις σταματήσει αμέσως.
Το 2004, μερικοί αλλοδαποί, που τους είχαν αρνηθεί την πρόσβαση στο βελγικό έδαφος μόλις έφτασαν στο αεροδρόμιο και στη συνέχεια κρατήθηκαν σε κρατητήρια για αλλοδαπούς με διοικητική διαταγή εν όψει απέλασης, αφέθηκαν ελεύθεροι με δικαστική εντολή. Σε μερικές περιπτώσεις, τέτοιοι άνθρωποι μετήχθησαν κατ� ευθείαν στη ζώνη τράνζιτ του εθνικού αεροδρομίου με αστυνομική συνοδεία, με διαταγή του Γραφείου Αλλοδαπών, που υπάγεται στο Υπουργείο Εσωτερικών. Στη συνέχεια αφέθηκαν επί ημέρες ή εβδομάδες, και σε ορισμένες περιπτώσεις επί μήνες, πρακτικά υπό περιορισμόν, χωρίς διαβατήρια και πρόσβαση σε νομική συνδρομή και χωρίς ορισμένα από τα στοιχειώδη μέσα επιβίωσης, όπως τροφή, καθαρό αέρα και κατάλληλες εγκαταστάσεις πλυσίματος. Κατά συνέπεια, αναγκάζονταν συχνά να στηρίζονται στη φιλανθρωπία των επιβατών και του προσωπικού του αεροδρομίου.
Ατομικές περιπτώσεις
Ένας έφηβος από τη Γουινέα-Μπισάου, που αφίχθηκε στο αεροδρόμιο των Βρυξελών τον Νοέμβριο του 2003 και υπέβαλε αμέσως αλλά χωρίς επιτυχία αίτηση ασύλου, πέρασε περίπου οκτώ μήνες σε κρατητήρια για αλλοδαπούς. Σε αυτό το διάστημα υποβλήθηκε σε επανειλημμένες απόπειρες απέλασης. Τα δικαστήρια αποφάνθηκαν δύο φορές ότι πρέπει να αφεθεί ελεύθερος, να του επιτραπεί να εισέλθει στο βελγικό έδαφος και να του παρασχεθεί κηδεμόνας και κατάλληλη φροντίδα σε ίδρυμα όπου θα προστατευόταν ως ανήλικος. Το Γραφείο Αλλοδαπών αμφισβήτησε το γεγονός ότι ήταν ανήλικος, όπως υποστήριζε, και τελικά τον μετήγαγε στη ζώνη τράνζιτ του αεροδρομίου τον Ιούλιο του 2004, όπου πέρασε αρκετές ημέρες χωρίς τροφή και χώρο ύπνου. Μετά από παρεμβάσεις και δημοσιότητα από εγχώριες μη κυβερνητικές οργανώσεις και μέσα ενημέρωσης, ο Υπουργός Εσωτερικών διέταξε τη μεταγωγή του αγοριού σε ανοικτό κέντρο για αιτούντες άσυλο.
Βρετανία
Το 2004, νέος νόμος περιόρισε ακόμη περισσότερο το δικαίωμα προσφυγής κατά της άρνησης χορήγησης ασύλου, αντικαθιστώντας το διζωνικό σύστημα προσφυγών μεταναστών με μονοζωνικό. Η αρχική διαδικασία απόφασης των αρχών για τα αιτήματα ασύλου υπήρξε συχνά ανεπαρκής. Οι περιορισμοί στη χρήση δημοσίων κονδυλίων για σκοπούς μετανάστευσης και ασύλου άφησε πολλούς αιτούντες άσυλο χωρίς ειδική νομική συμβουλή και εκπροσώπηση.
Τον Μάιο του 2004, το Εφετείο Αγγλίας και Ουαλίας αποφάνθηκε ότι η νομοθεσία που επιτρέπει στις αρχές να αρνούνται οποιαδήποτε υποστήριξη στους ενήλικες αιτούντες άσυλο δεν μπορεί να συμβιβαστεί με τις διεθνείς υποχρεώσεις της Βρετανίας για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Γαλλία
Οι συνθήκες στα κέντρα υποδοχής ή τους χώρους κράτησης για αλλοδαπούς αναφέρθηκε ότι υπολείπονταν των διεθνών προτύπων σε πολλούς τομείς. Το 2004, ο Συνήγορος του Παιδιού εξέφρασε «ακραία ανησυχία» για την κατάσταση των ασυνόδευτων παιδιών που τοποθετούνται σε ζώνες αναμονής πριν απελαθούν. Σύλλογοι, που βοηθούν πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο σε μεθοριακές περιοχές, σημείωσαν ότι η είσοδος αυτών των παιδιών συχνά εμποδίζεται συστηματικά. Σε πλήθος περιπτώσεων, παιδιά είχαν εμποδιστεί να επανασυνδεθούν με τους γονείς τους, που βρίσκονταν ήδη στη χώρα. Τον Δεκέμβριο, με μια απόφαση-ορόσημο, το Εφετείο των Παρισίων δήλωσε ότι οι χώροι κράτησης πρέπει, όσον αφορά τον νόμο, να θεωρούνται μέρος του γαλλικού εδάφους και ότι επομένως οι δικαστές είχαν αρμοδιότητα να εξετάζουν τέτοιες υποθέσεις.
Ατομικές περιπτώσεις
Τέσσερις επιβάτες μιας πτήσης στο αεροδρόμιο Ρουασί-Σαρλ-ντε-Γκολ στο Παρίσι τον Αύγουστο 2004 αντιμετώπισαν κατηγορίες παρακώλυσης εναέριας κυκλοφορίας και διατάραξης της ειρήνης όταν διαμαρτυρήθηκαν για την αστυνομική βαναυσότητα. Ανέφεραν ότι είδαν Γάλλους αστυνομικούς να χτυπούν έναν υπήκοο του Μαλί που υποβαλλόταν σε καταναγκαστική απέλαση.
Τον Σεπτέμβριο του 2004, το Εφετείο των Παρισίων αποφάνθηκε ότι δεν υπήρχε ζήτημα αδικοπραγίας στην υπόθεση του θανάτου του Ρικάρντο Μπαριέντος, Αργεντινού υπηκόου, που πέθανε ενώ απελαυνόταν καταναγκαστικά τον Δεκέμβριο του 2002. Σε ένα αεροσκάφος με προορισμό το Μπουένος Άιρες, αναφέρεται ότι τον είχαν διπλώσει στα δύο, με τα χέρια δεμένα πίσω από την πλάτη με χειροπέδες και το σώμα, τους μηρούς και τους αστραγάλους δεμένους με ταινία Βέλκρο, ενώ δύο αστυνομικοί και τρεις χωροφύλακες του ασκούσαν συνεχή πίεση στην ωμοπλάτη. Του είχαν φορέσει μάσκα στο πρόσωπο και τον είχαν καλύψει με μία κουβέρτα, η οποία τον έκρυβε από τους άλλους επιβάτες και τον εμπόδιζε να ζητήσει βοήθεια. Κατέρρευσε πριν καν κλείσουν οι πόρτες του αεροσκάφους. Το δικαστήριο αποφάνθηκε ότι ο Ρικάρντο Μπαριέντος δεν είχε υποβληθεί σε «πράξεις βίας που ακουσίως οδήγησαν στον θάνατο», όπως υποστήριζε το κατηγορητήριο, διότι οι αστυνομικοί απλώς εφάρμοζαν τις διαταγές να τον κρατήσουν ακινητοποιημένο. Το δικαστήριο έκρινε ότι ο θάνατός του έπρεπε να αποδοθεί αποκλειστικά σε φυσικά αίτια που οφείλονταν σε καρδιοπάθεια. Η απόφαση δεν μείωσε τις ανησυχίες ότι οι μέθοδοι ακινητοποίησης που χρησιμοποιήθηκαν κατά την απέλαση δεν συμμορφώνονταν με τα διεθνή πρότυπα.
Γερμανία
Με βάση τους κανονισμούς του Νόμου περί Μετανάστευσης του 2004, τα θύματα καταπατήσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράχθηκαν από μη κρατικά όργανα και τα θύματα παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων με βάση το φύλο μπορούν πλέον να αναγνωρίζονται ως πρόσφυγες. Εντούτοις, πολλές από τις νέες διατάξεις φαίνεται να υπονομεύουν τα δικαιώματα των αιτούντων άσυλο και των ανθρώπων χωρίς άδεια παραμονής.
Ελβετία
Αλλαγές στη νομοθεσία περί ασύλου, που τέθηκαν σε ισχύ τον Απρίλιο του 2004, περιλάμβαναν τη μείωση, από 30 σε πέντε ημέρες, του διαστήματος εντός του οποίου πολλοί αιτούντες άσυλο μπορούν να υποβάλλουν προσφυγή κατά της απόρριψης των αρχικών αιτήσεών τους για άσυλο. Η τροποποίηση έθιξε εκείνους, οι αρχικές αιτήσεις των οποίων απορρίφθηκαν αυτόματα, χωρίς εξατομικευμένη εξέταση, με την αιτιολογία ότι οι αρχές ταξινομούν τη χώρα προέλευσής τους ως ασφαλή για επαναπατρισμό. Η τροποποίηση δεν επιτρέπει στους αιτούντες άσυλο, οι αιτήσεις των οποίων απορρίφθηκαν, επαρκή χρόνο για να αποκτήσουν πρόσβαση σε κατάλληλη νομική συνδρομή και να καταθέσουν προσφυγή.
Τον Νοέμβριο του 2004, η κυβέρνηση παρουσίασε για δημόσιο διάλογο σχέδιο ομοσπονδιακού νόμου που ρυθμίζει τη χρήση μέσων ακινητοποίησης από αστυνομικούς κατά τη διάρκεια απελάσεων και κατά τη μεταφορά κρατουμένων με διαταγή ομοσπονδιακής αρχής. Το σχέδιο νόμου αποσκοπεί να καταστήσει αριθμό ζωτικών εγγυήσεων για τους απελαυνόμενους νομικά δεσμευτικές και απαγορεύει κάθε αστυνομική μέθοδο ακινητοποίησης που περιορίζει την αναπνοή. Ωστόσο, υπάρχει διάταξη που επιτρέπει τη χρήση όπλων ηλεκτροσόκ, περιλαμβανομένων των όπλων τέιζερ.
Ιρλανδία
Ο Νόμος περί Μετανάστευσης του 2004 είναι εκ θεμελίων ελαττωματικός όσον αφορά την έλλειψη σεβασμού για τα διεθνώς αναγνωρισμένα ανθρώπινα δικαιώματα. Δεν υπάρχει καμία ανεξάρτητη επιτήρηση, από πλευράς ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των ελέγχων μετανάστευσης στους λιμένες εισόδου. Οι ανησυχίες κορυφώθηκαν καθ� όλο το 2004 γύρω από τη νομική θέση και τα δικαιώματα των μεταναστών εργαζομένων, μεταξύ των οποίων το δικαίωμά τους στην οικογενειακή επανένωση και το δικαίωμα να τους παρέχεται τρόπος προσφυγής κατά μιας διαταγής απέλασης. Η 27η Τροπολογία του Συντάγματος θεσπίστηκε το 2004, αφαιρώντας τη συνταγματική εγγύηση της ιθαγένειας για όσους γεννιούνται στην Ιρλανδία και δεν έχουν γονέα ιρλανδικής υπηκοότητας. Τα μέλη των οικογενειών παιδιών με ιρλανδική υπηκοότητα, που όμως δεν είναι οι ίδιοι ιρλανδοί υπήκοοι, αντιμετώπιζαν την αναδρομική εφαρμογή της αλλαγμένης κυβερνητικής πολιτικής να τους αρνείται αυτόματη άδεια παραμονής. Αυτές οι οικογένειες δεν δικαιούνται νομική συνδρομή όταν υποβάλλουν αίτηση παραμονής για ανθρωπιστικούς λόγους. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, μέχρι τον Οκτώβριο του 2004, είχαν απελαθεί 32 γονείς παιδιών ιρλανδικής υπηκοότητας, οι οποίοι δεν ήταν οι ίδιοι Ιρλανδοί υπήκοοι, ενώ για άλλους 352 είχαν εκδοθεί διαταγές απέλασης. Συνέχισαν να υπάρχουν ανησυχίες ότι στις αποφάσεις απέλασης δεν λαμβάνονταν επαρκώς υπ� όψη τα βέλτιστα συμφέροντα του παιδιού. Τον Οκτώβριο, απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου επιβεβαίωσε τα δικαιώματα των παιδιών, που είναι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην φροντίδα και τη συντροφιά των γονέων τους στην Ε.Ε. Τον Δεκέμβριο, η κυβέρνηση ανακοίνωσε αναθεωρημένες διαδικασίες για την εξέταση αιτημάτων ατόμων που δεν έχουν την ιρλανδική υπηκοότητα και είναι γονείς παιδιών ιρλανδικής υπηκοότητας που γεννήθηκαν πριν την 1η Ιανουαρίου 2005.
Ιταλία
Συνεχίζει να μην υπάρχει συγκεκριμένος και ολοκληρωμένος νόμος για το άσυλο. Ένα νομοσχέδιο που συντάχθηκε συνεχίζει να υπολείπεται των συναφών διεθνών προτύπων. Η προστασία που προσφέρεται στους αιτούντες άσυλο με βάση ορισμένες διατάξεις της νομοθεσίας περί μετανάστευσης δεν εγγυάται πρόσβαση σε δίκαιη και αμερόληπτη εξατομικευμένη διαδικασία εξέτασης του αιτήματος ασύλου. Πολλοί άνθρωποι που έχουν ανάγκη προστασίας εξαναγκάζονται να επιστρέψουν σε χώρες όπου διατρέχουν κίνδυνο να υποστούν κατάφωρες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Εξαιτίας των υπερβολικών καθυστερήσεων στη διαδικασία εξέτασης των αιτήσεων ασύλου, σε συνδυασμό με την ανεπαρκή πρόνοια για τις στοιχειώδεις ανάγκες των αιτούντων άσυλο, πολλοί άνθρωποι καταντούν εξαθλιωμένοι ενόσω αναμένουν την έκβαση των αρχικών αιτήσεων ασύλου.
Χιλιάδες μετανάστες και αιτούντες άσυλο συνεχίζουν να καταφθάνουν στις νότιες ακτές με πλοιάρια, ενώ εκατοντάδες άλλοι χάνουν τη ζωή τους προσπαθώντας. Πολλά τέτοια πλοιάρια ξεκινούν από τη Λιβύη. Το 2005, η Ιταλία επαναπροωθούσε διά της βίας στη Λιβύη ανθρώπους που έφταναν με πλοιάρια στο νησί Λαμπεντούσα, κοντά στη Σικελία. Οι ενέργειες της Ιταλίας παραβιάζουν τις υποχρεώσεις της χώρας με βάση τη Σύμβαση των Η.Ε. για τους Πρόσφυγες, μη επιτρέποντας σε όσους ενδεχομένως έχουν έγκυρο αίτημα ασύλου τη σωστή εξέταση του αιτήματός τους. Σύμφωνα με το 4ο Πρωτόκολλο της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, η ιταλική κυβέρνηση απαγορεύεται να απελαύνει ολόκληρες ομάδες ανθρώπων, χωρίς να εξετάσει σωστά την κατάσταση του κάθε ατόμου.
Χιλιάδες αλλοδαποί χωρίς δικαίωμα παραμονής στην Ιταλία, ή που υπάρχουν υποψίες ότι δεν έχουν τέτοιο δικαίωμα, τίθενται υπό κράτηση σε προσωρινά κέντρα κράτησης, όπου μπορεί να παραμείνουν για μέγιστο διάστημα 60 ημερών πριν απελαθούν από τη χώρα ως παράνομοι μετανάστες ή αφεθούν ελεύθεροι. Πολλοί κρατούμενοι βιώνουν δυσκολίες στην απόκτηση πρόσβασης στις ειδικές συμβουλές που είναι απαραίτητες για να αμφισβητήσουν τη νομιμότητα της κράτησής τους και των διαταγών απέλασης. Οι εντάσεις στα κέντρα είναι υψηλές, με συχνές διαμαρτυρίες, περιλαμβανομένων αποπειρών απόδρασης, και υψηλά επίπεδα αυτοτραυματισμών. Τα κέντρα κράτησης έχουν συχνά υπερβολικό συνωστισμό, με ακατάλληλες υποδομές, ανθυγιεινές συνθήκες διαβίωσης, κακό διαιτολόγιο και ανεπαρκή ιατρική μέριμνα.
Ατομικές περιπτώσεις
Το 2004, 25 αιτούντες άσυλο απελάθηκαν στη Γκάνα. Ήταν μεταξύ ομάδας 37 ανθρώπων στους οποίους είχε επιτραπεί, για ανθρωπιστικούς λόγους και με σημαντική καθυστέρηση, να αποβιβαστούν από ένα πλοιάριο που ανήκε σε γερμανική μη κυβερνητική οργάνωση.
Τον Ιανουάριο του 2004, Ρωμαιοκαθολικός ιερέας που εργαζόταν ως διευθυντής του προσωρινού κέντρου κράτησης Ρεγκίνα Πάκις στην επαρχία Πούλια, δύο γιατροί, πέντε μέλη του διοικητικού προσωπικού και 11 καραμπινιέρι που παρείχαν υπηρεσίες ασφαλείας στο κέντρο, παραπέμφθηκαν σε δίκη σε σχέση με τη σωματική επίθεση και τις ρατσιστικές ύβρεις εναντίον κρατουμένων τον Νοέμβριο του 2002.
Πέρυσι, ο Εισαγγελέας της Μπολόνια ολοκλήρωσε ποινική ανάκριση για ισχυρισμούς, κατά τους οποίους περίπου 11 αστυνομικοί, ένας καραμπινιέρος και ένα μέλος της διοίκησης του Ερυθρού Σταυρού που διαχειρίζεται το κέντρο κράτησης στην οδό Ματέι εμπλέκονταν σε σωματική επίθεση εναντίον κρατουμένων τον Μάρτιο του 2003. Ο Εισαγγελέας άφησε να εννοηθεί ότι θα ζητούσε την παραπομπή σε δίκη τουλάχιστον τεσσάρων αστυνομικών.
Στις 17 Μαρτίου 2005, οι ιταλικές αρχές επαναπροώθησαν διά της βίας 180 ανθρώπους στη Λιβύη, όπου ενδέχεται να διατρέχουν κίνδυνο βασανιστηρίων. Παρά τις έντονες διαμαρτυρίες διαφόρων οργανισμών, περιλαμβανομένης της Ύπατης Αρμοστείας των Η.Ε. για τους Πρόσφυγες (UNHCR), η Ιταλία αναφέρεται ότι σχεδιάζει νέες απελάσεις. Οι αρχές φαίνεται να βιάζονται να απελάσουν ανθρώπους από τη Λαμπεντούσα και το πράττουν χωρίς σωστή εξέταση των ατομικών υποθέσεων.
Λιθουανία
Τον Μάιο του 2004, η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Η.Ε. εξέφρασε ανησυχία για τις πληροφορίες ότι αιτούντες άσυλο από διάφορες χώρες εμποδίστηκαν να ζητήσουν άσυλο στα σύνορα, ότι τα κριτήρια για την κράτηση αιτούντων άσυλο σε «εξαιρετικές περιστάσεις» συνέχισαν να είναι ασαφή, καθώς και για το χαμηλό ποσοστό αιτούντων στους οποίους χορηγήθηκε άσυλο κατά τα τελευταία χρόνια. Η Επιτροπή συνέστησε στη Λιθουανία να διασφαλίσει την πρόσβαση όλων των αιτούντων άσυλο, ανεξαρτήτως της χώρας προέλευσής τους, στη διαδικασία χορήγησης ασύλου, καθώς και να παράσχει πληροφορίες για τα κριτήρια κράτησης.
Μάλτα
Εκατοντάδες αιτούντες άσυλο και μετανάστες καταφθάνουν με πλοιάρια και άγνωστος αριθμός ανθρώπων έχουν χάσει τη ζωή τους στις θάλασσες γύρω από τη Μάλτα κατά την προσπάθειά τους να φτάσουν στην Ευρώπη. Μέχρι το τέλος του 2004, περισσότεροι από 800 άνθρωποι, μεταξύ των οποίων γυναίκες και παιδιά, κρατούνταν σε κέντρα κράτησης που διαχειρίζονται η αστυνομία και οι ένοπλες δυνάμεις. Πολλοί κρατούνταν για λόγους πέρα από τους επιτρεπτούς με βάση τους διεθνείς κανόνες. Τον Φεβρουάριο του 2004, ο Επίτροπος του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα εξέδωσε έκθεση για την επίσκεψη που πραγματοποίησε το 2003. Εξέφρασε ανησυχία για την πολιτική αυτόματης κράτησης μέχρι την ολοκλήρωση των διαδικασιών προσδιορισμού της προσφυγικής ιδιότητας ή την επαναπροώθηση στη χώρα προέλευσης. Τον Ιανουάριο του 2005, η Διεθνής Αμνηστία ζήτησε άμεση, διεξοδική και αμερόληπτη διερεύνηση των αναφορών ότι μέλη των ενόπλων δυνάμεων της Μάλτας υπέβαλαν δεκάδες αιτούντες άσυλο και παράνομους μετανάστες σε σωματικές επιθέσεις με αποτέλεσμα πολυάριθμους τραυματισμούς.
Οι τροποποιήσεις των Νόμων περί Προσφύγων και Μετανάστευσης τον Αύγουστο του 2004 προέβλεπαν αύξηση των πόρων που διατίθενται στα αποφασιστικά όργανα και για την υποβολή από τους κρατουμένους στα κέντρα κράτησης αίτησης απελευθέρωσης υπό όρους με την αιτιολογία ότι η συνέχιση της κράτησης θα ήταν «μη εύλογη όσον αφορά τη διάρκεια ή επειδή δεν υφίσταται εύλογη προοπτική απέλασης μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα». Ωστόσο δεν δόθηκαν κριτήρια για να αξιολογείται τι θα αποτελούσε «μη εύλογη» διάρκεια κράτησης.
Ατομικές περιπτώσεις
Στις 13 Ιανουαρίου 2005, περισσότεροι από 90 κρατούμενοι σε κέντρο κράτησης αλλοδαπών στον στρατώνα Σάφι πραγματοποίησαν ειρηνική διαμαρτυρία, αρνούμενοι να ξαναμπούν στο κέντρο μετά από την ώρα σωματικής άσκησης. Οι κρατούμενοι, μερικοί από τους οποίους φαίνεται ότι κρατούνταν για διάστημα μεγαλύτερο των 18 μηνών, διαμαρτύρονταν για τη διάρκεια της κράτησής τους, την έλλειψη πληροφόρησης για την πρόοδο των αιτήσεών τους για χορήγηση προσφυγικής ιδιότητας ή ανθρωπιστικής προστασίας και, στην περίπτωση εκείνων που οι αιτήσεις ασύλου τους είχαν ήδη απορριφθεί, για την έλλειψη πληροφόρησης για το μέλλον τους. Αυτόπτες μάρτυρες ανέφεραν ότι αφού οι διαμαρτυρόμενοι αρνήθηκαν να υπακούσουν στη διαταγή να ξαναμπούν στον στρατώνα, στρατιώτες, φορώντας εξοπλισμό αντιμετώπισης ταραχών και οπλισμένοι με κλομπ και ασπίδες, επιτέθηκαν στους ειρηνικά διαμαρτυρόμενους και τους υπέβαλαν σε εσκεμμένη και αναίτια βία.
Φινλανδία
Τον Ιούνιο του 2004, η Επιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων και την Απάνθρωπης ή Ταπεινωτικής Μεταχείρισης ή Τιμωρίας (CPT) δημοσίευσε έκθεση για την επίσκεψή της τον Σεπτέμβριο του 2003 στη Φινλανδία. Η CPT διαπίστωσε ότι δεν υπήρχε συνεκτικό σύνολο κανονισμών για τη χρήση βίας και μέσων ακινητοποίησης που εξουσιοδοτείται κατά την απέλαση αλλοδαπών, και συνέστησε να εκδοθούν χωρίς καθυστέρηση λεπτομερείς οδηγίες για τις διαδικασίες που πρέπει να ακολουθούνται.
Ατομικές περιπτώσεις
Το 2002, ένα παντρεμένο ζευγάρι από τη Φινλανδία και τα δύο παιδιά τους, ηλικίας 11 και 12 ετών, απελάθηκαν ξανά στην Ουκρανία μετά από επιχείρηση που διήρκεσε τρεις ημέρες. Πριν απελαθούν, κρατήθηκαν σε κρατητήριο για αλλοδαπούς στο Ελσίνκι, όπου τους χορηγήθηκαν ηρεμιστικά φάρμακα χωρίς κατάλληλη εξέταση από γιατρό και χωρίς να τηρηθούν τα κατάλληλα αρχεία. Η CPT περιέγραψε ως απαράδεκτη την προσέγγιση που ακολουθήθηκε σε αυτήν την περίπτωση.
